29 فروردین سال 1400 نیز تقویم ما نام شهادت یکی دیگر از بزرگان مقاومت را به خود گرفت. سردار سیدمحمد حجازی، از شخصیت‌های موثر و بزرگ جبهه مقاومت به شهادت رسید. جایگاه معتبر و مهم این سردار را می‌توان در توصیفات خاص رهبر معظم انقلاب و پیام فرمانده حزب‌الله لبنان دید. به همین مناسبت و برای شناخت بهتر شهید سردار حجازی با دکتر سعدالله زارعی، کارشناس مسائل منطقه و از دوستان آن شهید به گفت وگو پرداختیم.

برای بسیاری از مردم و به ویژه نسل جدید، سردار محمد حجازی نسبت به بسیاری دیگر از فرماندهان جبهه مقاومت، گمنام‌تر بود. دلیل ناشناخته بودن ایشان را چه می‌دانید؟
این موضوع که سردار حجازی بعد ازشهادتش شناخته می‌شود نشان دهنده عمق اخلاص ایشان است. هرکسی در جایگاه مسئولیتی شهید حجازی می‌بود طبیعتا خودش را درمعرض افکار عمومی قرار می‌داد و با توجه به مجاهدت‌ها و تلاش‌های خالصانه‌ای که داشت، مطرح می‌شد؛ همین که مطرح نشدند نشان دهنده این است که چقدر پرهیز داشتند از اینکه شناخته شوند. این درحالی است که سردار حجازی مبارزات خودش را از دوره حضرت امام در دهه۱۳۵۰ شروع کرده بود ،از مبارزین به نام اصفهان بوده، همرزم شهیدانی مثل میثمی، ردانی پور و بزرگان دیگری در اصفهان بود وسال‌ها به واسطه این مبارزات به زندان رفته بود. بعد از پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۸ وارد سپاه شد و از همان ابتدا در مناطق و بخش‌های مختلفی مسئولیت‌هایی داشت. بعد از شروع جنگ هم ایشان در جبهه و در قرارگاه‌ها گاهی باعنوان جانشین و گاهی به عنوان فرمانده مسئولیت داشته و همرزم شهیدان بزرگی مانند باقری، باکری، زین الدین، ، همت، خرازی، کاظمی و...بود. در دوران دفاع مقدس بارها مجروح و جانباز شیمیایی هم شد. بعد از جنگ هم در حدود ۸ سال فرمانده بسیج بود و بعد هم مسئولیت‌های دیگری در ستاد کل سپاه و ستاد کل نیروهای مسلح داشت و یک دوره ممتد در فرماندهی سپاه لبنان بود و بعد هم به عنوان جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه مشغول خدمت شد.
خب، شخصی با این میزان کار و مسئولیت و مبارزه، راحت می‌توانست خودش را درمعرض افکار عمومی قرار دهد و شناخته بشود. درنتیجه، عدم شناخت ایشان در جامعه بیان‌کننده اوج اخلاص یک شهید بزرگوار است.
درباره جایگاه علمی و فرهنگی سردار حجازی بفرمایید:
نکته‌ای که کمتر در مورد آن صحبت می‌شود تحصیلات ایشان است؛ سردار حجازی تحصیلات طلبگی داشت و تا حدی درس خارج هم در حوزه خوانده بود و تحصیلات دانشگاهی را تا مقطع دکتری ادامه داد. انسانی صاحب اندیشه، فکور و صاحب نظر بود و یک عنصر فرهنگی به تمام معنا محسوب می‌شد. در تمام حوزه‌های دینی، فرهنگی و اجتماعی هم صاحب نظر بود و نقش بسیار بارزی در مسائل فرهنگی کشور داشت. این جنبه هم باید مورد بررسی قرار بگیرد و نوشته‌ها و سخنان سردار حجازی باید به جامعه ارائه شود.
 یک نکته مهم درباره سردار شهید محمد حجازی حائز اهمیت است اینکه در طول دوران مبارزه یعنی از دهه ۱۳۵۰ تا لحظه‌ای که به شهادت رسید در خط و جهت گیری سیاسی، ذره‌ای انحراف نداشت.در طول این ۵ دهه، تفکرات مختلف در سطح سیاسی وجود داشته و بسیاری از شخصیت‌های سیاسی دچار انحرافاتی شدند اما درمورد این شهید بزرگوار می‌توان گواهی داد که سر سوزنی از مسیر انقلاب و مسیر حضرت امام و مقام معظم رهبری انحراف نداشته. می‌توان گفت که کاملا در طول این پنج دهه در صراط مستقیم بود و یک شخصیت جامع ،بصیر و عالم به حساب می‌آمد و توانست در صحنه‌های مختلف تصمیم درست بگیرد و عملکرد درست داشته باشد. بسیاری از افراد معتقدند که اساسا شکل گیری بسیج مستضعفین به‌صورت منسجم و کارآمد به دوره فرماندهی شهید حجازی مربوط می‌شود.
