خوان حکمت
زندگی و مرگ کریمانه و آبرومندانه را از خدا بخواهیم
۱۳۹۹/۱۲/۱۶
بسم الله الرّحمن الرّحیم
در بيانات نوراني اميرالمؤمنين(ع) در نهج‌البلاغه دعاهایی هست که اين دعاها در عين اينكه دعا و نيايش است، مدرسه هم است؛ در یکی از دعاهاي نوراني، وجود مبارك حضرت امير به خداي سبحان عرض مي‌كند:خدايا تو انسان را كريمانه خلق كردي ،ما مي‌خواهيم كريمانه زندگي كنيم، كريمانه هم بميريم،اين مضمون آن بيان نوراني حضرت است:«اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَفْسِي أَوَّلَ كَرِيمَهًْ تَنْتَزِعُهَا مِنْ كَرَائِمِي وَ أَوَّلَ وَدِيعَهًٍْ تَرْتَجِعُهَا مِنْ وَدَائِعِ نِعَمِكَ عِنْدِي»؛ خدايا جانم را نخستين نعمت گرانبهايى قرار ده كه مى‌ستانى و نخستين سپرده و امانتی قرار ده كه از من باز پس مى‌گيرى.(1) خدايا اعضا و جوارح را تو دادي، ما همه اينها را شاكريم، چشم دادي، گوش دادي، دست دادي، پا دادي، همه اينها را دادي، جان دادي، حيات دادي تو دادي، همه اينها را هم بايد تقديم كنيم ، اما و صد اما، موقع گرفتن، اين‌طور نباشد كه اول اعضا و جوارح را از ما بگيري، بعد جان ما را، ما مي‌خواهيم كريمانه زندگي كنيم، ما اگر چشم نداشته باشيم، دست و پا نداشته باشيم ،محتاج بچه‌ها هستيم، من نمي‌خواهم به حسنين هم محتاج باشم، اين كرامت است.
اگر فرزندي مثل امام حسن و امام حسين، زينب كبرا(سلام الله عليهم) باشند پدر را خوب پذيرايي مي‌كنند؛ اما دعاي نوراني حضرت امير اين است كه خدايا من مي‌خواهم كريمانه بميرم، اینکه در آخر عمر محتاج باشم، بچه‌ها مرا تر و خشك كنند، اين با كرامت سازگار نيست، شما همه نعمت‌ها را دادي، ما هم قبول كرديم نعمت توست، همه اينها را بايد بگيري ،ما هم تقديم مي‌كنيم؛ ولي اول جان را بگيري كه بعد از رفتن جان، اينها از بين بروند، نه اينكه اول چشم و گوش را بگيري. اينها معلوم مي‌شود وديعه است، معلوم مي‌شود مال، از آنِ ما نيست؛ حالا كه وديعه است، مسئله ظلم خوب طرح مي‌شود كه فرمود اينها به درونشان ظلم كردند، درون كه براي اينها نبود، ما چيزي به عنوان امانت به اينها داديم :«وَ لابُدَّ يَومَاً أَن تَرُدَّ الوَدَائع»(2)
درخواست از خدا برای وارث شدن اعضا و جوارح
همين بيان نوراني حضرت امير، در اين دعاي عرفه وجود مبارك سيّدالشهداء (ع) هم آمده. در اين ادعيه چند جمله به اين مضمون هست، يك جا و دوجا نيست، اينها هم به خدا عرض كردند: خدايا چشم دادي، گوش دادي همه را بايد تقديم كنيم :«وَ اجعَلهُمَا الوَارِثِينَ مِنِّي»(3) خدايا اينها را وارث من قرار بده نه مرا وارث اينها، اگر اول چشم و گوش را بگيري و من بمانم، من مي‌شوم وارث اينها؛ ولي اگر اول جان مرا گرفتي، اين چشم و گوش به تبع جان من رخت برمي‌بندند، آنها مي‌شوند وارث، خدايا كاري كن كه چشم و گوش بشود وارث، نه من بشوم وارث، اين دعاي نوراني حضرت در همين دعاي عرفه است؛(4) اينها مي‌خواهند كريمانه زندگي كنند، كريمانه هم بميرند كه بشر به غير خدا محتاج نباشد، اين طرز زندگي آبرومندانه و كريمانه است؛ آنگاه معلوم مي‌شود كه در نهان ما يك چيزي است كه از آنِ ما نيست و چون در نهان و نهاد ما چيزي است كه براي ما نيست، اگر ما بيراهه رفتيم به آن ظلم كرديم، چون اتحاد ظالم و مظلوم ممكن نيست. معلوم مي‌شود ما حقّ عقل را، حقّ فطرت را كه امانت الهي بود، رعايت نكرديم. اين وهم و خيال ما حقّ عقل نظر را رعايت نكرد، اين شهوت و غضب ما حقّ عقل عمل را رعايت نكرد، آن عقلي كه « عُبِدَ بِهِ الرَّحمَن وَ اكتُسِبَ بِهِ الجَنَان»؛ عقل چیزی است که بواسطه آن خدا را عبادت کنند و بهشت را به دست آورند (5) اين فيض الهي است، اين امانت الهي است، اگر ما حقّ آن را رعايت نكرديم مي‌شود ظلم.
بيانات حضرت آيت الله جوادي آملي (دام ظله) در جلسه درس اخلاق؛17 / 2 / 1394 .
مرکز اطلاع‌رسانی اسرا
_________________________
1. نهج‌البلاغه صبحی صالح، خطبه215. 2. مجموعه ورام، ج2، ص129. 3. الکافی(ط ـ الاسلاميه)، ج2، ص578. 4. الاقبال الأعمال(ط ـ الحديثه)، ج2، ص78. 5. الکافی(ط ـ الاسلاميه)، ج1، ص11.
خوان حکمت هر دو هفته یک بار روزهای یک شنبه منتشر می‌شود.