۱۲۳ - سید یاسر جبرائیلی: مناسبات جمهوریّت و اسلامیّت در انتخاب ولیّ فقیه - ۱۴۰۳/۰۲/۱۸
مناسبات جمهوریّت و اسلامیّت در انتخاب ولیّ فقیه - ۱۲۳
بیعت قوای سه‌گانه، نیروهای نظامی نهادها، گروه‌ها و جمعیّت‌ها
۱۴۰۳/۰۲/۱۸
سید یاسر جبرائیلی
ایّام پس از رحلت امام و انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای، با بیعت نهادها و جریان‌های مختلف کشور نیز همراه بود. ارگان‌ها و شخصیّت‌های گوناگون نظامی، مذهبی و سیاسی، سازمان‌ها، احزاب، گروه‌ها و جمعیّت‌های مختلف ضمن عرض تسلیت رحلت امام، با آیت‌الله خامنه‌ای بیعت کردند. اتاق اخبار روزنامه‌ها انبوهی از پیام‌ها از نهادها و شخصیّت‌های مختلف را برای بیعت با آیت‌الله خامنه‌ای دریافت می‌کردند و به دلیل کمبود فضای کافی برای انتشار متن پیام‌های بیعت، لاجرم صرفاً به انتشار لیست ارسال‌کنندگان پیام بیعت اکتفا می‌کردند. آقای هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجلس در خاطرات شانزده خرداد ۶۸ خود می‌نویسد: «مجموعاً انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای تأثیر مثبتی داشته و آرامشی به دنیا و منطقه داده و دشمنان را مأیوس و دوستان را شاد کرده و تبریک و تأییدها شروع شده و خیلی وسیع است. نمایندگان هم طومار دارند درست می‌کنند.».1
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نامه‌ی خود خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای نوشتند: «بدین‌وسیله مراتب تقدیر و سپاس خود را از خبرگان امّت اسلامی اعلام می‌داریم که در کمترین زمان و با اخلاص و صمیمیّت تمام و با وحدت و اتّحادی که ریشه در اعماق مکتب حیات‌بخش اسلام دارد، با رأیی قاطع تکلیف مقام رهبری را مشخّص نمودند و آن جناب را که سوابق علمی و عملی ممتد و روشنتان مورد تأیید همگان است و همچنین بار سالیان دراز تجربه سیاسی و مبارزاتی بر دوش دارید، به رهبری امّت اسلامی انتخاب کردند. نمایندگان امّت شهیدپرور در مجلس شورای اسلامی با الهام از رهنمودهای حضرت امام خمینی به رئیس مجلس خبرگان با حضرتعالی که به فرموده امام مجتهدی مسلّم می‌باشید، فرمان شما را به‌عنوان ولیّ‌امر مسلمین مطاع [می‌دانیم].».2 هفته بعد، مراسم بیعت رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی با رهبر انقلاب برگزار شد.3
عصر شانزدهم خردادماه هیئت دولت برای بیعت به محضر رهبر انقلاب رفت. مهندس میرحسین موسوی نخست‌وزیر وقت در این مراسم گفت: «هیئت دولت مطمئنّاً با رهبری شما به خدمت خود ادامه خواهد داد و دولت قویّاً در پشت سر رهبری قرار دارد و در خطّ رهبری حرکت می‌کند و این عمل را فرض شرعی برای خود می‌شناسد.».4 آیت‌الله خامنه‌ای در این مراسم که اوّلین دیدار ایشان با قوّه مجریّه کشور بود، همه هدف‌ها و آرمان‌های امام(قدّس‌سرّه) را غیر قابل چشم‌پوشی دانستند و آنها را برشمردند: «هیچ‌کدام از هدف‌ها و آرمان‌هایی که امام معیّن کردند، صرف‌نظرکردنی نیست. آن بزرگوار برای ملّت ایران و انقلاب و نظام جمهوری اسلامی، بهترین و والاترین و اصلی‌ترین هدف‌ها را انتخاب کردند و به زبان آوردند و آنها را در ده‌ها اثر از ادبیّات مخصوص خود ثبت کرده و حرکت به سمت آنها را نشان دادند. آرمان‌های بزرگی که امام(قدّس‌سرّه) بیان می‌کردند، عبارت بود از: مبارزه با استکبار جهانی، حفظ اعتدال قاطع در خطّ «نه شرقی و نه غربی»، اصرار فراوان بر استقلال حقیقی و همه‌جانبه ملّت _ خودکفایی به معنای کامل _ پافشاری فراوان و تمام‌نشدنی بر حفظ اصول دینی و شرع و فقه اسلامی، ایجاد وحدت و همبستگی، توجّه به ملّت‌های مسلمان و مظلوم دنیا، عزّت بخشیدن به اسلام و ملّت‌های اسلامی و مرعوب نشدن در مقابل قدرت‌های جهانی، ایجاد قسط و عدل در جامعه اسلامی، حمایت بی‌دریغ و همیشگی از مستضعفان و محرومان و قشرهای پایین جامعه و لزوم پرداختن به آنها. همه ما شاهد بودیم که امام در این خطوط، مصرّانه و بدون تعلّل، حرکتش را ادامه داد. ما باید راه و اعمال صالح و حرکت مداوم او را دنبال کنیم.».5
