1 - هدیه آقاپور: درس ها و عبرت های مکتب عاشورا - بخش نخست - رمز قرآن از حسین آموختیم زآتش او شعله‌ها افروختیم ۱۳۹۹/۰۶/۰۹
درس ها و عبرت های مکتب عاشورا - بخش نخست
رمز قرآن از حسین آموختیم زآتش او شعله‌ها افروختیم
۱۳۹۹/۰۶/۰۹
هدیه آقاپور
اگر نبود هیچ چیز در عالم معنا پیدا نمی‌کرد، اگر نبود هیچ چیز در عالم زیبا نمی‌شد، او جانِ عالم و زیباکننده عالم است، اگر نبود عشق نبود، ایثار نبود، فداکاری و وفا نبود، او عالم را عاشق کرد و به عالم درس ایثار و فداکاری داد، او وفا را معنا بخشید و عالم را رشد داد.
او و هرچه که به او منتسب می‌شود، مثل نامش(حسین علیه‌السلام)، ذکرش، مجالسش، ذکر مصائبش، تربتش، اشکش، پرچمش، بیرقش، قیامش، زیارتش و حتی سفره نذر و اطعامش، همه‌اش اثر تربیت‌کننده دارد.
روی ماهِ ماه محرم
شیعه یک سال چشم به راه ماه‌های قمری می‌نشیند تا روی ماه محرم را ببیند و در مقدمش، خانه، کوچه، محله و شهر خود را سیاه‌پوش کند و تکیه و علم برپاکند و پیراهن مشکی را به تن کند چراکه محبت امام حسین(ع) ریشه در جان و قلب مؤمن دارد و مایه آرامش روح و تن اوست، قصه عاشورا خواب غفلت را از چشمان آدمیان می‌رباید و پویایی حرکت به زندگی‌ها می‌بخشد.
نباید فراموش کرد اولین حسینیه و تکیه هر فرد، قلب اوست که حرم الهی است، به همین جهت و با توجه به شرایط ویژه کشور و البته برخی بی‌تدبیری‌ها، امید مردم از بعضی مسئولان ناامید شد، آن‌هم وقتی‌که در ماه محرم، علی‌رغم اعلام قبلی، برگزاری مراسم‌های محرم در مکان‌های سربسته حتی با ارتفاع سقف ۶ متر هم ممنوع شد اما باز هم مردم به فرموده رهبر معظم انقلاب طبق پروتکل‌های بهد‌اشتی در این ایام چراغ این خانه و هیئت را روشن نگه داشتند و شیوه‌های نوینی از عزاداری را همراه با شور و شعور حسینی به نمایش گذاشتند.
تحول حسینی
به بوی اسپندی، به نوای یا حسینی یا شنیدن صدای روضه و دسته، دیدن پرچم‌های عزا قلب تکان می‌خورد چه رسد به آنکه در این ماه به شعور حسینی(ع) هم دل داده باشیم و بیش از گذشته مفاهیم عاشورا را درک کرده باشیم.
به قول حجت‌الاسلام ناصر رفیعی استاد حوزه علمیه قم در مراسمی که به مناسبت ایام عزاداری امام حسین علیه‌السلام با موضوع «تحوّل حسینی» در مسجد محمد رسول‌الله(ص) برگزار شد؛ «امام حسین علیه‌السلام امام تحول‌ها و دگرگون‌کننده است.»
اما این تغییر چگونه حاصل می‌شود؟
وی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «در علم روانشناسی میگویند عادت آن‌قدر مهم است که می‌تواند شخصیت فرد را تغییر دهد، در حدیث داریم «العادَهًْ عَدُوٌّ مُتَمَلِّكٌ؛ عادت انسان را به مالکیت خودش درمی‌آورد. در حدیث دیگری داریم «رَدُّ اَلْمُعْتَادِ عَنْ عَادَتِهِ كَالْمُعْجِزِ؛ کسی که به چیزی عادت کرده و بخواهی او را از آن برگردانی، این معجزه است.»
کربلا و جاری شدن آن در متن زندگی
کربلا همیشه زنده و پویا است و می‌تواند در وجود همه انسان‌ها نمود پیدا کند چرا که می‌توان بر اساس آموزه‌های کربلا زندگیمان را چیدمان کنیم و بحث‌های زندگی‌ساز کربلا را در زمان حال مورد توجه قرار دهیم.
ماه محرم ماه پر رمز و رازی است که پیرامون آن بسیار صحبت شده و حرف‌های زیادی هم تاکنون باقی مانده که باید در باب آن صحبت کرد و پیام‌های آن را دریافت نمود.
چیزی که مهم است در این دوران جدا از بحث جهاد، شهادت و ایثار که در کربلا رخ داده است درس‌های زندگی‌ساز عاشوراست که باید مورد بازگویی و توجه قرار گیرد.
کربلا را باید در متن زندگی مردم جاری کرد چرا که کربلا تنها برای جهاد و شهادت نیست، کربلا همه زندگی است.
