اشاره: محور اصلی نوشتار پیش رو،‌ شماری از سخنرانی‌های مرحوم آیت‌ الله مصباح یزدی(رحمت‌الله علیه) است كه به مناسبت‌های مختلف دربارة نهضت پانزدهم خرداد ایراد شده است. با توجه به نزدیکی سالروز این قیام تاریخی به عنوان مبداء انقلاب اسلامی و همچنین حساسیت سالی که در آن قرارداریم، از این شماره، صفحه پاورقی کیهان نظر به اهمیت بحث، به بازنشر مطالب مطروحه خواهد پرداخت به امید آنکه مورد استفاده دلسوزان نظام مقدس اسلامی قرار بگیرد. این نوشتار به صورت کامل در کتابی با عنوان «عبرت‌های خرداد» توسط انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در 215 صفحه به چاپ رسیده و در اختیار علاقه‌مندان می‌باشد.

درآمد
تاریخ سیاسی ایران، تا به امروز، نهضت‌ها و قیام‌های پرشماری به خود دیده است. نهضت سربداران خراسان، قیام و حكومت علویان (سادات مرعشی) در مازندران، نهضت مشروطیت، حماسة سردار جنگل در گیلان، قیام تنگستانی‌ها در بوشهر، قیام شیخ محمّد خیابانی در تبریز و نهضت ملّی شدن صنعت نفت، تنها، نمونه‌هایی از این جمله‌اند.
اما حماسة بزرگ پانزدهم خرداد، كه با تدبیر و رهبری خردمندانه امام خمینی (رحمت‌الله علیه) و پشتیبانیِ مرجعیت، روحانیت و مردم صورت پذیرفت، سرآمدِ همة این نهضت‌ها و قیام‌ها و - بی‌شك - نقطة عطفی در تاریخ ایران است.
قیام پانزدهم خرداد، گام بلندی بود در راهی كه به انقلاب بزرگ بهمن رسید، و زمینه‌ای شد برای تحقق حكومت شیعی ایران. این حركت خودجوشِ دینی، با ابعاد گونه‌گون خود، تأثیری شگرف بر‌اندیشه و عملِ مسلمانان و بلكه تمام مستضعفان جهان گذاشت، و سرآغاز شكوفایی اسلام و استقلال و آزادی ملّت شد.1 به این ترتیب، نهضت خرداد، خطری جدّی برای موجودیت نظام‌ها و حكومت‌های دین‌ستیز به شمار آمد، و مبارزه میانِ دو قطب مخالف آن، عمیق‌تر و وسیع‌تر شد. اما سرانجام به یاری خداوند، پیروزی از آن امام خمینی(رحمه الله علیه) و پیروان راستینِ او گشت و جمهوری اسلامی ایران بنیان گرفت.
اینك سال‌هاست كه از تأسیس جمهوری اسلامی می‌گذرد، و این نظام با وجود تمام مخاطرات و مشكلات درونی و بیرونی‌اش - در عصر مدرنیته و پسامدرنیته - به پیش می‌رود و می‌بالد، و هر یك از ما به منزلة فردی از اعضای این نظام می‌باید به قدر بضاعت و طاقت خویش در پاسداری و تقویت آن بكوشیم.
بی‌تردید، بازنگری گذشته، و تحلیل خاستگاه‌ها، آرمان‌ها، سیر رویدادها و دستاوردها یكی از بهترین راهكارهای ارزیابی و نقد و آسیب‌شناسی تمام پدیده‌های اجتماعی است. از این طریق می‌توان به نقاط قوت وضعف گذشته‌ها پی‌برد و در تقویت یا رفع آن‌ها‌ اندیشید و كوشید، و نیز از این راه می‌توان دوستان و دشمنان را شناخت و در نحوه سلوك با آنان باز‌اندیشید.
اما در ارزیابی‌هایی این‌چنین، باید مهم‌ترین و اساسی‌ترین رویدادها را جُست و آنها را كانون تأمل و كاوش قرار‌داد، و به این شیوه است كه مقصود، سریع‌تر و دقیق‌تر به دست خواهد آمد. بر این اساس قیام پانزده خرداد 42، به منزله طلیعة جمهوری اسلامی، بهترین نمونه‌ای است كه با توجه به آن و تأمل در آن می‌توان وضع امروز و راه آینده را دریافت.
نوشتار حاضر، اثری است كه این مهم‌ترین رویداد را از چندین زاویه، كانون مداقّه و بازكاوی قرار‌داده است.
در فصل نخست، خاستگاه‌های نهضت از منظری معرفتی و نیز سیاسی - اجتماعی بررسی شده است. فصل دوم به شخصیت‌شناسی و نقش حیاتی رهبر قیام، حضرت امام خمینی(رحمت‌الله علیه)، در شكل‌گیری و تداوم و پیروزی آن پرداخته است. در فصل سوم، دشمنان دین و قیام‌های دینی - از جمله نهضت خرداد - بازشناسی شده‌اند، و فصل آخر نیز به پاره‌ای از مهم‌ترین آسیب‌هایی كه متوجه نهضت است و راهكارهای مقابله با آنها اختصاص یافته است.
محور اصلی این نوشتار،‌ شماری از سخنرانی‌های مرحوم آیت‌‌الله مصباح یزدی(رحمت‌الله علیه) است كه به مناسبت‌های مختلف دربارة نهضت پانزدهم خرداد ایراد شده است. امّا نگارندگان برای غنی‌‌سازی و تكمیل و تفصیل بسیاری موضوعات از دیگر آثار ایشان فراوان بهره گرفته‌اند. همچنین به منظور مستند‌سازی برخی مباحث، از منابع تفسیری و روایی و نیز برای مستند‌‌سازی وقایع، از منابع معتبر تاریخی (تاریخ اسلام و تاریخ سیاسی معاصر ایران) سود جسته‌اند.
پانوشت:
1- صحیفة نور، ج 14، ص 264.