پیامد‌های تخطی از رهنمود امام(ره)

  ۱۴۰۰/۰۶/۲۲

بررسی شكست‌ها و ناكامی‌هایی كه در جریان مبارزات نهضت خرداد و نیز پس از پیروزی آن تا به امروز رخ داده است حقیقتی تلخ را نمایان می‌سازد: علت همه - یا دست‌كم بیشترِ - این ناكامی‌ها، بی‌اعتنایی یا كم‌توجهی به اندیشه‌های نورانی امام خمینی(رحمهًْ‌الله علیه) و كوتاهی در كاربست دقیق و مو به موی راهكارها و تدبیر‌های حكیمانه ایشان در زمینه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و... بوده است. اگر - دانسته یا نادانسته - در زمینه فهم و به كار بستن اندیشه‌ها و رهنموهای رهبر انقلاب، انحرافی صورت نمی‌گرفت، بی‎تردید، كشور دچار بسیاری از ناكامی‌ها و ناملایمات و انحراف‌هایی كه تاكنون رخ داده است، نمی‌شد.
پس از پیروزی انقلاب و اوج‌گیری فعالیت گروه‌های مختلفی كه برخی، از الگوهای غربی یا شرقی اثرپذیر بودند و افرادی با فرهنگ‌ها و مكتب‌های فكری متعددی نیز در میان آنها حضور داشتند، رفته رفته این اندیشه در فضای سیاسی كشور شكل گرفت كه كشور اسلامی ایران نیز باید از الگوهای حزبی معمول در دنیا پیروی كند. بر این اساس، برای وحدت‌بخشی بین گروه‌ها و طراحی و برنامه‌ریزی برای امكانات و سازمان‌دهی قوی و منسجم نیروهای متعهد نهضت و به منظور جلوگیری از پراكنده‌كاری‌ها و هدر رفتن امكانات و نیروها، پاره‎ای از یاران امام و نیروهای فكری نهضت، طرح تأسیس تشكیلاتی حزبی را ارائه كردند.
به این ترتیب آنان اصرار می‌ورزیدند كه اگر یك حزب قویِ اسلامی تشكیل شود، می‌توان نیروهای مؤمن و متعهد به نهضت و نظام را زیر سایة آن جمع كرد و همگی آنان را به یك یَدِ واحد در خدمت اسلام و انقلاب تبدیل ساخت.
به هر روی، با آنكه امام خمینی (رحمهًْ‌‌الله علیه) چندان موافق تأسیس چنین تشكیلاتی نبود، سرانجام با اصرار برخی از فعال‌ترین یارانشان توصیه فرموده بود كه اگر در حزبی شركت می‌كنید، در حزب اسلامی شركت كنید،1 و به این ترتیب بودكه حزب جمهوری اسلامی تأسیس شد. اما آنچه خودِ امام قبل از انقلاب طراحی كردند ساختار و شكلی دیگر داشت، كه با مفهوم حزب و ویژگی‌های غربی آن متفاوت بود. حزب با مفهوم و تعریف و اركان امروزینش، ساز و كاری غربی است و یك اندیشة اصیل اسلامی به شمار نمی‌آید، و چه‌بسا در تطبیق با آموزه‌ها و ارزش‌های دینی و اسلامی ضعف‌ها و تعارضاتی داشته باشد.
این‌چنین بود كه در آن زمان امر دایر شد بین اینكه كارها پراكنده و بدون سازمان‌دهی انجام پذیرد - كه البته در این صورت آفات و پیامدهای فراوانی در پی داشت - یا برای آنكه چنین وضعی رخ ندهد و امور نظام در چارچوبی اصولی و منسجم و هدفمند، و با برنامه‌ریزی و سازماندهی صورت پذیرد، حزبی اسلامی تشكیل شود و فعالیت كند. اما به هر روی، با تمام حسن نیتی كه در تأسیس این حزب در كار بود، و با تمام تلاش‌هایی كه در راه شكل‌گیری، فعالیت‌ها و اصلاح معضلات پیش رویِ آن صورت گرفت، حزب پس از سیری صعودی، دچار مشكلاتی شد و رفته‌رفته روی به افول نهاد و سرانجام در زمان حیات امام خمینی(رحمهًْ‌الله علیه) منحل و تعطیل شد.
تأمل در ریشه‌ها و رویه‌های این ‌واقعه در بستر تاریخ نهضت بزرگ اسلامی و نگاهی آسیب‌شناسانه به فعالیت‌های حزب جمهوری اسلامی - و نیز دیگر فعالیت‌های مشابهی كه تاكنون صورت گرفته است - روشن می‌سازد كه هرگونه كم‌توجهی یا بی‌اعتنایی به توصیه‌های امام موجب بروز بحران‌ها و ضعف‌های زیانباری برای مردم و نظام شده است. برای نمونه، همین امر سبب شد تا دشمنان داخلی و خارجی، سوءاستفاده‌های فراوانی از این فرصت كنند و با دامن زدن به سیاست تعدّد احزاب - كه منطبق بر الگوها و ضد ارزش‌های غربی است - میان نیروهای انقلاب و نیز میان قشرهای مختلف مردم شكاف و اختلاف ایجاد كنند.
امروزه نیز روند مزبور ادامه دارد و درگیری‌های حزبی و كشمكش‌های سیاسیِ حاصل از رقابت‌های حزبی و گروهی موجب تفرقه میان نیروهای انقلاب و از دست رفتن امكانات و سرمایه‌ها و فرصت‌هاست.
پانوشت:
1- صحیفة نور، ج 11، ص 130.