۱۱۰۷ - حجت‌الاسلام راجی: «نگاه نقطه‌ای» به‌جای «نگاه تحلیلی» باعث اشتباه در تشخیص حق و باطل می‌شود ۱۴۰۲/۰۸/۱۷
حجت‌الاسلام راجی: «نگاه نقطه‌ای» به‌جای «نگاه تحلیلی»
باعث اشتباه در تشخیص حق و باطل می‌شود
۱۴۰۲/۰۸/۱۷
رهبر انقلاب در دیدار اخیر با دانش‌آموزان و دانشجویان به مناسبت ۱۳ آبان خطاب به آنها فرمودند: «شما باید از اصل انقلاب اسلامی تحلیل داشته باشید، از قضیه دفاع مقدس، جنگ هشت‌ساله باید تحلیل داشته باشید، از قضایای گوناگونی که در دهه ۶۰ اتفاق افتاد همین‌جور، از واگرایی‌هایی که در دهه ۷۰ اتفاق افتاد باید تحلیل داشته باشید، از حوادث گوناگونی که در دهه ۹۰ و ۸۰ اتفاق افتاد باید تحلیل داشته باشید یعنی بدانید تشخیص بدهید که این حادثه چه بود، از کجا شروع شد، کی پشت این حادثه بود، چه نتیجه این حادثه شد.» درخصوص اینکه فلسفه و علت این تاکید رهبری به نسل نوجوان و جوان کشور برای داشتن تحلیل چیست؛ با حجت‌الاسلام والمسلمین «سید محمدحسین راجی» نویسنده و پژوهشگر که علاوه‌بر سخنرانی در جمع جوانان، دانشگاهیان و اقشار مختلف مردم، آثار مختلفی به‌ویژه در حوزه جهاد تبیین به رشته تحریر درآورده است به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم.
تحلیل یعنی بررسی لایه‌های پنهان و آشکار یک ماجرا
حجت‌الاسلام والمسلمین «سید محمدحسین راجی» نویسنده کتاب پراستناد «صعود چهل‌ساله» در گفت‌و‌گو با کیهان در پاسخ به این سؤال که منظور از لزوم داشتن تحلیل در بیان رهبری در دیدار اخیر با دانش‌آموزان و دانشجویان چیست؟ اظهار داشت: تحلیل سیاسی یعنی داشتن فهم و نگاه عمیق و بررسی لایه‌های پنهان و آشکار یک ماجرا و قرار نگرفتن در دام تحلیل‌های سطحی. در یک کلمه؛ «نگاه تحلیلی» در مقابل «نگاه نقطه‌ای» است. نگاه نقطه‌ای یعنی به یک ماجرا از همان‌جا نگاه کنیم اما نگاه تحلیلی یعنی روند را بررسی کنیم. مشکل اساسی ما این است که نگاه تحلیلی دقیق به ماجرا نداریم یعنی همه جوانب را با هم بررسی نمی‌کنیم.
یکی از ابزارهای دشمن تحریف تاریخ است
راجی در پاسخ به اینکه چرا بیشتر تاکید رهبری برای داشتن تحلیل در این دیدار معطوف بر وقایع تاریخی و حوادث سال‌های گذشته بود که نسل جدید یا در آن دوران نبوده‌اند یا بسیار کوچک بوده‌اند؟ بیان داشت: علت اینکه رهبری در این توصیه و رهنمود خود به نوجوانان و جوانان برای داشتن تحلیل بیشتر بحث تاریخی را مطرح می‌کنند این است که یکی از ابزارهای دشمن تحریف تاریخ است و تاریخ است که به ما تحلیل درست ماجرا را می‌دهد. ما اگر نقطه‌ای نگاه بکنیم در بسیاری از مواقع جای ظالم و مظلوم تغییر می‌کند مثل وقایع اخیر و ماجرای جنگ غزه؛ در اینجا اگر نقطه‌ای به ماجرا نگاه کنیم حماس به اسرائیل حمله کرده اما اگر روندی و تحلیلی نگاه کنیم می‌بینیم بیش از 70 سال است که اسرائیل ظلم می‌کند و حماس از خودش دفاع کرده است. یا مثلاً اگر به ماجرای تسخیر لانه جاسوسی نقطه‌ای نگاه شود به ظاهر ما آغازگر درگیری با آمریکا بوده‌ایم اما اگر تحلیل سیاسی داشته باشیم خواهیم دید که اولین دعواها توسط آمریکا اتفاق افتاد و بعد از اینکه ما نفت را ملی کردیم آمریکا و انگلیس ما را تحریم کردند و بعد آمریکا در آن دوران در ایران علیه دولت مصدق کودتا انجام داد. یا مثلاً در مورد چرایی ورود ما به خاک عراق در زمان جنگ اگر نقطه‌ای ببینیم پس ما مقصریم اما وقتی تحلیلی ببینیم مشخص می‌شود که ما مورد تهاجم قرار گرفته‌ایم و عراق به ما حمله کرده است.