شعار «کل یوم عاشورا کل عرض کربلا» شعاری است که بسیار شنیده می‌شود که باید خارج از زمان و مکان این واقعه را دید و کربلا باید در همه زمان‌ها و مکان‌ها جریان داشته باشد.
حال این سؤال مطرح است که چرا باید واقعه عاشورا را فراتر از زمان و مکان دید؟ که پاسخ به این سؤال در چهار مبحث قابل پاسخگویی است.
حجت‌الاسلام مهدی یوسفیان پژوهشگر مباحث مهدویت به آن پاسخ می‌دهد و می‌گوید: «واقعه کربلا و حرکت امام حسین علیه‌السلام برای اعتلای اسلام و امت پیامبر(ص) بوده و زندگی مردم باید در مسیر دین قرار گیرد.»
وی ادامه می‌دهد: «دومین پاسخ به این سؤال حرکت راهبردی و شخصیتی جریان کربلاست که توسط امام معصوم(ع) صورت گرفته، چرا که امام معصوم(ع) همواره فراتر از زمان و مکان است و حرف او در همه زمان‌ها و مکان‌ها معنا و مفهوم پیدا می‌کند.»
این پژوهشگر مسائل دینی و مهدویت تصریح می‌کند: «حرکت تاریخی واقعه کربلا نشان داد هدف نجات‌خواهی مردم بوده چرا که امام حرکت کرد تا مردم را از ظلم و فساد و حاکم شدن ظلم نجات دهد، چرا که واقعه عاشورا بر اصل نجات خواهی و احیای ارزش‌های اسلامی صورت گرفته است.»
حجت‌الاسلام مهدی یوسفیان اضافه می‌کند: «همچنین کسانی که این حرکت را آغاز کرده و همراه امام حسین علیه‌السلام بودند هدفی خاص و فراتر از ممکن داشتند، چرا که آنها به خاطر اعتقادات و اینکه تحت لوای امام معصوم علیه‌السلام بودند و با دیدی فراجناحی امام را یاری کردند.»
وی خاطرنشان می‌کند: «با توجه به این چهار نکته باید کربلا را فراتر از زمان دید و آن را در هر زمانی جاری و ساری دانست، چرا که کربلا مهم‌ترین درس زندگی است و اگر ما به دنبال یک زندگی خوب هستیم باید هنجارهایی مانند شهادت، جهاد و عدل، مقاومت و آینده‌نگری را در زندگی مادی و معنوی خود ایجاد کنیم.»
وقتش است که حُرّ شویم
برای تحول حسینی و کربلایی شدن متن زندگیمان باید اول حُرّ شویم اما چگونه؟
نقطه آغاز بندگی خدا، ترک هر آن چیزی است که خداوند از ارتکاب به آنها نهی کرده است و نقطه آغاز ترک گناه، توبه است و امام حسین علیه‌السلام بهترین راه میانبر برای پذیرفتن توبه و تحول است. نمونه بارز توبه در صحنه کربلا ملحق شدن حربن یزید ریاحی به سپاه امام حسین علیه‌السلام است.
در تاریخ آمده است که در روز عاشورا حرّ وقتی متوجه شد که عمربن سعد قصد دارد تا با امام حسین علیه‌السلام بجنگد به خود آمده و به سپاه امام(ع) پیوست.
حرّ در جواب مردى از قوم خود كه مهاجربن أوس نام داشت گفت: به خدا قسم من خودم را بین بهشت و جهنم مخیّر مىبینم! والله چیزى را به‌جاى بهشت برنمىگزینم و لو اینكه قطعهقطعه گردیده و آتش زده شوم! سپس به اسبش لگدى زد و به امام حسین علیه‌السّلام ملحق شد و به آن حضرت گفت: اى پسر رسول خدا (صلّى‌الله علیه و آله و سلم) من همان مصاحبى هستم كه مانع از بازگشتتان شدهام و در راه، شما را همراهى كرده زیر نظر گرفتهام و سرانجام در این مكان شما را وادار به توقف كردهام... اكنون در حالى كه به خاطر عمل خویش از درگاه پروردگار آمرزش مىطلبم و مىخواهم با جانم شما را یارى كنم تا پیش رویتان بمیرم، نزد شما آمدهام، آیا این را به عنوان توبهام مىپذیرى؟!
امام علیه‌السّلام فرمود: بله، خدا توبهات را بپذیرد و تو را ببخشد، نام تو چیست؟ گفت: من حرّبن یزید هستم! فرمود: همان‌گونه كه مادرت تو را حُرّ نامیده تو آزادهاى، به امید خدا در دنیا و آخرت آزاده باشى.
و اینچنین حُرّ عزم بر بندگی خداوند نمود و از بندگی شیاطین انس و جن رهایی یافت.
حجت‌الاسلام مهدی یوسفیان اضافه می‌کند: «کربلا همیشه زنده و پویا است و می‌تواند در وجود همه انسان‌ها نمود پیدا کند چرا که می‌توان بر اساس آموزه‌های کربلا زندگیمان را چیدمان کنیم و بحث‌های زندگی‌ساز کربلا را در زمان حال مورد توجه قرار دهیم.»
