محمدسعید مدنی
سرور شهیدان، حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع)، در جای جای و لحظه به لحظه قیام خونین و حماسه جاوید خود نمایشگر عمل و اخلاق و مرام اسلامی بود.او امام و احیاگر دینی است که پیامبرش فرمود: «انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق»! (و سائل الشیعه، جلد 12، ص 174) دینی که کتابش در آیات متعدد به پیامبر(ص) خود درباره نحوه رفتار و کردار و گفتار و اخلاقش در انجام مأموریت الهی و دعوت آسمانی توصیه و تذکر داده است. ادع‌الی سبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه... (نحل، آیه 125) ای پیامبر با حکمت و پند و اندرز نیکو و دلسوزانه مردم را به راه خدا بخوان و دعوت کن، فذکر، انما انت مذکر...(غاشیه-21)، ای پیامبر! تو فقط تذکر دهنده هستی پس فقط تذکر بده. لعلک باخع نفسک، الایکونوا مومنین (شعراء، 3) ای پیامبر! داری خودت را به هلاکت می‌اندازی که چرا کافران ایمان نمی‌آورند). شخص رسول خدا(ص) با عمل به این دستورات و توصیه‌ها و بیش از هر چیز تکیه و ترویج اخلاق حسنه، بالاتر از هر سلاح برنده و ضربت شمشیری و... با «عمل» خود، قلوب مردم را به سوی خود و دین خدا جذب کرد. حضرت امام جعفر صادق(ع) درباره این مشی و مرام توصیه شده به وسیله دین و عمل شده به وسیله رسول خدا(ص) چنین می‌فرماید: «کونوا دعاهًْ الناس بغیر السنتکم...» یعنی «... با غیر زبان‌هایتان ]با اعمالتان[، مردم را به دین دعوت کنید.) پیامبرگرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «و ان اشبهکم بی، احسنکم خلقاً». یعنی شبیه‌ترین شما به من کسی است که از نظر خلقی و مرامی، «بهتر» باشد (بحارالانوار، ج 68، ص 387) حضرت علی(ع)، شاگرد اول مکتب رسول‌الله(ص) و تداوم دهنده راستین راه و مرام آن معلم بزرگ انسانیت در سراسر حیات پر بار خود، یکسره به اصول و موازین اخلاقی پایبند بود و در بدترین شرایط و حساس‌ترین بزنگاه‌ها، حاضر نشد ذره‌ای از اصولی که به آنها ایمان دارد، تخطی و عقب‌نشینی نماید. زبان آن بزرگوار جز راست نمی‌گفت، و شمشیر پرآوازه ایشان در خدمت مظلومان بر علیه ظالمان و ستمگران بالا و پایین می‌رفت. کسی در جایی از تاریخ سراغ ندارد، حضرت علی(ع)، سلحشور بی‌بدیل اسلام، یک جا و در یک ماجرا، برای «خودش» یا خانواده و منافع شخصی‌اش شمشیر کشیده باشد. خود ایشان در نامه‌ای به یکی از کارگزاران خود می‌نویسد:
«با شمشیرم کسی را نزدم مگر اینکه یکسره به جهنم رفت»! در سومین و آخرین مرحله زندگی خود که با خلافت نزدیک پنج‌ساله ایشان همراه بود، حکومت علی(ع)، یکسره در کار حاکمیت قانون و رواج عدالت و ستیز بی‌امان با قانون‌شکنان و زیاده‌خواهان و باندهای ضد مردمی و حمایت از مردم، خاصه «طبقه السفلی»، سپری شد و... این سیره و روش در زندگانی پرفراز و نشیب سایر ائمه بزرگوار (علیهم‌السلام) به روشنی قابل مشاهده و ملاحظه است.
