1 / 2444 -مطالبات رهبر انقلاب از وزارت آموزش و پرورش در دوره تحول (1): جایگاه ویژه معلم در تربیت نسل تمدنساز ۱۴۰۱/۰۳/۰۲
مطالبات رهبر انقلاب از وزارت آموزش و پرورش در دوره تحول (1):
جایگاه ویژه معلم در تربیت نسل تمدنساز
۱۴۰۱/۰۳/۰۲
رضا الماسی
یکی از محورهای مهم بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر معلمان به تبیین جایگاه والای این قشر اثرگذار و تشریح نقش آنان در تحققِ تمدن نوین اسلامی اختصاص داشت. با این نگاه؛ معلمان نقطه اصلی و کانونیِ حرکتِ آموزش و پرورش و رکن اصلی پیشرفت کشورند: «در نظام آموزش و پرورش، هیچ عنصری به قدر معلّم تأثیر ندارد؛ معلّم تعیین‌کننده است... در حقیقت معلّمین، افسران سپاه پیشرفت کشورند.» (11/۶/1399)
رهبرانقلاب اسلامی در دیدار جمعی از معلمان (21/۲/1401) زیرساخت هر تمدنی را «نیروی انسانی» آن دانسته و برخی خصوصیات نسلی که می‌تواند تمدن نوین اسلامی را بسازد برشمردند؛
«زیرساخت اصلی هر تمدّنی، منابع انسانی است دیگر؛ یعنی آنکه می‌تواند یک تمدّن را محتمل کند و ممکن کند و تحقّق ببخشد، عبارت است از نیروی انسانی؛ این نیروی انسانی در کشور ما چه کسانی هستند؟ چه کسی می‌تواند در آینده یک چنین کار بزرگی را انجام بدهد؟ یک نسلی که با یک امتیازاتی همراه باشد؛ این نسل را شما می‌خواهید امروز بسازید. نسلی که خودساخته است، دارای هویّت است؛ هویّت ایرانی - اسلامی محکم و عمیقی دارد، دلباخته و فریفته این و آن و بازمانده‌های تمدّن منسوخ‌شده شرق و غرب نیست؛ نسلی است دانا، دانشمند، کارآمد، ماهر، آشنا با سبک زندگی اسلامی و سنّت‌های ایرانی؛ یک چنین نسلی لازم است تا بتواند آن تمدّن را بسازد.»
ایشان تاکید می‌کنند که؛ ما اگر بخواهیم این کار را بکنیم، برای جمهوری اسلامی هیچ فرصتی بالاتر و بهتر از 12 سالی که دانش‌آموز در اختیار مدرسه می‌باشد نیست. این 12 سال بزرگ‌ترین فرصت است برای جمهوری اسلامی که بتواند ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب را به درستی به این نسل منتقل کند و هویّت اسلامی و ایرانی را در او نهادینه کند.
رسالت اصلی آموزش و پرورش
رسالت آموزش و پرورش را باید اين‌گونه تعریف کرد؛ و به تعبیر رهبر انقلاب این فقط یک تعلیم عادّی و معمولی نیست، بلکه یک تعلیم بنیادین است.
آقای وهاب حمیدی، فعال فرهنگی در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «حقیقتاً بستر تربیت چنین نسلی که بتواند تمدن تاریخ ساز بشود در گام نخست مدرسه است.»
او می‌افزاید: «متاسفانه ما آن طور که شایسته است از ظرفیت عظیم مدرسه برای پرورش انسان تمدنساز نه تنها استفاده نکرده‌ایم بلکه به توفیق‌های حداقلی در این حوزه بسنده کرده‌ایم.»
حمیدی تصریح می‌کند: «دانش‌آموزان 12 سال در اختیار معلم‌ها قرار دارند و معلمان هم 30 سال در اختیار دستگاه آموزش و پرورش هستند. یعنی اگر این سازمان عریض و طویل در برنامه‌ریزی‌های خود انسجام داشته باشد و معلمان را علاوه بر
آموزش‌های لازم برای آموزش دانش‌آموزان، تحت آموزش‌های تربیت فکری، اخلاقی و بصیرتی قرار بدهد؛ آن‌گاه می‌توان و باید از معلم انتظار داشت که چنین نسلی را با کمک خانواده‌ها تربیت نماید. اما متاسفانه علی‌رغم تدوین سندهای جامعی مثل سند تحول آموزش و پرورش، به دلیل عدم تمرکز لازم، روزمرگی و رفت و آمد مدیران پس از یک دهه هنوز اتفاق خاصی در راستای تحول این دستگاه بسیار مهم نیفتاده است.»