هیهات منّاالذله را در متن زندگی بیاوریم
پس از حر شدن قدم بعدی این است که در تمامی عرصه‌های اجتماعی و فردی شعار هیهات منّاالذله امام حسین(ع) را تجلی بخشیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید مجتبی میردامادی امام‌جمعه موقت اصفهان در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «ایام، ایام محرم و یاد انقلاب عظیم حضرت اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام است و بیش از آنکه به ظاهر عزاداری توجه کنیم که آن هم بسیار مهم و ارزشمند است، تاکید شده باید به هدف‌های امام حسین علیه‌السلام توجه کنیم.»
وی ادامه می‌دهد: «امروز هدف امام حسین علیه‌السلام به نحوی در دنیا در حال احیا شدن است، یک زمانی فقط ما می‌گفتیم هیهات منّا الذله اما امروز یمن می‌گوید هیهات منّا الذله،
یمن، افغانستان، سوریه و... میگویند هیهات منّا الذله و این شعاری است که امام حسین علیه‌السلام در روز عاشورا دادند.»
حجت‌الاسلام والمسلمین میردامادی می‌افزاید: «امام حسین علیه‌السلام فرمودند؛ آگاه باشید که این زنازاده پسرزنازاده(ابن زیاد) مرا بین دو چیز مخیر ساخته است: یا شمشیر کشیده آماده جنگ شوم و یا لباس ذلت بپوشم و با یزید بیعت کنم؛ ولی ذلت از ما بسیار دور است «أَلا إِنَّ الدَّعِی بْنَ الدَّعِی قَدْ رَکَزَ بَیْنَ اثْنَتَیْنِ بَیْنَ السِّلَّهًِْ وَ الذِّلَّهًْ وَ هَیْهاتَ مِنَّا الذِّلَّهًْ» وآنچه که بسیار در حماسه عاشورا برای ما مهم است تسلیم ظلم نشدن و عزت است.»
امام جمعه موقت اصفهان تاکید می‌کند: «ما عاشورا را تکرار می‌کنیم و آن ایستادن در برابر ذلت و یزید زمانه است و این عزتی که ما پیدا کردیم منشا آن امام حسین(ع) است و واقعا اگر هرکس در راه خدا با ظلم مبارزه کرد طرف معامله‌اش خداست، خداوند با مومن معامله می‌کند جانش را می‌خرد و به او عزت می‌دهد.»
وی تصریح می‌کند: «ملاحظه بفرمایید حدود ۱۳۸۰ سال از واقعه کربلا می‌گذرد وقتی ماه محرم می‌رسد همه چیز تغییر می‌کند و تحولی ایجاد می‌شود و می‌بینیم حتی در عربستان وهابی‌در قسمت‌های شیعه‌نشین عزاداری به پا می‌کنند و این عزاداری تا آمریکا هم رسیده است.»
حجت‌الاسلام میردامادی خاطر نشان می‌کند: «امروز دنیا از عزاداری سیدالشهدا(ع) الهام می‌گیرد و امام حسین(ع) نشان داد که یکی از مبانی اصولی اسلام، بندگی است و نباید تسلیم انسان‌ها شویم بلکه باید تسلیم حق گردیم.»
دریای تربیتی محرم
کربلا و محرم نگرش انسان را به زندگی تغییر می‌دهد. محرم هدف زندگی کردن را عمیق‌تر می‌کند. محرم به زندگی معنایی بس عظیم می‌بخشد. محرم ماه توبه است و ماه بازگشت به خدا و ماه پیدا کردن حقیقت و راه درست زندگی کردن و درست مردن است. محرم بهترین شیوه زندگی را به انسان می‌آموزد و نیز بهترین مردن و بدرود گفتن دنیا را می‌آموزد. محرم و کربلا اوج فضایل اخلاقی است؛ محرم اخلاق را با نمونه‌های عینی‌اش به ما می‌آموزد. محرم درس وفاست، درس آزادی و آزادگی و درس عزت است.
با این اوصاف که قطره‌ای از دریای تربیتی محرم بود دیگر جای تعجب ندارد که محرم انسان‌ها را در یک شب بلکه کمتر از آن متحول نماید. اینکه مشاهده می‌شود بسیاری از کسانی که گرفتار گناهان هستند که به آنها خو گرفته‌اند و عادت آنها شده است، اما این عادت ناروای خود را به حرمت محرم کنار می‌گذارند. پس محرم عزم آفرین است. عزم بر ترک معصیت الهی. عزم بر کسب فضایل و در یک کلام عزم بر بندگی.
این است درس عاشورا که هر درخواستی که به عزت انسان اندک ضربه‌ای وارد کند مردود است. این درسی است که باید همه ارادتمندان به ساحت حسینی آن را در رفتار و گفتار خود مدنظر داشته باشند به خصوص مسئولین ممالک اسلامی که در برابر دشمنان اسلام عزتمند عمل نموده باعث عزت مسلمین گردند. سیاست ما نیز باید حسینی باشد و مواضع سیاسی مواضعی بر پایه عزت و قدرت ایمان و عظمت دین باشد.