مصادیق خوف از خدا(2)

(پرسش و پاسخ)

پرسش:اینکه در روایات وارد شده قلب انسان باید در حالت خوف و رجا به صورت متوازن قرار داشته باشد تا او را از حالت تعادل رفتاری خارج نکند، حال در اینجا این سؤال مطرح می‌شود که خوف از خدا چه مصادیق و آثاری در بعد رفتاری انسان دارد؟

پاسخ:در بخش نخست پاسخ به این سؤال به 7 مورد از مصادیق خوف ممدوح و سازنده شامل: 1- خوف از معاصی 2- خوف از ملکات سیئه 3- خوف از غوطه ور شدن در نعمات 4- خوف از استدراج 5- خوف از مرگ بدون توبه 6- خوف از نقص توبه 7- خوف از قساوت قلب به نحو اجمال پرداختیم. اینک در ادامه دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
8- خوف از انحراف
اگر انسان همیشه این بیم را داشته باشد، که نکند منحرف شوم و از مسیر صراط مستقیم الهی اعوجاج پیدا کنم، خود این خوف حافظ انسان است. این خوف نگهدار و نگهبان انسان از انحرافات و اعوجاجات است. خوداین خوف یک نوع مراقبت در مسیری است که انسان سیر می‌کند.
9- خوف از علم خدا به نهان رفتار عاصی
بیم از اطلاع خداوند بر نهان انسان در حال معصیت ممدوح و سازنده است، از این جهت که وقتی دست و دامن انسان به گناه، معصیت و خلافی آلوده شود، خداوند به آنچه در نهان دارم مطلع شود. چون معصیت مربوط می‌شود به عمل خارجی که در رابطه با عمل درونی است. آن حالت درونی و نیت انسان حین معصیت، زشت‌ترین حالات انسان است.
10- خوف از غفلت از خدا
این بیم نیز ممدوح و سازنده است، اینکه انسان از این بترسد که نکند غافل شوم و خدایم را فراموش کنم. زیرا وقتی انسان غافل شود، راه برای شیطان باز شده و انسان به هر آلودگی و رذیله‌ای مبتلا خواهد شد.
11- خوف از عدم قبولی طاعات و عبادات
بیم از عدم قبولی طاعات و عبادات نیز ممدوح و سازنده است. انسان بیمناک که نکند این عبادات و طاعاتی که انجام می‌دهم مورد قبول حق تعالی قرار نگیرد و چه بسا آلوده به آفت‌هایی مثل عجب و ریا باشد، آفت‌هایی که چه بسا تشخیص آن برای انسان مشکل باشد، همین خوف از عدم قبولی طاعات و عبادات سازنده و ممدوح است و باعث می‌شود که انسان در انجام عبادات و طاعاتش بیشتر مراقبت کند.
12- خوف از رد مناجات
اگر بیم از طاعات و عبادات در ارتباط با واجبات باشد، آن چنان است که در محور قبلی به آن پرداخته شد. اما اگر مناجات و گفت‌وگوهایی که انسان بین خودش و حضرت حق دارد و بیم آن را دارد که وقتی می‌گوید: «لبیک» در جواب گفته شود: «لالبیک و لاسعدیک» این خوف ممدوح و سازنده است. در روایات آمده است،‌ هنگامی که انسان احرام می‌بندد و صدایش بلند می‌شود به «لبیک اللهم لبیک» یعنی من جوابگوی دعوت حق هستم، جوابگوی دعوت الله هستم. در جواب عده‌ای گفته می‌شود: «لالبیک و لاسعدیک» (امالی صدوق، ص 169) بنابراین خوف نسبت به این جهت که وقتی انسان لبیک می‌گوید، در جواب بیاید «لالبیک» سازنده و ممدوح است.
13- خوف از ادا نکردن حقوق الهی
اینکه انسان از ضعف‌نیرویش خائف باشد که نتواند به تمام حقوق الهی وفا کند، زیرا انسان در این عالم مکلف به وظایفی است که از ناحیه خداوند به عهده او گذاشته شده است، و اگر بیمناک باشد از اینکه نکند خدای ناکرده نتوانم آنها را ادا کنم، خود این خوف ممدوح و سازنده است.
ادامه دارد