۱۲۰ - شهيد مطهرى : نقش پنهان و منفی «نیروی عادت» در رفتار انسان‌ها ۱۴۰۲/۰۶/۰۱
نقش پنهان و منفی «نیروی عادت» در رفتار انسان‌ها
۱۴۰۲/۰۶/۰۱
در ميان نيروهاى حاكم بر وجود انسان شايد هيچ نيرويى به اندازه عادت قوى نيست.
وقتى كه انسان روحيه مردم را بشكافد مىبيند آنچه كه حكومت بيشترى بر روحيه مردم دارد عادات است.
آن وقت عادات، عقل انسان را هم تحت تأثير قرار مى‌دهد، يعنى عقلش را براى توجيه عادتش به کار می‌گیرد.
من اين را دقيقاً تجربه كرده‌ام.
اگر يك امر مذهبى براى مردم عادت شده باشد، چنانچه انسان صد تا دليل قاطع از نصّ قرآن و صدها حديث مسلّم براى مردم بياورد، بگويد قرآن اين را مى‌گويد، امام جعفر‌صادق اين را مى‌گويد، امام باقر اين را مى‌گويد، همه ائمه اين را گفتهاند، اين هم كلماتشان، برو بگرد، اگر غير اين تو چيزى پيدا كردى! قبول نمى‌كند.
نمى‌گويد كه من قرآن يا حديث را قبول ندارم ولى كوشش مى‌كند اين‌ها را به‌گونه‌اى توجيه و تأويل كند.
قرآن هم روى اين قضيه خيلى تكيه دارد.
قرآن در توجيه مذهب شرك هميشه روى مسئله عادت و تقليد از گذشتگان و نياكان [تأكيد دارد.]
من در قرآن، كاوش و مطالعه كردم، ديدم يكى از آن مسائلى كه همه پيامبران با آن رو‌به‌رو بودهاند عادات و تقليدات است.
* مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى (فلسفه تاریخ 4-1) ج15؛ص946--945- با تلخیص و ویرایش