14 خرداد 32 سال پیش، حضرت امام خمینی(ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی از این جهان رخت بر بست و پرچم انقلاب را در دستان حضرت آیت‌الله‌‌العظمی خامنه‌ای نهاد تا، ولی امر مسلمین با همان اصول و محکمات دینی و سیاسی امام راحل، نظام جمهوری اسلامی را به سمت قله‌های پیشرفت و سرمنزل مقصود خود هدایت کند.
نگاهی به بینش و منش حضرت امام خمینی(ره) در مدیریت انقلاب و نظام اسلامی حاکی از آن است که آن یار سفرکرده همواره تا آخرین ماه‌ها و هفته‌های حیات مبارک‌شان بر مواضع و رویکرد انقلابی اصرار و بر آنها عمل می‌کردند؛ منظومه دینی و سیاسی که مبتنی بر اصول و مبانی مشخصی مانند مردم‌سالاری، عدالت‌خواهی، آزادی‌خواهی، خودباوری، دشمن‌ستیزی و رهایی از وابستگی‌ها به بلوک غرب و شرق است.
بسیار روشن است که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در طول دوران زعامت خود در نظر و عمل، طاق بالطاق منظومه فکری و سیره عملی امام خمینی(ره) را پیش روی خود قرار داده و نظام اسلامی را در همان مسیر به پیش برده‌اند و حتی بارها درخصوص خطر «تحریف» شخصیت امام(ره) و لزوم بازخوانی مبانی و اصول ایشان تأکید کرده‌اند.
رهبر معظم انقلاب در 14 خرداد 94 در مراسم بیست‌وششمین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) فرمودند: «مسئله تحریف شخصیت امام خطر بزرگی محسوب می‌شود، آن راهی که می‌تواند مانع از این تحریف شود، بازخوانی اصول امام است. امام را نباید به‌عنوان صرفاً یک شخصیت محترم تاریخی، موردتوجه قرار داد، بعضی این‌جور می‌خواهند امام را بشناسند و بشناسانند و این غلط است.»
توجه به مردم
و ضرورت مشارکت ملی
نکته قابل‌تأمل آنکه امام خمینی(ره) از آغاز نهضت انقلاب اسلامی همواره نگاهشان به توده‌های اجتماعی و افکار عمومی معطوف بوده است. سخنرانی‌ها، نوارها، پیام‌ها، بیانیه‌ها و اعلامیه‌های ایشان برای تنویر افکار عمومی و توجه به ضرورت همراه کردن مردم با خود، حاکی از اهمیت همبستگی ملی و اجتماعی در مبانی بنیانگذار انقلاب اسلامی است.
بر همین اساس است که نه‌تنها نقش مردم در جای‌جای مقدمه و اصول قانون اساسی نمود یافت بلکه رهبر معظم انقلاب اسلامی با نظریه‌سازی «مردم‌سالاری دینی» و شیوه حکمرانی مبتنی بر آن، به موضوع همبستگی ملی عینیت بخشیدند چه آنکه نام‌گذاری برخی سال‌ها با محوریت همبستگی ملی (سال 84؛ سال «همبستگی ملی و مشارکت عمومی»؛ سال 86 با عنوان «سال اتحاد ملی و انسجام اسلامی»، سال 93 «اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی» و یا سال 94 «سال دولت و ملت، همدلی و همزبانی») نمونه‌های روشنی بر این ادعاست.
رهبر معظم انقلاب سال 94، با بیان اینکه «امام بارها و بارها هشدار می‌داد در مسائل اقتصادی، نظامی، سازندگی کشور، تبلیغات و بالاتر از همه انتخابات کشور به مردم اعتماد داشت.» فرمودند: «توجه به توطئه‌های تفرقه‌افکن، چه تفرقه بر اساس مذهب شیعه و سنی، چه تفرقه بر اساس قومیت‌ها [از خطوط اصلی امام بود]، تفرقه‌افکنی یکی از سیاست‌های قطعی دشمن بود و امام بزرگوار ما بر روی وحدت ملی و اتحاد آحاد ملت یک تکیه کم‌نظیر داشت.»
معظم‌له بارها حضور مردم در صحنه‌های مختلف اجتماعی را راز بزرگ غلبه بر مشکلات معرفی کرده و فرموده‌اند: «در سایه این وحدت است که ما بارها و بارها تودهنی به دشمن زده‌ایم.» چنانکه امام خمینی(ره) هم مکرراً بر اهمیت نقش مردم در مدیریت کشور تأکید می‌کردند. بنیانگذار انقلاب اسلامی در فرازی از بیاناتشان فرمودند: «وظیفه امروز مردم این است که اولاً، وحدت و صفا و برادری را با همه وجودشان حفظ کنند و... ثانیاً، ملّت ایران گوش‌به‌زنگ باشند تا آنجایی‌که انقلاب و نظام حضور آنها را لازم می‌داند در صحنه حاضر باشند... با حضور آگاهانه و مخلصانه شما، تمام مشکلات ریز و درشت این کشور و ملّت برطرف خواهد شد.»