مراعات اصول اخلاقی و انسانی
در قیام عاشورا و صحنه کربلا نیز امام حسین(ع) از همان آغاز تا پایان قیام و علی‌رغم شرارت‌ها و خباثت‌ها و نامردمی‌های دشمن غدار، ذره‌ای و قدمی از اصول اخلاقی و انسانی عقب‌ نمی‌نشیند و (العیاذبالله) کلمه‌ای ناروا و قدمی اشتباه از ایشان در صفحات تاریخ ثبت نشده است. در حادثه عاشورا هر چقدر از اردوگاه دشمن اخبار ناخوشایند و خصلت‌های ناجوانمردانه و رفتارهای کثیف و رذالت و پستی و بی‌چشم و رویی و... به گوش می‌رسید، در مقابل از اردوگاه حسین بن علی(ع)، جز بروز اخلاق و صفات والای انسانی منبعث از ایمان ناب به چشم دوست و دشمن نیامده است. آب را بر امام حسین(ع) و یارانش می‌بندند. اما او چند روز قبل از آن، در منزل «ذوحِسم» در برخورد با لشکریان حر، دستور می‌دهد به حر و افرادش و حتی مرکب‌های آنها، آب بنوشانند. در حالی که قبل از آغاز جنگ شمربن ذی‌الجوشن در تیررس تیراندازان ایشان قرار دارد، شروع به جنگ نمی‌کند، چرا که «انی اکره ان ابدأهم القتال»(نمی‌خواهم آغازکننده به جنگ باشم.) در خطبه‌هایی که به‌ويژه روز عاشورا خطاب به لشکریان مقابل ایراد می‌کند، یکسره آنان را نصیحت می‌کند، پند می‌دهد و به اندیشه کردن دعوت می‌کند و از عذاب آخرت می‌ترساند، یعنی برای دشمن هم دلسوزی می‌کند...! بالاخره در حالی که تمام یاران و فرزندانش در خاک و خون غلتیده و تنهای تنها شده باز هم شعارهایی که از آن بوی عزت و آزادگی و شجاعت و ایمان به مشام می‌رسد، از زبان مبارک ایشان شنیده می‌شود و در آن شرایط مردافکن و حساس، اهل‌بیت و حرم خود را به «صبر» و «بزرگواری» دعوت می‌کرد: «صبرا بنی الکرام فما الموت الا قنطرهًْ...» صبر و مقاومت ای بزرگ‌زادگان! مرگ نیست مگر آن که شما را از بینوایی و سختی به بهشت‌های فراخ می‌رساند (مماتی الاخبار، ج1، ص288) و... باری، ائمه بزرگوار ما در فرمایشات خود اوصاف شیعیان را مطرح کرده‌اند، نقطه اشتراک و لب کلام این بزرگواران(ع) این است که شیعه کسی است که در قول و عمل، از ایشان «تبعیت و پیروی» کند و قدم در راه و مسیر آنان بگذارد، و نه اینکه فقط حرف بزند و در این باره ادعا داشته باشد.
حضرت امام جعفر صادق(ع) می‌فرماید: «همانا شیعه علی کسی است که شکم خود را از حرام پر نسازد و راه عفت و پاکدامنی در پیش بگیرد و سختکوش باشد و برای خدا کار کند و به پاداش او امیدوار باشد و از عذاب خدا بترسد، زمانی که آنها را دیدی، بدان شیعه من، هستند...»
همچنین امام حسن عسکری(ع) فرموده است: ان شیعتنا هم الذین یتبعون آثارنا و یطیعون فی جمیع اوامرنا و نواهینا، فاولئک من شیعتنا (بحارالانوار، ج65، ص162) یعنی: شیعیان ما کسانی هستند که از سنت‌های ما پیروی می‌کنند و تمام اوامر و نواهی ما را اطاعت می‌کنند، پس اینان شیعیان ما هستند. نقطه اشتراک و لب کلام این بزرگواران(ع) این است که شیعه کسی است که در قول و عمل، از ایشان تبعیت و پیروی کند و قدم در راه و مسیر آنان بگذارد و...
محرم فرصتی برای مبارزه با بداخلاقی
در سنجشی دقیق و بررسی محققانه درباره آفات و آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی، که امروز جامعه ما با آن دست به گربیان است، ردپای بداخلاقی و صفات و خصلت‌های زیاده‌خواهانه که با فرهنگ و مرام اهل‌بیت(ع) و سالار شهیدان کربلا در تضاد و جدایی کامل است، مشاهده می‌شود. بنابراین خیلی طبیعی است که همه ما و کسانی که خود را شیعه و دوستدار این بزرگان می‌دانند، به‌ویژه مسئولان و حاکمان و دولتمردان، باید برای حل معضلات و داشتن جامعه‌ای بهتر و نزدیک‌تر به طراز جامعه‌ای اسلامی و اهل‌بیتی(ع)، در حد توان و امکان در راه و مسیر آنها حرکت کنند و عملا و خلقا از آنان پیروی کنیم. ایام محرم و مجالس وعظ و عزاداری عاشورا و... فرصت خوبی است که باید ضمن ترویج معارف ناب شیعی و... کلاسی هم برای اصلاح رفتار و کردار تک‌تک ما باشد این مجالس و این ایام باید مجالی برای «شیعه‌سازی»
باشد...
سخن آخر اینکه، اسلام که بیش از هر جا در مکتب اهل‌بیت(ع) تجلی یافته است، تداوم و گسترش و توفیقات خود را مدیون مردمی است که در طول تاریخ آنان را عاشقانه دوست داشته، عالمانه شناخته و مومنانه تا سرحد شهادت در مسیر آنها گام زده و «عمل» کرده است...