این فعال فرهنگی ادامه می‌دهد: «جالب است که رهبر انقلاب نیز در دیدار اخیر به همین نکته اشاره فرمودند و اجرای این سند راهبردی را به جد از وزیر جدید مطالبه فرمودند. به گفته ایشان واقعاً ما از لحاظ تصمیم خوب و قانون خوب و سند خوب هیچ کمبودی نداریم؛ بلکه مشکل ما در عمل درست، به هنگام و مستمر و دائمی است.»
رهبر انقلاب علاوه بر تاکید روی نقش مهم منابع انسانی برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی تصریح می‌کنند که اگر فرصت طلایی مدرسه را از دست بدهیم در هیچ جای دیگری نمی‌توان نسل تمدنساز آینده را ساخته و پرداخته کرد.
رضا زاغری، معلم آموزش و پرورش در این باره به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «این رسالت ماست، بعد از این 12 سال که افکار جوان به طور کامل شکل گرفته است به سختی می‌توان شکلی جدید در تفکرات او به وجود آورد.»
او می‌افزاید: «رهبر انقلاب با اینکه با دید وسیع و آینده‌نگر خود بارها و بارها و در سال‌های مختلف به این نکات تذکر و گاه هشدار داده‌اند اما یک امیدواری واقعی هم در جای‌جای سخنانشان وجود دارد که با تزریق آن به جامعه، شور و وجدی برای ادامه کار و انجام وظایفمان پدید می‌آید.»
مهم‌ترین ویژگی‌های نسل تمدنساز
نکته مهم اینکه این نسلِ تمدنساز باید ویژگی‌هایی داشته باشد. زاغری در این باره اظهار می‌دارد: «آن انسان طراز اسلامی را که تربیت آن توقّع رهبر انقلاب و نخبگان و فرهیختگان جامعه از آموزش و پرورش است و خروجی‌های دستگاه آموزش و پرورش باید باشد، خصوصیاتی همچون؛ ایمان، خردمندی، اندیشمندی، مجاهدت و اهل عمل بودن را باید داشته باشند.»
او ادامه می‌دهد: «همان طور که رهبر انقلاب در یکی از دیدارهای سال‌های اخیر با معلمان فرمودند؛ آموزش و پرورش باید بتواند انسان‌هایی تربیت کند دانا باشند، توانا باشند، خردورز باشند، پارسا باشند، پرهیزکار باشند، پاکدامن باشند، کارآمد باشند، مبتکر باشند، شجاع باشند، اهل اقدام باشند، از دشمن نترسند، از تهدید نترسند، خواب‌رفتگی و غفلت پیدا نکنند؛ و...»
زاغری تصریح می‌کند: «چنین نسلی می‌تواند انقلاب اسلامی را به اهداف خود نزدیک کند و در برش‌های مختلف تحقق ببخشد. در غیر این صورت تهدیدهایی که متوجه فرزندان این مرز و بوم قرار دارد می‌تواند ضربات جبران‌ناپذیری به کشور وارد سازد.»
اگر ما در یک درگیری تمدنی در برابر غرب قرار گرفته‌ایم که کورکورانه هم نیست و یک درگیری همه‌جانبه است، باید بدانیم که این درگیری در سطح آموزش و پرورش ما نیز هست. بنابراین تربیت معلمان باید در مقیاس تمدن اسلامی باشد. معلمان ما هم باید میدان این درگیری را به خوبی بفهمند و هم باید مقیاس انگیزه‌ای که پیدا می‌کنند در این حدود باشد و هم باید نظام فکری و مهارت‌ها و دانش تخصصی‌شان در مقیاس تمدن اسلامی باشد.
این را آیت‌الله محمدمهدی میرباقری، مدرس حوزه علمیه در جمع دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان می‌گوید و خطاب به آنها تصریح می‌کند: «اگر شما بخواهید این کاری که الان به عهده دارید را خوب انجام بدهید، با نظام آموزش رسمی جامعه جهانی درگیر خواهید شد. اگر یک قدم دیگر هم جلو‌تر بروید، با یک سازماندهی کلان درگیر خواهید شد که دارد در جامعه جهانی هماهنگی ایجاد می‌کند و توسعه پایدار را در مقیاس جامعه جهانی طراحی می‌کند. بنابراین اصل دیگری شما با این سازماندهی است. مثلا سند 2030 که ثمره همین‌هاست، در یک دهه آینده، برنامه‌ای برای هماهنگی جامعه دانش‌آموزی و نوجوانان ما دارد. پس وقتی اینها در طراحی‌های خودشان، برای آموزش و پرورش رسمی جامعه جهانی برنامه می‌دهند، حتما با شما درگیرند. آنها می‌خواهند آموزش رسمی را به سمت توسعه پیش ببرند و شما باید آموزش را به سمت پیشرفت اسلامی پیش ببرید؛ پس طبیعی است که با آنها درگیر شوید.»