انتخابات؛ نمود بسیج همگانی
برای رسیدن به قله‌ها
بدون‌تردید، بسیج همگانی و برقراری وحدت و پیوند عمیق میان قشرهای مردم یکی از مؤلفه‌های اصلی پیشرفت کشور و رسیدن به قله‌های پیشرفت و توسعه و کمال در جامعه است و نهاد انتخابات، فرصتی برای نمود این همبستگی ملی و مشارکت اجتماعی است.
رأی دادن
یک تکلیف الهی است
از همین رو بوده است که امام خمینی(ره) صریحاً دخالت و مشارکت در امور سیاسی را تکالیف شرعی می‌دانستند.
«نگویید که دیگران رأی می‌دهند. من هم باید رأی بدهم، تو هم باید رأی بدهی، آن روستایی هم که در کنار مزرعه خودش کار می‌کند باید رأی بدهد؛ تکلیف است. این یک تکلیف الهی است... ما مکلفیم به اینکه در امور دخالت کنیم. ما مکلفیم در امور سیاسی دخالت کنیم؛ مکلفیم شرعاً؛ همان‌طور که پیغمبر می‌کرد؛ همان‌طور که حضرت امیر می‌کرد... این تکلیف آقایان است که راجع به مسائل اسلامی، که پیش می‌آید، چه وکیل بخواهید تعیین کنید و چه ـ عرض بکنم که ـ رئیس‌جمهور بخواهید تعیین کنید، باید در صحنه باشید؛ عذری ندارید که بروید کنار بنشینید.»
شایان ذکر است که امام خمینی(ره) در وصیت‌نامه سیاسی، الهی خود نیز به مسئله انتخابات اشاره و مردم را به حضور در همه صحنه‌ها فراخوانده‌اند آنجا که فرمودند: «وصیت من به ملت شریف آن است که در تمام انتخاب، چه انتخابات رئیس‌جمهور و چه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و چه انتخابات خبرگان... در صحنه باشند و اشخاصی که انتخاب می‌کنند روی ضوابطی باشد که اعتبار می‌شود،... مراجع و علمای بزرگ تا طبقه بازاری و کشاورز و کارگر و کارمند، همه و همه مسئول سرنوشت کشور و اسلام می‌باشند؛ چه در نسل حاضر و چه در نسل‌های آتیه؛ و چه‌بسا که در بعض مقاطع، عدم حضور و مسامحه، گناهی باشد که در رأس گناهان کبیره است.»
امام خمینی(ره) درخصوص موضوع انتخابات علاوه بر آنکه رأی دادن را «تکلیف همگانی» دانستند بر ضرورت آزادی مردم در انتخابات، لزوم مشارکت زنان، رعایت اخلاق و آداب اسلامی، جلوگیری از نزاع و تفرقه و معیارهای انتخاب اصلح هم تأکید کرده‌اند.
مشخصه‌های رئیس‌جمهور مطلوب
از نگاه امام خمینی(ره)
نگاهی به بیانات و رهنمودهای امام خمینی(ره) حاکی از آن است که ازنظر بنیانگذار انقلاب اسلامی، تخصص و تعهد دو رکن اصلی و لازمه برخورداری مسئولان ارشد نظام اسلامی است.
نگاهی به بخش‌هایی از صحیفه امام خمینی(ره) و وصیت‌نامه الهی- سیاسی یار سفره کرده نمونه‌های روشنی برای این ادعاست. بنیانگذار انقلاب اسلامی در فرازهایی درخصوص ویژگی‌های رئیس‌جمهور مطلوب فرموده‌اند؛
1) در کارهایی که کرده است، امتحان داده باشد. 2) صحیح و سالم باشد، ولو از طبقه پایین باشد. 3) سوابق قبل، حین و بعد انقلابش، سوابق خوبی باشد. 4) از طبقه‌ای باشد که محرومیت و مظلومیت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فکر رفاه آنان باشد و حامی، طرفدار و جانبدار مستضعفان، محرومان، مظلومان و مستمندان باشد. 5) مسلمان، متدین، پیرو احکام اسلام و معتقد به قوانین اسلام باشد و صد‌در‌صد مکتبی، اسلامی و در خط اسلام باشد و از همه به اسلام متعهدتر باشد. 6) مخالف ظالمان، ستمگران و مستکبران باشد. 7) شایسته‌سالار باشد و افراد کارآمد و فرمان‌بردار اسلام را برای همکاری انتخاب کند و مشاورینش را از اشخاص باسابقه که تعهدشان قبل از انقلاب مشهود بوده است، انتخاب کند. 8) بر محور عدل اسلامی عمل کند. 9) با قانون اساسی موافق باشد و از آن تبعیت کند و در مقابل آن خاضع باشد. 10) ملی باشد و از خودتان و برای خودتان باشد و خدمتگزار ملت، کشور و اسلام باشد و دلسوز ملت باشد و در راه مصالح کشور و ملت کوشش کند. 11) دارای بصیرت در امر دین و دنیا باشد. 12) مطلع و دارای دید سیاسی باشد. 13) «اشداء علی الکفار و رحماء بینهم» باشد. 14) به اصل 110 قانون اساسی و ولایت‌فقیه معتقد و وفادار باشد. 15) لایق و شایسته مقام ریاست‌جمهوری باشد و توانایی اداره مملکت طوری که خدا می‌خواهد را داشته باشد.