اعضای شورای‌عالی قضائی که بر اساس قانون اساسی مصوّب ۵۸ مسئولیّت‌های قوّه قضائیّه را به عهده داشتند، در اوّلین جلسه خود پس از انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای، با تأکید بر حمایت از مقام رهبری، دوراندیشی و درایت خبرگان را که با حسن انتخاب خود توطئه‌های دشمنان را نقش‌برآب ساختند، ستودند. این شورا تأکید کرد که اطاعت از رهبری آیت‌الله خامنه‌ای اطاعت از امام خمینی(قدّس‌سرّه) است.6 هفتم تیرماه مراسم بیعت مسئولان دستگاه قضائی با آیت‌الله خامنه‌ای برگزار شد.7 شورای نگهبان قانون اساسی در نامه‌ای خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای، اطاعت از دستورات ایشان را شرعاً و قانوناً لازم دانست: «شورای نگهبان به درگاه خداوند متعال شاکر است که در تمام مصیبت‌ها و بلایا یار و ناصر این ملّت شریف و فداکار است و در این موقعیّت حسّاس، خیر و صلاح اسلام و مسلمین را بر فکر و زبان اعضای مجلس خبرگان جاری فرمود و باتوجّه‌به شرایط خطیر کشور و رهنمودهای مکرّر رهبر کبیر انقلاب(اعلی‌الله‌مقامه) درباره شایستگی جنابعالی برای رهبری و با آشنایی به سوابق علمی و فقهی و شجاعت و درایت و مدیریّت آن حضرت که بحق شاگرد مکتب علمی و عملی حضرت امام(رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) هستید، جنابعالی را برای مقام رفیع رهبری که ضامن ادامه خطّ حکومت اسلامی بر پایه ولایت فقیه است، انتخاب کردند. شورای نگهبان اطاعت از دستورات حضرتعالی را شرعاً و قانوناً لازم می‌داند.».8 اعضای این شورا روز ۲۱ خردادماه با حضور در محضر آیت‌الله خامنه‌ای با ایشان بیعت کردند.
ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بیانیّه مشترکی ضمن تقدیر از انتخاب خبرگان، بیعت خود را با آیت‌الله خامنه‌ای اعلام کرده و نوشتند: «همان‌گونه که در اجرای فرامین معظّمٌ‌لّه تا پای جان و ایثار خون پیش رفته و دشمنان اسلام و نظام جمهوری اسلامی را در مقاصد پلیدشان ناکام ساختیم، تحت فرمان آن رهبر عظیم‌الشّأن و فرماندهی کلّ قوا برای اجرای تدابیر و دستورات آمادگی کامل داریم.».9 هفدهم خردادماه فرماندهان سپاه با آیت‌الله خامنه‌ای بیعت کردند و روز بعد، مراسم بیعت جمعی از نیروهای ارشد نظامی برگزار شد.10 تشکّل‌های اصلی روحانیّت در کشور یعنی جامعه روحانیّت مبارز تهران، جامعه مدرّسین حوزه علمیّه قم و مجمع روحانیون مبارز نیز با نگارش پیام‌هایی به محضر رهبر انقلاب، اطاعت از ایشان و پیروی از رهنمودهایشان را بر خود لازم دانستند. جامعه مدرّسین حوزه علمیّه قم در پیام خود به تعابیر امام(قدّس‌سرّه) درباره آیت‌الله خامنه‌ای اشاره کرد و اطاعت از ایشان را بر امّت امام و مسلمین جهان واجب دانست: «روح خدا و روح نستوه و مقاوم ایران حضرت امام(قدّس‌سرّه) جنابعالی را برای خویش برادری آشنا به مسائل فقهی و متعهّد به آن و از جانبداران جدّی مبانی ولایت فقیه برشمرده‌اند و شما را از افراد نادری دانسته‌اند که چون خورشید روشنی می‌دهید و بحق نیز چنین است. لذا تعیین شایسته و بموقع حضرتعالی را از سوی مجلس معظّم خبرگان که پاسداران حریم ولایت و مرجع تعیین‌کننده رهبری نظام جمهوری اسلامی و آشنا به مبانی فقاهت هستند قاطعانه تأیید نموده و بر این حسن انتخاب خداوند منّان را شکرگزاریم. باشد که جنابعالی در رهبری و هدایت انقلاب اسلامی بر اساس مبانی انقلاب ناب محمّدی(صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) و