عوامل و راهکارهای کسب سعادت

(پرسش و پاسخ) 

پرسش:از منظر آموزه‌های وحیانی چه عواملی موجبات سعادت و رستگاری انسان را در دنیا و آخرت فراهم می‌آورد؟

پاسخ:اسلام دین جامع
جامعیت آموزه‌های اسلام، انسان را از جنبه‌های مادی و معنوی مورد توجه قرار داده است و سعادت او را در برخورداری از کمالات روحی و استفاده صحیح از تمایلات مادی می‌داند. از این رو عوامل و راهکارهای مادی و معنوی را در کنار یکدیگر در تحصیل سعادت و رستگاری او مؤثر می‌داند. اینک اهم عوامل موثر در تحصیل سعادت و رستگاری انسان براساس آموزه‌های وحیانی را ذیلا مطرح می‌کنیم:
1- ایمان به خدا
قرآن کریم در سوره «العصر» افرادی را از خسران همیشگی مستثنی کرده است و آنها افراد مومن و صالح‌‌اند که به فلاح و رستگاری نائل می‌شوند.
2- خودسازی و تهذیب نفس
قرآن مجید پس از یازده سوگند به صراحت می‌فرماید: سعادت و رستگاری برای کسی است که روح و جان خود را از پلیدی‌ها تطهیر کند و بدبخت کسی است که به ناپاکی‌ها بگراید(شمس-9)
3- یاد خدا
قرآن کریم مهم‌ترین عامل و وسیله اطمینان و آرامش روح را یاد خدا می‌داند و می‌فرماید:
« با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد»( رعد- 28) و اعراض از یاد خدا را عامل بدبختی و سیه‌روزی انسان می‌داند و می‌فرماید: هر کس از یاد من روی گرداند، زندگی‌اش سخت (تباه) می‌شود(طه-124)
4- عمل صالح
قرآن مجید اموری همانند: جهاد در راه خدا با مال و جان، امر به معروف و نهی از منکر، شکر نعمت‌های الهی، توبه و... را مایه حیات و سعادت انسان می‌داند.
5- همنشینی با بزرگان و کریمان
پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «اسعدالناس من خالط کرام الناس» سعادتمند‌ترین مردم کسی است که با افراد بزرگوار و کریم همنشین باشد.(بحارالانوار، ج 74، ص185)
6- همسر، فرزند و منزلی شایسته
پیامبرگرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «من سعادهًْ المرء المسلم، الزوجه الصالحه، و المسکن الواسع، و المرکب امنئی، و الوالدالصالح» از سعادت مرد مسلمان است که همسری شایسته، خانه‌ای وسیع، مرکبی را‌هوار و فرزندی شایسته داشته باشد.( همان، ج104، ص98)
7- پند و عبرت‌پذیری
امام علی(ع) می‌فرماید: السعید من وعظ بغیره» سعادتمند کسی است که از سرنوشت دیگران پند و عبرت گیرد.(نهج‌البلاغه، خطبه 85)
8- عاقبت به خیری
امام صادق(ع) از امام علی(ع) نقل می‌کند: «حقیقت سعادت این است که آخرین مرحله زندگی انسان با عمل سعادتمندانه‌ای پایان پذیرد  و حقیقت شقاوت این است که آخرین مرحله عمر با عمل شقاوتمندانه‌ای خاتمه یابد»(تفسیر نمونه، ج9، ص250)
9- آخرت‌گرایی از بستر دنیا
انسان عاقل، سعاتمندی را در امور فانی و متغیر نمی‌جوید، و متاع قلیل، لذت زودگذر و ناپایدار در این دنیا نمی‌تواند تضمین کننده سعادت انسان باشد.
امام علی(ع) می‌فرماید:«سعادتمندترین فرد کسی است که لذت فانی (دنیا) را برای لذت باقی (آخرت) رها کند»
(غرورالحکم، ج2، ص44)