فکر می‌کنید چه عواملی باعث شدند تا شهید حجازی همیشه در راه درست باقی بمانند؟
درواقع چند عامل در کنار هم قراردارد؛ یکی اینکه ایشان از جنبه علمی واقعا فردی تحصیلکرده و توانمند بود یعنی هم علوم حوزوی و هم علوم دانشگاهی را در حد کمال طی کرده بود و شخصیتی فهیم ، دارای درک بالا و از نظر علمی با ظرفیت بود. درنتیجه ایشان عمیق به مسائل نگاه می‌کرد و علم وافر او کمک زیادی کرد به اینکه در صراط حق دچار انحراف نشود.
نکته دوم اخلاص و جنبه‌های اخلاقی شهید بود؛ اینکه شهید بسیار متواضع بود و خودش را با وجود اینکه شخصیت برجسته بود در جمع دوستان آنقدر فروتن بود می‌داد که به چشم نیاید. درحقیقت بار علمی ایشان را به یک شخصیتی که بخواهد اظهار وجود کند،تبدیل نکرده بود بلکه تواضع سبب شده بود که بسیار از جنبه‌های ایشان به چشم نیاید.و نکته سوم دوستان ایشان بود. یعنی از همان لحظه که شهید حجازی وارد صحنه مبارزه شد با انسان‌ها و جریانات خالص همراه بود. یعنی همان شهید بهشتی و تحصیل در مدرسه حقانی و دوستی صمیمی ایشان با شهیدان میثمی، ردانی پور ، کاظمی و شهدای دیگر و بعدها هم که ایشان در داخل مجموعه انقلاب و سپاه بود و تا این اواخر حشر و نشر ایشان با شهید بزرگوار سردار حاج قاسم سلیمانی و آقای سید حسن نصرالله او را در مسیر حق ثابت قدم کرده بود. و نکته آخر اعتقاد عمیق و عشق وافر به حضرت امام و مقام معظم رهبری بود که باعث می‌شد ایشان به‌طور کامل پای انقلاب بایستد. می‌توان شهادت داد که ایشان پنج دهه مانند یک سرباز آماده جهاد درکنار حضرت آقا و حضرت امام و پشت سر آنها قرار گرفته بود.
بارزترین ویژگی شخصیتی شهید سردار حجازی را چه می‌دانید؟
در طول مدت زمانی که با سردار شهید حجازی چه به‌صورت مستقیم و چه غیرمستقیم ارتباط داشتم و خوشبختانه این افتخار را داشتم که در روزهای آخر حیات دنیوی ایشان با ایشان ارتباط مستمر داشته باشم متوجه سعه صدر بالای ایشان شدم. یعنی ایشان در مواجهه با تفکرات مختلف،اندیشه و تامل می‌کرد و این را بعضی از دوستان به ارتباط این شهید با شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی مربوط می‌دادند. ما نمونه این نوع سعه صدر را در شهید بهشتی دیده بودیم و درشهید میثمی و شهید ردانی پور هم می‌دیدیم. درواقع این‌ها یک شجره طیبه‌ای بودند که ریشه در مناسبات نزدیکشان با شهیدمظلوم بهشتی داشت؛همان ویژگی‌های شهید بهشتی به نوعی در این عزیزان نیز تبلور پیدا کرده بود. من شاهد بودم که ایشان جلسات چند ساعته را با صبر و حوصله اداره می‌کرد و به افراد اجازه می‌داد تا حرف هایشان را بزنند و در آخر جلسه یک جمع‌بندی می‌کرد که این جمع‌بندی به قدری عالمانه و مستحکم بود که همه اعضای جلسه از جمع‌بندی ایشان راضی بودند.
درباره حضور شهید حجازی در لبنان و نقش وی در جبهه مقاومت بفرمایید:
دریک مقطعی که حزب‌الله لبنان درمعرض انواع فشارهای سیاسی بود و توطئه‌هایی که در سطح منطقه و داخل لبنان علیه حزب‌الله جریان داشت ایشان هم فرمانده سپاه در لبنان بود. این شهید آن قدر در کمک به سیدحسن نصرالله و مقاومت لبنان موثر بود که آقای سید حسن نصرالله در یک پیام استثنایی که بعد از شهادت سردارحجازی صادر کردند به این موضوع‌اشاره داشتند. در بخشی از این پیام آمده است: «از درگذشت سردار حجازی آن هم زمانی که محور مقاومت به وجود پر برکت ایشان نیاز داشت ،بسیار اندوهگین هستم... ایشان برادری بزرگ، پشتوانه‌ای قوی و فداکار و یک الگوی اخلاقی و نیز فردی روشنفکر و با تجربه بود.» همین جملات سید حسن نصرالله که خالی از مبالغه است ، هویت و شخصیت این شهید بزرگوار را نشان می‌دهد.