خطّ مقدّس مقام معظّم بنیان‌گذار جمهوری اسلامی و مبارزه‌ی پیگیر با استکبار جهانی به سرکردگی شیطان بزرگ آمریکای جهان‌خوار، مؤیّد به تأییدات الهی و عنایات خاصّ حضرت بقیة‌الله(عجّل‌الله‌فرجه‌الشّریف) باشید. بر امّت امام و مسلمین جهان واجب است که در اطاعت از مقام رهبری جنابعالی با تمام مساعی کوشا بوده باشند.».11 ۲۴ خردادماه مراسم بیعت اعضای جامعه مدرّسین حوزه علمیّه قم با رهبر انقلاب برگزار شد.12 جامعه روحانیّت مبارز ضمن تقدیر از حسن انتخاب خبرگان رهبری نوشت: «باتوجّه‌به رهنمودهای مکرّر و عنایات خاصّه حضرت امام(قدّس‌سرّه) درباره آن جناب یقین داریم که روح پرفتوح حضرتش از این اقدام بجا خشنود و آن نفس مطمئنّه در جوار حضرت حق از آرامش بیشتری برخوردار گردیده است... جامعه روحانیّت مبارز تهران این حسن انتخاب را خدمت آن جناب و ملّت قهرمان ایران تهنیت گفته و بنا بر وظیفه شرعی پیروی از رهنمودهای حضرتعالی را به‌عنوان ولیّ‌فقیه بر خود فرض و لازم می‌داند.».13 آخرین روز خرداد ۶۸ نیز اعضای جامعه روحانیّت مبارز برای بیعت به محضر رهبر انقلاب رفتند. مجمع روحانیون مبارز دیگر تشکّل روحانیّت که سال ۱۳۶۶ با انشعاب از جامعه روحانیّت مبارز شکل گرفت، در پیام خود ضمن حمایت از انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای، اطاعت از ایشان را واجب دانست: «از انتخاب آن جناب به مقام رفیع رهبری جمهوری اسلامی ایران توسّط مجلس خبرگان صمیمانه و قویّاً حمایت نموده و به فتوای قائد عظیم‌الشّأن اسلام حضرت امام خمینی اطاعت از رهبر منتخب خبرگان را وظیفه‌ی شرعی خویش می‌دانیم.»14.
در خارج از مرزها، حزب‌الله لبنان و جبهه متّحد افغانستان با صدور پیام‌هایی بیعت خویش را با ولیّ امر مسلمین اعلام کردند. حزب‌الله لبنان در پیام خود نوشت: «انتخاب توفیق‌آمیز شما به رهبری انقلاب مبارک اسلامی که الهام‌گرفته از وصیّت امام خمینی فقید(قدّس‌الله‌روحه‌الطّاهر) می‌باشد، موجب آرامش خاطر امّت حزب‌الله در لبنان و جهان گردید و روح رهبر فقیدش را شاد کرد، همان‌گونه که دشمنان اسلام و مسلمین را ناامید نمود. ما با درک عظمت امانت و سنگینی مسئولیّتی که به عهده گرفته‌اید، از دل و جان با شما بیعت نموده و آمادگی خود را برای بذل روح و جان در اجرای حکم شما اعلام نموده و با خدای عزّوجل پیمان می‌بندیم که تحت فرماندهی حکیمانه و شجاعانه شما در حفظ خطّ امام خمینی و محافظت از دستاوردهای انقلاب و ادامه‌ی آن مخلصانه وفادار بمانیم.».15 در پیام جبهه متّحد افغانستان آمده بود: «انتخاب حضرتعالی را به‌عنوان ولیّ‌امر مسلمین تبریک گفته، آمادگی خویش را برای اجرای فرامین آن حضرت اعلام می‌داریم.»16.
پانوشت‌ها:
1- اکبر هاشمی رفسنجانی، بازسازی و سازندگی: خاطرات سال ۱۳۶۸، ص 156. آرشیو مؤسّسه پژوهشی _ فرهنگی انقلاب اسلامی
2- روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۷/۳/۱۳۶۸
3- مرکز اسناد دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای(مدّظلّه‌العالی)
4- روزنامه جمهوری اسلامی، 17/3/1368
5- آیت‌الله‌خامنه‌ای، بیانات در مراسم بیعت نخست‌وزیر و هیئت وزیران، ۱۶/۳/۱۳۶۸
6- مرکز اسناد دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای(مدّظلّه‌العالی)
7- همان
8- روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۷/۳/۱۳۶۸
9- همان، 16/3/1368
10- مرکز اسناد دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای(مدّظلّه‌العالی)
11- همان
12- همان
13- روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۶/۳/۱۳۶۸
14- همان، ۱۷/۳/۱۳۶۸
15- همان
16- روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۰/۳/۱۳۶۸