تحلیل مثل ایمان جهت را برای انسان مشخص می‌کند
وی افزود: حالا در این فضا اگر یک دانشجو یا دانش‌آموز تحلیل درست داشته باشد درسش و تمام کارهایی که انجام می‌دهد برای کشور در مسیر همان تحلیل قرار می‌گیرد؛ اما اگر دانشجو و دانش‌آموز ما تحلیل نداشته باشد؛ درسش و اهدافی که انتخاب می‌کند هیچ‌کدام در مسیر الهی قرار نمی‌گیرد. در واقع تحلیل مثل ایمان است به نحوی که هر دو جهت را مشخص می‌کنند برای انسان. اینکه انسان پای شهدا، پای انقلاب و آرمان‌ها باشد یا نباشد را تحلیل مشخص می‌کند.
این پژوهشگر درباره پیامدهای نداشتن تحلیل ادامه داد: اگر ما تحلیل نداشته باشیم چه اتفاقی می‌افتد؟ می‌شود مثل حوادث سال گذشته که حادثه فوت یک نفر را دشمن چقدر توانست تفسیرها و تعبیرهای مختلف بکند. ویژگی جوان این است که جوان موتور محرک و پیشران و پرانرژی جامعه است و می‌تواند به مردم تحلیل درست بدهد حال اگر خودش خدای نکرده توسط دشمن تحلیل نادرست بگیرد وقایعی مثل سال قبل رخ می‌دهد.
جهاد تبیین؛ خنثی کردن اثرگذاری منفی دشمن بر روی ذهن جوانان و نوجوانان
راجی در پاسخ به اینکه وقتی نسل نوجوان و جوان ما در فضای مجازی از سوی دشمن مورد آماج انواع شبهات سیاسی، اعتقادی و تحریف‌های علنی وقایع قرار گرفته راه خنثی کردن این فضای مسموم یا بهره‌گیری درست از این فضا برای تقویت پایه‌های تحلیلی و دادن نگاه درست به این نسل چیست؟ گفت: راه خنثی کردن این اثرگذاری منفی و جهت دار دشمن بر روی ذهن جوان و نوجوان ما جهاد تبیین است. یعنی در این فضائی که دشمن تمام‌قد به فکر و ذهن جوان و نوجوان ما حمله کرده ما بتوانیم این گره‌های ذهنی را باز بکنیم. باز کردن این گره‌های ذهنی جهاد تبیین لازم دارد یعنی به قول حضرت آقا در این جریان گمراه‌کننده که از صد طرف جوان را به سمت خودش می‌کشاند بتوانیم راه درست و دقیق را به او نشان دهیم.
دشمن می‌خواهد با گرفتن قدرت تحلیل از جوانان و نوجوانان پیشرفت کشور را مختل کند
وی درباره اینکه چرا دشمن با هزینه گزاف و تمرکز فراوان در فضای مجازی و... دنبال اثرگذاری مطلوب خود بر ذهن نوجوانان و جوانان ماست؟ اظهار داشت: علت این است که همان‌طور که عرض کردم جوان موتور پیشران حرکت یک کشور است؛ اگر سرعت این موتور کم و زیاد شود سرعت آن جامعه کم و زیاد می‌شود اگر جهت این موتور محرکه معکوس شود جهت حرکت آن جامعه معکوس می‌شود و اگر بخواهد پیشرفت جامعه به پسرفت تغییر کند باید جوان آن جامعه از حرکت بایستد و دشمن می‌خواهد جوان ما را از حرکت باز دارد. دلیلش این است که این انقلاب اسلامی موفق شد مسیر دنیا را تغییر دهد. دنیا دو قسمت بود یا ظلم می‌کردند یا مورد ظلم واقع می‌شدند؛ یک صدای سومی بلند شد و گفت من نه ظلم می‌کنم و نه اجازه می‌دهم به من ظلم شود و این نظم دنیا را به‌هم ریخته است. در این نظم نوین جوان است که در ایران سردمداری می‌کند و این جوان اگر ذهنش عوض شود همه‌چیز عوض می‌شود.
