۱۳۹- جرعه های معرفت-شرح حدیث معصومین (ع) در کلام رهبر انقلاب : فرزندانی که برای پدر و مادر عمل صالح‌اند ۱۳۹۹/۰۶/۳۰
شرح رهبر انقلاب بر حدیثی تربیتی از امام محمد باقر(ع):
فرزندانی که برای پدر و مادر عمل صالح‌اند
۱۳۹۹/۰۶/۳۰
رهبر معظم انقلاب اسلامی در ابتدای جلسه درس خارج فقه روز دوشنبه 1395/9/15 شرحی بر حدیثی تربیتی از حضرت امام محمدباقر(علیه‌السلام) درباره «اثر تربیت فرزند در وضعیت اخروی پدر و مادر» بیان داشتند.
حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در ابتدای جلسات درس خارج فقه خود، به شرح یک حدیث اخلاقی می‌پردازند. رهبر معظم انقلاب اسلامی در جلسه درس خارج فقه روز دوشنبه 1395/9/15 شرحی بر حدیثی‌تربیتی از حضرت امام محمدباقر(علیه‌السلام) درباره «اثر تربیت فرزند در وضعیت اخروی پدر و مادر» بیان داشتند که متن بیانات ایشان در ادامه میآید:
بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم
الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاهًْ والسّلام علی سیّدنا محمد و آله الطاهرین لعنه‌ًْالله علی اعدائهم اجمعین
عن جابر بن یزید الجعفی عن ابی‌جعفر محمدبن‌علی الباقر علیه‌السلام، قال «مَن قَدَّمَ اولاداً یَحتَسِبُهُم عندالله» (1) «یحتسبهم عندالله» یعنی جوری این فرزندان را بار بیاورد که بتواند آنها را به‌حساب خدا بگذارد. طبعا انسان فرزندی را می‌تواند به‌حساب خدا بگذارد که او‌تربیت الهی پیدا کرده باشد، متدین باشد، اهل فسق و فجور و تضییع اوقات و اینها نباشد. این را انسان می‌تواند به‌حساب خدا بگذارد و الا اگر یک فرزندی بود که انسان یا او را بد تربیت کرد؛ کما اینکه بعضی‌ها فرزندان خود را بد‌تربیت می‌کنند، از اول این بچه را اهل دنیا و اهل‌اشرافی‌گری و اهل شهوات و اینها بار می‌آورند. در محیط خانواده پدر و مادر مشی‌شان، برای فرزند یک سرمشق است؛ اگر این سرمشق، سرمشق بدی باشد، بچه بد بار میآید. فرض کنید پدر و مادر متقلب، دروغگو، به همدیگر رحم نمی‌کنند، به همدیگر خیانت می‌کنند، اینها را هم بچه می‌بیند جلوی چشمش، به مسائل دینی اهمیت نمی‌دهند به فرائض، به نماز به روزه، بچه همین‌جوری بار میآید، این تربیت بد است.
گاهی هست که انسان‌تربیت بد نمی‌کند بچه را، لکن رها می‌کند. خیلی از ماها گرفتار این معنا هستیم نه اینکه بچه را بد تربیت کنیم اما رهایش می‌کنیم. احساس مسئولیت کأنه نسبت به او نداریم. گاهی اوقات برای درس خواندن و مشق نوشتن او صرف وقت می‌کنیم اما برای نماز خواندنش، برای آشنا شدن با قرآن و با مسائل دینی هیچ انسان وقت نمی‌گذارد، این رها کردن بچه است.
اینها را نمی‌شود انسان به‌حساب خدا بگذارد، یعنی بگوید خدایا این بچه را من تربیت کردم برای تو، در حساب تو، نمی‌شود. آن فرزندی را می‌شود انسان به حساب خدا بگذارد که او را رها نکند و تربیت خوب هم بکند.
