خوان حکمت (۲۷۹) : دین ، برادر انسان ۱۳۹۹/۰۹/۲۹
خوان حکمت
دین ، برادر انسان
۱۳۹۹/۰۹/۲۹
حضرت امیر(ع) درحکمت نهج‌البلاغه می‌فرماید: كُنْ فِی الْفِتْنَهًِْ كَابْنِ اللَّبُونِ لَا ظَهْرٌ فَیُرْكَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَیُحْلَبَ»؛(1) یعنی در فتنه‌ها و در رخدادهای مجهول که نه اصل آن معلوم است نه فرع آن معلوم؛ نه پایان آن روشن است نه آغاز آن معلوم؛ مثل شتربچه دو ساله باش! آن روزها این مثال‌ها و تشبیهات برای قوم عرب ضروری و لازم بود تا به این مسائل راه یابند. شتربچه دو ساله، نه شیر دارد که از پستان او کسی استفاده کند، نه آن قدرت را دارد و پشت صافی دارد که کسی سوار بشود یا بار بکشد. فرمود: در فتنه‌هایی که برای شما روشن نیست وارد نشوید. نه فتنه را شیر بدهید و بپرورانید و نه فتنه‌گران را سواری بدهید.(2)
یک وقت می‌دانید شورش است، فتنه است، یک وقت می‌دانید قیام است، یک وقت برای شما مجهول است، یک وقت می‌دانید که چه کسی مظلوم است، یک وقت می‌دانید چه کسی ظالم است، همه اینها را حضرت در خطبه‌ها مشخص کرد. آنجایی که برای شما روشن است که ظالم کیست وظیفه چیست. آنجا که برای شما معلوم است مظلوم کیست وظیفه چیست.اما آنجا که برای شما روشن نیست این شورش است، قیام است، فتنه است،در آنجا حضرت وظیفه را بیان کرده است. همه این جزئیات را بیان کرده است.یعنی اینکه چیزی که روشن نیست شما باید احتیاط کنید.
دین ، تنها برادر انسان
راه احتیاط را وجود مبارک حضرت امیر به کمیل که از شاگردان مخصوص آن حضرت است آموخت. احتیاط‌کننده یعنی حائط دارد. شرح آن این است که حضرت فرمود:کمیل! «أَخُوكَ دِینُكَ فَاحْتَطْ لِدِینِك»(3)، انسان یک برادر دارد و آن دین اوست و این تقدیم خبر بر مبتدا هم مفید حصر است. نفرمود «دینک اخوک» دین تو برادر توست؛ چون «دین» مبتداست و «أخوک» خبر است. تقدیم خبر بر مبتدا مفید حصر است؛ یعنی تو فقط یک برادر داری و آن دین توست. به کمیل گفت: «أَخُوكَ دِینُكَ»، حالا یک برادر داری به نام دین، این برادر را حفظ بکن، بعد حضرت خودش در جمله دیگر تشریح کرد: «تَأْخُذَ الْحَائِطَةَ لِدِینِك».(4) احتیاط می‌کنی؛ یعنی دین خود را در وسط بگذار، دورش را حائط و دیوار بکش که میوه درختان دین تو را هر کسی نچیند. آدم محتاط، یعنی آدمی که دین او بارور است، درخت دین او بارده است، آدم بفهمی است، کارآمد است، علم دارد ، مؤثر هست. فرمود تو که حالا یک عضو مؤثری هستی، درخت خود را مثل درخت دشت قرار نده؛ مثل درخت منزلی قرار بده، دورش دیوار بکش که هر کسی نیاید از میوه درخت تو استفاده نکند، از تو بهره سوء نبرد، این را می‌گویند احتیاط. فلان شخص محتاط است؛ یعنی دور دین خود را دیوار کشیده، هیچ بیگانه‌ای حق ندارد بیاید وارد باغ او بشود و از عِرض او، آبروی او استفاده کند، او را وسیله قرار بدهد.
فرمود: آنجا که این فتنه است؛ نه فتنه را تقویت بکن، نه فتنه‌گر را سواری بده. اگر مثل آن شتری باشی که شیر می‌دهند؛ کسی که شیر می‌دهد آن کودک را می‌پروراند. فرمود فتنه را با شیردادن نپروران، بزرگ نکن! و اگر فتنه‌گر باشد به او سواری نده.
بیانات حضرت آیت الله جوادی آملی (دام ظله)
در جلسه درس اخلاق؛ 19 / 11 / 1396 .
مرکز اطلاع‌رسانی اسرا
__________________________
1. نهج‌البلاغة صبحی صالح، حکمت1.
2. تمام نهج‌البلاغه، ص947 ـ 987.
3. الامالی (شیخ مفید)،ص283
4. بحارالأنوار، ج2، ص246.