نظام تعلیم و تربیت و رسانه ملی در حوزه تولید و توزیع ضعف دارند
رئیس اندیشکده راهبردی سعدا در پاسخ به این سؤال که آیا نظام تعلیم و تربیت و رسانه ملی ما توانسته پاسخگوی نیاز فکری و تحلیل بخشی به نوجوانان و جوانان ما باشد؟ تصریح کرد: خیر؛ دلیلش این است که ما در نهادهای تربیتی و آموزشی و رسانه ملی در دو حوزه نارسایی داریم؛ یکی در حوزه تولید است که هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی کارآمد نیست، دوم در بحث توزیع است یعنی همان چیزهای کمی هم که تولید می‌شود به دست این جوان یا نوجوان نمی‌رسد. برای همین است که نگاه می‌کنیم تعدادی برنامه خوب ساخته شده اما در نظام توزیع؛ یا نیاز آن جوان و نوجوان را برطرف نکرده که به دستش نرسیده یا مدل طوری بوده که مخاطب نتوانسته با آن انس بگیرد و آن را ببیند.
نظام آموزشی ما مباحث بی‌فایده بسیار و مباحث پرفایده کمی دارد
راجی درخصوص انتقال مفاهیم و ملزومات فکری درست به دانش‌آموزان گفت: متاسفانه در مقطع دبستان دانش‌آموزان ما گاه ساده‌ترین مباحث را نمی‌دانند، حتی در دوره دوم دبستان سال پیروزی انقلاب یا اسم هشت سال دفاع مقدس را نمی‌دانند. دلیلش این است که نظام آموزشی ما کاربردی نیست و مباحث بی‌فایده بسیار زیاد و مباحث پرفایده بسیار کمی دارد. یعنی بعضی دروس اگر بالای 80 درصدش هم حذف شود هیچ اتفاقی نمی‌افتد. مثلاً اینکه من در کتاب علومم ندانم که اطراف قارچ چه چیزی‌هایی رشد می‌کند شاید برای من مشکلی ایجاد نکند اما اینکه مهم‌ترین چیزهایی که دشمن در حال حمله به آنهاست را اطلاع نداشته باشم قطعاً بسیار بد است.
برخلاف نظام‌های الهی، حکومت‌های دیکتاتوری مخالفِ دانستن مردم هستند
وی درخصوص اینکه برخی می‌گویند دانش‌آموز و دانشجو نباید وارد مباحث سیاسی شوند، بیان داشت: ببینید تفاوت حکومت‌های دیکتاتوری و دموکراسی در همین است. حکومت‌های دیکتاتوری تمام دغدغه‌شان این است که مردم تحلیل سیاسی پیدا نکنند که اینها بتوانند بر مردم حکومت کنند اما نظام‌های الهی و نظام‌هایی که بر پایه اعتماد و اعتقاد به مردم کار را جلو می‌برند اینها اتفاقاً برعکس هستند یعنی کاری می‌کنند که مردم متوجه بشوند. در 1400 سال قبل هم این دعوا بود؛ هرچه مردم سطح تحلیل سیاسی‌شان بیشتر می‌شد به سمت حضرت علی(ع) می‌آمدند و هرچه به سمت جهل سیاسی می‌رفتند به سمت معاویه و یزید می‌رفتند. برای همین است که رهبر انقلاب در سال 1372 نکته‌ای فرمودند که من عینا نقل می‌کنم: «خدا لعنت کند آن دست‌هایی را که تلاش کرده‌اند و می‌کنند که قشر جوان و دانشگاه ما را غیرسیاسی کنند. کشوری که جوانانش سیاسی نباشند، اصلاً توی باغ مسائل سیاسی نیستند، مسائل سیاسی دنیا را نمی‌فهمند، جریان‌های سیاسی دنیا را نمی‌فهمند و تحلیل درست ندارند، مگر چنین کشوری می‌تواند بر دوش مردم، حکومت و حرکت و مبارزه و جهاد کند؟! بله؛ اگر حکومت استبدادی باشد، می‌شود. حکومت‌های مستبد دنیا، صرفه‌شان به این است که مردم سیاسی نباشند؛ مردم درک و تحلیل و شعور سیاسی نداشته باشند. اما حکومتی که می‌خواهد به دست مردم کارهای بزرگ را انجام دهد؛ نظام را می‌خواهد با قدرت بی‌پایان مردم به سر منزل مقصود برساند و مردم را همه چیز نظام می‌داند، مگر مردمش بخصوص جوانان، و بالاخص جوانانِ دانشجویش می‌توانند غیرسیاسی باشند؟! مگر می‌شود؟! عالِم‌ترین عالِم‌ها و دانشمندترین دانشمندها را هم، اگر مغز و فهم سیاسی نداشته باشند، دشمن با یک آبنبات تُرش می‌تواند به آن طرف ببرد؛ مجذوب خودش کند، و در جهت اهداف خودش قرار دهد! این نکات ریز را، باید جوانان ما درک کنند.»