درگیری تمدنی غرب با اسلام
البته این جریانی که با معلم درگیر است فقط جریان غرب نیست؛ در درون دنیای اسلام، جریان غربگرا که پیرو همان نظام کلی غرب می‌اندیشد با معلم درگیر است و این درگیری هم بیش از صبغه سیاسی، صبغه فرهنگی دارند.
آیت‌الله میرباقری در این باره اظهار می‌دارد: «این جریان غربگرا هم تقریبا از دو دهه قبل توسط غرب سازماندهی و تبدیل به یک شبکه می‌شود. در اصل غرب دارد بین اینها یک هماهنگی ایجاد می‌کند و نهاد‌هایی را هم برای ایجاد این هماهنگی ایجاد کرده است. تلاش آنها این بوده که دنیای اسلام را بین قرائت اسلام میانه‌رو و اسلام خشن مخیر کنند و بگویند که شما باید یکی از این دو تا را انتخاب کنید؛ یعنی یا باید قرائتی مثل قرائت داعش و طالبان را انتخاب کنید، یا قرائت میانه‌رو. در قدم بعد هم دارند سعی می‌کنند که این قرائت میانه‌رو را به یک تفکر غالب تبدیل کنند، مثل قرائتی که حزب اعتدال ترکیه دارد.»
او می‌افزاید: «آنها می‌گویند که ما باید دنیای اسلام را بین این دو قرائت مخیر کنیم. طبیعتا جریان غربگرا یا همان توسعه‌گرا که هم در ایران هستند و هم در بقیه کشور‌ها و علاقه به پذیرش توسعه غربی دارند، می‌خواهند دین داری را تأویل به مدار توسعه ببرند، آن قرائت میانه‌رو را انتخاب می‌کنند. این کار را هم بدون وابستگی سیاسی انجام می‌دهند؛ یعنی اصلا بحث وابستگی سیاسی نیست، بلکه یک جریان فرهنگی درون دنیای اسلام و ذیل جریان غرب دارد اینجا فعالیت می‌کند. حالا اینها هم یکی دیگر از رقبای معلمان هستند. بنابراین مقیاس کار معلم، تربیت در تراز تمدن اسلامی است و رقیب او، تمدن غرب و جریان همگرای تمدن غرب در داخل دنیای اسلام است که بیش از آنکه یک جریان سیاسی باشد یک جریان فرهنگی است. این جریان غربگرا، به شدت از اسناد توسعه که یکی از آنها سند 2030 در آموزش و پرورش است حمایت می‌کند.»
اهمیت دانشگاه فرهنگیان در تربیت معلم تراز اسلامی
بدیهی است؛ معلمان باید در مقیاس تمدن اسلامی تربیت بشوند تا بتوانند دانش‌آموزان را در همین تراز تربیت کنند. طبیعتا مهارت‌ها هم همین طور است و باید در مقیاس انقلاب اسلامی و مقیاس تمدنی دیده بشود. باید مشخص بشود کسی که می‌خواهد رقیب تمدنی آموزش رسمی غرب باشد، باید چه مهارت‌هایی داشته باشد. این مهارت‌ها زمانی مهم‌تر می‌شوند که دانش‌آموزی که در اختیار آموزش و پرورش قرار دارد و مورد تربیت معلمان است، در فضای رسانه‌های جهانی هم حضور داشته باشد.
همه قریب به اتفاق کارشناسان مسائل تربیتی این موضوع را تایید می‌کنند و مهم‌ترین ظرفیت موجود برای تربیت معلم تراز انقلاب اسلامی برای رویارویی تمدنی با تمدن غرب را دانشگاه فرهنگیان می‌دانند.
سعید یوسفی، مسئول ناحیه بسیج دانشجویی فارس
در خصوص اهمیت راهبردی دانشگاه فرهنگیان برای انقلاب اسلامی می‌گوید: «دانشگاه فرهنگیان، یکی از راهبردی‌ترین دانشگاه‌ها در جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی بوده و ایجاد، حفظ و تقویت تشکیلات در این دانشگاه یک مسئله استراتژیک است.»
او با اشاره به اثرگذاری معلمان در جامعه و نقش آنها اظهار می‌دارد: «تربیت معلم تراز انقلاب اسلامی از رسالت‌های دانشگاه فرهنگیان است. تضمین آینده تربیت نیروهای انقلابی در دست دانشگاه فرهنگیان بوده و هزینه در زمینه آموزش عالی و فعالیت در این دانشگاه یک معامله دو سر سود است. از این رو بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان نیز متناسب با همین موضوع باید برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهد.»