در حوزه ویژگی‌های سلبی نیز می‌توان به این بخش از بیانات حضرت امام خمینی(ره) اشاره کرد که فرمودند: 1) دزد نباشد و نخواهد جیب خودش را پر کند. 2) سوءسابقه نداشته باشد.3) به رژیم شاهنشاهی وابستگی نداشته باشد و حتی هیچ‌گاه در رژیم سابق وارد نشده باشد. 4) از اشراف، سرمایه‌داران، زمین‌خواران و صدرنشینان مرفه و غرق در لذات و شهوات نباشد که نتواند تلخی محرومیت و رنج گرسنگان و پابرهنگان را بفهمد. 5) نه شرقی و شرق‌زده باشد، نه غربی و غرب‌زده و نه حتی گرایش به شرق یا غرب داشته باشد و با اجانب پیوند نداشته باشد و از گرایش به مکتب‌های انحرافی نیز منزه باشد و از فرامین الهی و احکام اسلام تخطی نکند. 6) با هیچ ظالمی راه سازش باز نکند. 7) رفیق‌باز و باندباز نباشد و به‌دنبال فرمان‌برداری زیردستان از خودش نباشد و از اعمال شبه‌طاغوتی اجتناب کند و از چاپلوسان دغل‌باز و زبان‌بازان حیله‌گر برحذر باشد. 8) از راه مستقیم انسانیت و اسلام انحراف ننماید. 9) از قانون اساسی تخطی نکند و 10) چپ و راستی نباشد.
۸ خصوصیت رئیس‌جمهور مطلوب
از منظر رهبر معظم انقلاب
لازم به ذکر است که رهبر معظم انقلاب نیز طی سه دهه گذشته و در مقاطعی به تبیین «شاخص‌های اصلح» و «ملاک‌های رئیس‌جمهور مطلوب» در افکار عمومی پرداختند و بر لزوم برخورداری نامزدها از تهذیب اخلاقی، توان اجرایی، حکمت و تدبیر، سلامت مالی در تبلیغات، دانستن درد مردم، مقاومت در برابر دشمن و قانون‌مدار بودن آنها تأکید کرده‌اند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اولین روز سال جاری و در سخنرانی نوروزی خود خطاب به ملت ایران، ۸ خصوصیت رئیس‌جمهور مطلوب کشور در انتخابات ۱۴۰۰ را برشمردند و فرمودند: «خصوصیات یک رئیس‌جمهوری را که به‌نظر می‌رسد، رئیس‌جمهور مردم باید دارای این خصوصیات باشد، این‌ها را من می‌گویم. شما نگاه کنید، ببینید واقعاًً همین‌جور هست یا نه. یعنی این نظر شخص من نیست، به‌نظر می‌رسد که هرکسی که به دنبال سعادت کشور است، یک چنین رئیس‌جمهوری می‌خواهد.»
معظم‌له 1) مدیریت و کفایت، 2) باایمان بودن، 3) عدالت‌خواه و ضد فساد بودن 4) دارای عملکرد انقلابی و جهادی 5) معتقد به توانمندی‌های داخل 6) معتقد به جوانان، 7) مردمی و 8) امیدوار بودن را ۸ خصوصیت رئیس‌جمهور مطلوب برشمردند.
آیت‌الله خامنه‌ای در پیام نوروزی امسال (1400) خود فرمودند: «هرکسی که به‌دنبال سعادت کشور است یک چنین رئیس‌جمهوری می‌خواهد. اولاً؛ با کفایت باشد، دارای مدیریت و کفایت مدیریت باشد. ثانیاً؛ با ایمان باشد؛ اگر بی‌ایمان بود، نمی‌شود به او اعتماد کرد؛ آدم بی‌ایمان کشور را، منافع کشور را، مردم را یک وقتی می‌فروشد؛ پس با ایمان باشد. بعد، عدالت‌خواه باشد، ضد فساد باشد؛ این یکی از مهم‌ترین خصوصیّاتی است که بایست در رئیس‌جمهور وجود داشته باشد که به معنای واقعی کلمه به‌دنبال اجرای عدالت باشد و به معنای حقیقی کلمه با فساد بخواهد مبارزه کند. دارای عملکرد انقلابی و جهادی باشد؛ یعنی با عملکرد اُتوکشیده نمی‌شود کار کرد؛ با این همه مسائل اساسی‌ای که در کشور وجود دارد، یک حرکت جهادی و انقلابی لازم است؛ بایستی عملکردش این‌جوری باشد.»
ضرورت‌های نوین این دوره از حیات نظام اسلامی در چله دوم انقلاب ایجاب می‌کند که برای رسیدن به قله‌های پیشرفت و سعادت و تحقق اهداف سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی در افق ۱۴۰۴، بایستی همراه و همنوای پرچمدار برحق انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای بود و با فرارو قرار دادن بیانیه گام دوم انقلاب برای احیای تمدن نوین اسلامی، آینده‌ای روشن را برای این کشور پدید آورد.