شهید حجازی چه تأثیری بر پیروزی‌های جبهه مقاومت در مقابله با تروریست‌های تکفیری و داعش داشت؟
دوره مسئولیت ایشان در سپاه لبنان مقارن بود با زمانی که فتنه تکفیری‌ها بالا گرفته بود و حزب‌الله لبنان باید در سوریه ایفای نقش می‌کرد. ایفای نقش حزب‌الله در سوریه درسال ۱۳۹۲ که شروع شد واقعا سخت بود. درواقع حزب‌الله زیر سؤال بود که چرا باید جوانان لبنانی در سوریه و در کنار ارتش سوریه با تکفیری‌ها بجنگند. مخصوصا که در آن مقطع در ابتدا، قضیه مبارزه با داعش و النصره   یک رنگ و بوی عقیدتی هم پیدا کرده بود. یعنی یک نمای درگیری شیعه و سنی به خودش گرفته بود. البته داعشی‌ها سنی نبودند و جنگ آنها هم فقط علیه شیعیان نبود ولی به‌هرحال تبلیغات کشورهای غربی و حوزه عربی جوری بود که یک نمای درگیری شیعه و سنی را به مقابله با داعش و جنگ داعش با جبهه مقاومت داده بود. دراین شرایط ورود حزب‌الله به سوریه دشوار بود. اگر خاطرتان باشد آقای سید حسن نصرالله بعد از جنگ ۳۳ روزه و پیروزی که بدست آورده بود به عنوان قهرمان امت عرب شناخته می‌شد و در کشورهای عربی از جمله کشورهای سنی یک تصویر بسیار جذاب و مقبولی داشت.
دراین اوضاع سردار حجازی نقش بسزایی در کنار سیدحسن نصرالله داشتند دراینکه این صحنه باطل و ظالمانه‌ای که در سوریه،عراق و تاحدودی در لبنان راه افتاده بود و منطقه را تهدید می‌کرد،جریان مقاومت بتواند ورود پیروزمندانه‌ای داشته باشد،نقش سردار حجازی بسیار مهم و اساسی بود.
در این 10 سالی که سردار حجازی در لبنان بود، دوره‌ای بود که فتنه داعش تاحد بسیار زیادی از بین رفت؛ لبنان از گروه‌های تکفیری پاک شد وهم سوریه پاکسازی شد وهم داعش در عراق شکست خورد. این موفقیت‌ها درواقع نقش برجسته سردار حجازی را بیان می‌کند. کما اینکه درپیام سید حسن نصرالله به این مسائل‌اشاره شد و درپیام مقام معظم رهبری که یکی از نادر‌ترین پیام‌های بود که رهبر معظم انقلاب درشهادت یک عزیزی بیان کردند. پیام حضرت آقا برای شهادت سردار حجازی هم بسیار طولانی بود و هم کلمات در وصف سردار حجازی، استثنایی و ویژه بود. این‌ها همه جایگاه برجسته و درعین حال مغفول سردار حجازی را بیان می‌کند.
در پایان اگر خاطره یا نکته‌ای از زندگی شهید محمد حجازی در ذهن دارید بفرمایید.
سردار حجازی در این چند سال آخر به‌شدت درگیر عارضه شیمیایی بود و ضعیف شده بود، گرچه در چهره ایشان این آثار کمتر دیده می‌شد، اما چون ما با آن عزیز در ارتباط نزدیک بودیم می‌دیدیم که درفشار بود؛ و البته عارضه کرونا که در سال قبل برایش پیش آمد و بهبود پیدا کرد به عارضه شیمیایی در ایشان افزود و درنهایت به شهادتش منجر شد.
یک نکته جالبی که باید عرض کنم اینکه سردار شهید محمد حجازی با وجود رنج از بیماری و عوارض شیمیایی اما به شدت پر کار بود، به طوری که مثلا در روز جمعه قبل از شهادت تا دیر وقت به‌ شدت مشغول کار بود. تا اینکه در انتهای شب دچار حمله شد و به بیمارستان انتقال یافت. این نشان دهنده این است که بااینکه درگیر بیماری بودند تا آخرین لحظه حیات خود با عشق زیاد و با نشاط کار انجام می‌دادند.