حوادث سال قبل نمونه‌ای از ضعف تحلیل درست بود
این روحانی پژوهشگر در پاسخ به اینکه چرا در حوادث سال گذشته شاهد برخی تحرکات ناخوشایند در بین تعدادی از دانش‌آموزان و به‌ویژه برخی دانشجویان بودیم؟ گفت: دلیلش ضعف اطلاعات مفید و نبود تحلیل درست توسط دانش‌آموز و از سوی دیگر عدم شناخت درست نوجوان و جوان توسط مسئولان و بعد از آن سهل‌انگاری و سهل‌اندیشی است. به‌طور مثال از چند سال قبل مشخص بود برای جلوگیری از دوقطبی‌سازی حجاب مسئولان امر باید زودتر از اینها تدبیر به خرج بدهند و به فکر باشند اما این اتفاق نیفتاد و چنین شرایطی ایجاد شد.
اهمیت اصلاح نظام تعلیم و تربیت
حجت‌الاسلام راجی درباره اینکه بهترین راه برای تربیت نسل نوجوان مجهز به تحلیل و بصیرت و قدرت تشخیص حق و باطل چیست؟ اظهار داشت: بهترین راه در بحث اصلاح نظام آموزشی و تحول در سیستم‌های آموزشی و تربیتی‌مان، بازنویسی کتب درسی و توانمند‌سازی معلمان و خانواده برای ارتباط صحیح با نوجوان و جوان نسبت به شبهاتی که با آنها مواجه می‌شود و باز کردن گره‌های ذهنی اوست.
هدف دشمن ناامید کردن جوان و نوجوان از آینده خود و نظام است
وی ادامه داد: بیشترین موضوعات این است که هدف دشمن ناامید کردن جوان و نوجوان از آینده خودش و آینده این نظام است. ما باید ببینیم برای اینکه ناامید کند چه کارهایی انجام می‌دهد؟ یکی این است که اصول و مبانی و امهات را جلوی چشم جوان و نوجوان از بین می‌برد؛ دوم شروع می‌کند به تحریف واقعیت‌ها.
بیشترین هدف‌گذاری تحریفی دشمن
رئیس اندیشکده راهبردی سعدا با اشاره به اینکه تحریف واقعیت‌ها در ذهن جوانان از سوی دشمن حداقل در 6 حوزه و جهت رخ می‌دهد، افزود: یکی اینکه رژیم پهلوی را بزک می‌کند برای اینکه بگوید شما وضع‌تان خوب بود دوم اینکه دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی را در ذهن‌ها از بین می‌برد برای اینکه بگوید شما الان وضع‌تان بد است. از سوی دیگر ریشه مشکلات کشور را پررنگ می‌کند تا بگوید این مشکلات به واسطه انقلاب است در صورتی که اگر در جایی مشکلی هست اتفاقاً به علت رویگردانی از انقلاب است.
راجی ادامه داد: گام چهارم دشمن و همراهانش این است که از کشورهای دنیا تصویر غیرواقعی ارائه می‌کند به مردم ما تا تصور کنیم ما در اعماق جهنمیم و دنیا در بهترین جای بهشت است! نکته بعد اینکه دشمن را از جلوی چشم ما حذف می‌کند بنابراین ما باید دشمن‌شناسی قوی‌ای داشته باشیم. یک مورد اساسی دیگر این است که دشمن در مقابله با شخصیت رهبری تلاش می‌کند پس ما باید بتوانیم در جهاد تبیین شخصیت حضرت آقا را به مخاطب‌مان نشان دهیم.
رجوع به سخنرانی‌ها و مکتوبات رهبری بهترین راه برای شکل‌گیری منظومه فکری
وی در پایان تاکید کرد: برای شکل‌گیری منظومه فکری من بهترین متنی که می‌شناسم رجوع به سخنرانی‌ها و مکتوبات رهبر معظم انقلاب است که بهترین آنها گوش دادن و مباحثه کردن حول پنج‌سری سخنرانی‌های ایشان است که به ترتیب سخنرانی‌های 14 خرداد از آخر به اول یعنی از امسال تا اولین سال رهبری ایشان. بعد از آن خطبه‌های نماز جمعه، بعد سخنرانی‌های حرم امام رضا(ع) در ابتدای سال، همچنین دیدار با دانشجویان و بعد از آن هم دیدار با خبرگان است. جدای از اینها؛ یک‌سری سخنرانی‌ها و مکتوبات مهم ایشان مثل بیانیه گام دوم یا نامه اولین سالگرد رحلت امام(ره) یا سخنرانی ایشان در دانشگاه فردوسی مشهد درخصوص الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت و امثال اینها هم بسیار مهم و کاربردی است.