محیط خانواده که خوب باشد، بچه‌ها هم خوب تربیت می‌شوند حتی اگر زیاد باشند
البته توجه داشته باشید توجه دارید که تربیت فرزندان اینجور نیست که انسان هر یک‌یک بچه‌ها را بخواهد مثل یک شاگرد معینی، جلو دعوت‌‌‌شان کند، به آنها حرف بزند تربیت کند، نه، بعضی‌ها می‌گویند آقا شما می‌گویید فرزند زیاد در خانه، خب اگر زیاد شدند تربیت‌شان نمی‌توانیم کنیم. این حرف غلط است؛ تربیت فرزندان تربیت تک‌تک فرزندان نیست، تربیت محیط خانواده است، محیط خانواده که خوب بود، چه بچه یکی باشد، چه 5 تا باشد، فرقی نمی‌کند خوب تربیت می‌شوند، به‌طور طبیعی، به‌طور غالب خوب تربیت می‌شوند. پس بنابراین، «یَحتَسِبُهُم عندالله» که در این حدیث شریف هست، معنایش این است که بچه را جوری تربیت کند که بتواند آن را پای خدا حساب کند.
حالا، اگر «مَن قَدَّمَ اولاداً یَحتَسِبُهُم عندالله» اگر تقدیم کند اولادی را؛ تقدیم کند یعنی بار بیاورد پرورش دهد ارائه دهد، فرزندانی را که بتواند آنها را پای خدا حساب کند، «حَجَبُوهُ من النار باذن الله عزوجل» این فرزندان او را از آتش الهی، از عذاب الهی دور نگه می‌دارند، مانع می‌شوند. این یکی از این چیزهای مهم است. خدای متعال، خب به ما می‌گوید که عمل صالح کنید تا پیش خدای متعال ماجور باشید، از عذاب الهی مأمون باشید اما به این اکتفا نمی‌کند. می‌فرماید که اگر چنانچه نسل بعد از خودتان را هم تربیت کردید، این هم یک حسنه‌ای است، یک عمل صالحی است که می‌تواند شما را حاجب از آتش باشد.
الامالی شیخ صدوق، صفحه ۶۳۴
«عَن جابر بن یزید الجُعفی عَن ابی‌جعفرٍ محمدبن‌علیٍ الباقر علیه‌السلام قال مَن قَدَّمَ اَولَاداً یَحتَسِبُهُم عِندَالله حَجَبُوهُ مِنَ النَّارِ بِإِذنِ الله عَزَّوَجَل» «هر کس فرزندانی را تربیت کند که آنها را برای خدا به‌حساب بیاورد، این فرزندان، به اذن خداوند، او را از عذاب آتش مانع می‌شوند.»
بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم
الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاهًْ والسّلام علی سیّدنا محمد و آله الطاهرین لعنه‌ًْالله علی اعدائهم اجمعین
عن جابر بن یزید الجعفی عن ابی‌جعفر محمدبن‌علی الباقر علیه‌السلام، قال «مَن قَدَّمَ اولاداً یَحتَسِبُهُم عندالله» (1) «یحتسبهم عندالله» یعنی جوری این فرزندان را بار بیاورد که بتواند آنها را به‌حساب خدا بگذارد. طبعا انسان فرزندی را می‌تواند به‌حساب خدا بگذارد که او‌تربیت الهی پیدا کرده باشد، متدین باشد، اهل فسق و فجور و تضییع اوقات و اینها نباشد. این را انسان می‌تواند به‌حساب خدا بگذارد و الا اگر یک فرزندی بود که انسان یا او را بد تربیت کرد؛ کما اینکه بعضی‌ها فرزندان خود را بد‌تربیت می‌کنند، از اول این بچه را اهل دنیا و اهل‌اشرافی‌گری و اهل شهوات و اینها بار می‌آورند. در محیط خانواده پدر و مادر مشی‌شان، برای فرزند یک سرمشق است؛ اگر این سرمشق، سرمشق بدی باشد، بچه بد بار میآید. فرض کنید پدر و مادر متقلب، دروغگو، به همدیگر رحم نمی‌کنند، به همدیگر خیانت می‌کنند، اینها را هم بچه می‌بیند جلوی چشمش، به مسائل دینی اهمیت نمی‌دهند به فرائض، به نماز به روزه، بچه همین‌جوری بار میآید، این تربیت بد است.
