در روایات است که پیامبر(ص) وقتی به معراج رفت خداوند به او آموخت تا نماز بخواند و ایشان امام شده و فرشتگان به او اقتدا کردند. نخستین نمازی که پیامبر(ص) به‌جا آورد نماز ظهر بود.
در تاریخ آمده که در زمین نیز نخستین نمازی که پیامبر(ص) به جا آورد، نماز ظهر بود. پس نماز ظهر، هم در معراج و هم در زمین نخستین نمازی است که ایشان به جا آورده است.
يعقوبى مى‏نويسد: «نخستين نمازى كه بر پيامبر(صلي‌الله عليه و آله) واجب شد؛ نماز ظهر بود. حضرت جبرئيل(ع) فرود آمد و وضو گرفتن را به ايشان آموزش داد و چنانكه جبرئيل وضو گرفت، رسول خدا هم وضو گرفت. سپس نماز خواند تا به پيامبر آموزش دهد كه چگونه نماز بخواند، پس رسول خدا اقامه نماز را فراگرفت.
به روايت برخي ديگر: نخستين نمازى كه رسول خدا(ص) خواند، «صلوهًْ وسطى»، يعنى همان نماز ظهر بود و آن روز هم جمعه بود و سپس «خديجه» دختر خويلد رسيد و رسول خدا به او خبر داد. پس وضو گرفت و نماز خواند. آنگاه «على بن أبى طالب» رسول خدا را ديد و آنچه را ديد انجام مى‏دهد انجام داد.
(ترجمه تاريخ يعقوبى، ج 1، ص 378؛ سيره‌ًْالنبي، ج 1، ص 263- 264 )
آیت‌الله جعفر سبحانی در این باره می‌گویند: از مسلمات حدیث و تاریخ این است که در شب معراج ، خدا دستور داده است که امت پیامبر هر شبانه روز در پنج وعده نماز بخوانند.( سبحاني، جعفر، فروغ ابديت، نشر دانش اسلامي، 1363 ش، ج 1، ص 385)
مرحوم کلینی جریان وجوب نماز در شب معراج و نحوه انجام آن را ضمن حدیث معراج به تفصیل بیان کرده و آورده است: در شب معراج خطاب به پیامبر(ص) گفته شد: یا محمد به نزد آبی که از پایین عرش جریان دارد‌، نزدیک شو و با آن آب وضو بگیر و برای پروردگارت نماز بگذار، حضرت نزد آن آب رفت و با دست راست از آن آب برداشت‌، خطاب شد: صورتت را بشوی؛ زیرا تو بسوی عظمت من نگاه می‌کنی، بعد هر دو دست راست و چپ را بشوی، زیرا با دست خود کلام مرا می‌گیری، بعد سرت را بعد هر دو پایت را مسح کن زیرا بر تو برکت نازل می‌کنم و به جایی تو را می‌برم که هیچ‌کس نرفته است. بعد خطاب شد: یا محمد به سوی (حجرالاسود) روی گردان و تکبیر بگو: بعد خطاب شد: نام مرا بخوان، «بسم الله الرحمن الرحیم» بگو، بعد خطاب شد که مرا حمدکن (سوره حمد را تا آخر بخوان) بعد وحی شد: ای محمد اوصاف پروردگارت را بگو که در سوره توحید آمده است (قل هو الله احد...) را بخوان، بعد وحی شد که برای پروردگارت رکوع بجا آور و در آن خدا را تعظیم نما «سبحان ربی العظیم» بگو، بعد وحی شد، سرت را بردار و راست قامت بایست، بعد وحی آمد که برای پروردگارت سجده کن و بگو: «سبحان ربی الاعلی» بعد وحی شد راست بنشین، وقتی حضرت نشست و به سوی عظمت خداوند نگاه کرد که برای او تجلی کرده بود، دوباره سر به سجده گذاشت. بعد خطاب رسید سر از سجده بردار و دوباره راست قامت بایست و همان کار قبل را تکرار نما (در رکعت دوم به جای سوره توحید‌، سوره قدر دستور داده شد که حضرت بخواند) بعد از انجام سجده دوم در رکعت دوم، حضرت راست نشست و تشهد خواند و بر خود و اهلبیت خود درود فرستاد، بعد دید که ملائکه الهی و انبیا در اطراف او صف کشیده‌اند، حضرت طبق دستور خداوند فرمود: «السلام علیکم و رحمهًْ‌الله و برکاته»(‌کليني، محمد بن يعقوب، الفروغ من الكافي، بيروت، نشر دار‌التعارف، 1401 ق، ج 3، ص 482 تا ص 489)
البته معراج و اسراء در شب اتفاق افتاده است(اسراء، آیه 1)، ولی از آنجا که برای خداوند شب و روز معنایی ندارد‌، برای او همیشه ظهور و بروز روز است، باید گفت که روز و زمان ظهر که اظهر زمان ظهور و بروز است، بهترین زمان برای نماز است. از همین روست که در آیات قرآن بر محافظت و مواظبت بر نمازها بویژه نماز ظهر تاکید شده است. خداوند می‌فرماید: حَافِظُواْ عَلَى الصَّلَوَاتِ والصَّلاَهًْ الْوُسْطَى وَقُومُواْ لِلّهِ قَانِتِينَ؛ بر نمازها و نماز میانه مواظبت کنید و خاضعانه برای خدا به پا خیزید.(بقره، آیه 238؛ مجمع‌البیان، ذیل آیه)
طبرسی در مجمع‌البیان می‌نویسد: از امير مؤمنان(ع) نقل كرده‏اند كه ضمن تأييد اين ديدگاه، فرمود: نماز ظهر نخستين نمازى است كه واجب شد: «... و اوّل صلوهًْ فرضت...».
همچنين از آن حضرت‌(ع) روايت كرده‏اند كه فرمود: پيامبر گرامى(ص) مى‏فرمود: خدا در آسمان دنيا، پديده‏اى دايره ‏مانند خلق كرده است كه وقتى خورشيد از آن مى‏گذرد، همه موجودات، پروردگار خويش را تسبيح مى‏گويند؛ به همين جهت، خداوند نماز ظهر را واجب ساخت تا در آن ساعت خوانده شود؛ چرا كه آن ساعت، همان ساعت مباركى است كه درهاى آسمان گشوده مى‏شود و تا پايان برگزارى نمازها بسته نمى‏شود و در آن ساعت است كه دعا به هدف اجابت مى‏رسد.(مجمع‌البیان، ذیل آیه)