گاهی هست که انسان‌تربیت بد نمی‌کند بچه را، لکن رها می‌کند. خیلی از ماها گرفتار این معنا هستیم نه اینکه بچه را بد تربیت کنیم اما رهایش می‌کنیم. احساس مسئولیت کأنه نسبت به او نداریم. گاهی اوقات برای درس خواندن و مشق نوشتن او صرف وقت می‌کنیم اما برای نماز خواندنش، برای آشنا شدن با قرآن و با مسائل دینی هیچ انسان وقت نمی‌گذارد، این رها کردن بچه است.
اینها را نمی‌شود انسان به‌حساب خدا بگذارد، یعنی بگوید خدایا این بچه را من تربیت کردم برای تو، در حساب تو، نمی‌شود. آن فرزندی را می‌شود انسان به حساب خدا بگذارد که او را رها نکند و تربیت خوب هم بکند.
محیط خانواده که خوب باشد، بچه‌ها هم خوب تربیت می‌شوند حتی اگر زیاد باشند
البته توجه داشته باشید توجه دارید که تربیت فرزندان اینجور نیست که انسان هر یک‌یک بچه‌ها را بخواهد مثل یک شاگرد معینی، جلو دعوت‌‌‌شان کند، به آنها حرف بزند تربیت کند، نه، بعضی‌ها می‌گویند آقا شما می‌گویید فرزند زیاد در خانه، خب اگر زیاد شدند تربیت‌شان نمی‌توانیم کنیم. این حرف غلط است؛ تربیت فرزندان تربیت تک‌تک فرزندان نیست، تربیت محیط خانواده است، محیط خانواده که خوب بود، چه بچه یکی باشد، چه 5 تا باشد، فرقی نمی‌کند خوب تربیت می‌شوند، به‌طور طبیعی، به‌طور غالب خوب تربیت می‌شوند. پس بنابراین، «یَحتَسِبُهُم عندالله» که در این حدیث شریف هست، معنایش این است که بچه را جوری تربیت کند که بتواند آن را پای خدا حساب کند.
حالا، اگر «مَن قَدَّمَ اولاداً یَحتَسِبُهُم عندالله» اگر تقدیم کند اولادی را؛ تقدیم کند یعنی بار بیاورد پرورش دهد ارائه دهد، فرزندانی را که بتواند آنها را پای خدا حساب کند، «حَجَبُوهُ من النار باذن الله عزوجل» این فرزندان او را از آتش الهی، از عذاب الهی دور نگه می‌دارند، مانع می‌شوند. این یکی از این چیزهای مهم است. خدای متعال، خب به ما می‌گوید که عمل صالح کنید تا پیش خدای متعال ماجور باشید، از عذاب الهی مأمون باشید اما به این اکتفا نمی‌کند. می‌فرماید که اگر چنانچه نسل بعد از خودتان را هم تربیت کردید، این هم یک حسنه‌ای است، یک عمل صالحی است که می‌تواند شما را حاجب از آتش باشد.
الامالی شیخ صدوق، صفحه ۶۳۴
«عَن جابر بن یزید الجُعفی عَن ابی‌جعفرٍ محمدبن‌علیٍ الباقر علیه‌السلام قال مَن قَدَّمَ اَولَاداً یَحتَسِبُهُم عِندَالله حَجَبُوهُ مِنَ النَّارِ بِإِذنِ الله عَزَّوَجَل» «هر کس فرزندانی را تربیت کند که آنها را برای خدا به‌حساب بیاورد، این فرزندان، به اذن خداوند، او را از عذاب آتش مانع می‌شوند.»