- ۳۷آیت الله سید حسن عاملی: فریادهای پر حسرت پس از مــرگ ۱۴۰۳/۰۵/۰۳
فریادهای پر حسرت پس از مــرگ
۱۴۰۳/۰۵/۰۳
تقوا توشه‌ای برای ابدیت انسان است؛ ابدیتی که تمامی ندارد ؛علامه طباطبایی در بیان آن می‌گوید هستیم که هستیم! آیا انسان عاقل روی ابدیت با این معنا معامله می‌کند و یا در برابر آن احتیاط را از دست می‌دهد؟آنهایی که در اینجا پشیمان می‌میرند اگر وحشت آنها را بین اهل دنیا تقسیم کنند انسانها همه دق می‌کنند.
انسان وقتی به غسالخانه می‌رود اگر خداوند یک گوش غیبی به او بدهد تا قدرت شنوایی پیدا کند می‌بیند که چه غوغا و آشوبی است؛
یکی فریاد می‌زند و می‌گوید:« … رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ»؛ گوید: بارالها، مرا به دنیا بازگردانید تا شاید با اموال خودم گذشته را جبران و اعمال صالحه به جای بیاورم.(مومنون / 99)
دیگری فریاد می‌زند: « رَبَّنَا أَخِّرْنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ نُجِبْ دَعْوَتَكَ وَنَتَّبِعِ الرُّسُلَ» ؛ پروردگارا (عذاب) ما را اندک مدتی به تأخیر افکن تا دعوت تو را اجابت کنیم و پیرو رسولان (تو) شویم (و از هر کار بد بازگردیم.) (ابراهیم /44) یعنی خدایا، ما را برگردان و مهلت بده به دعوت تو لبیک می‌گوییم ، حجاب خود را برنمی‌داریم، رشوه نمی‌خوریم، با ۱۲۴ هزار پیامبر که سراغ ما آمده‌ای به آنها لبیک می‌گوییم.
سومی فریاد می‌زند:« لَوْلَا أَخَّرْتَنِي إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُنْ مِنَ الصَّالِحِينَ» ؛ پروردگارا، چرا اجل مرا اندکی تأخیر نینداختی تا صدقه و احسان بسیار کنم و از نکوکاران شوم؟! (منافقون/10) یعنی به خداوند گلایه می کند.
چهارمی فریاد می‌زند:«رَبَّنَا أَبْصَرْنَا وَسَمِعْنَا فَارْجِعْنَا نَعْمَلْ صَالِحًا إِنَّا مُوقِنُونَ» ؛ پروردگارا، اینک (عذاب تو را) به چشم دیدیم و (سخن رسولانت را) به گوش گرفتیم، پس ما را (به دنیا) باز گردان تا صالح و نیکوکار شویم که اکنون (وعده تو را) به چشم یقین مشاهده کردیم !( سجده/12)
اما مگر دستگاه ربوبی شوخی دارد؟ وقتی کسی مرد به مردگان هزار ساله پیوست و سر و کارش با خداست!
پنجمی فریاد می‌زند: «يَا لَيْتَنِي قَدَّمْتُ لِحَيَاتِي» ؛ ای کاش برای زندگانی ابدی امروزم کار خیری انجام می‌دادم.(فجر/24) یعنی الان می فهمم که زندگی واقعی اینجا بوده است.
ششمی فریاد می‌زند: «هَلْ إِلَى مَرَدٍّ مِنْ سَبِيلٍ» ؛ آیا راهی به بازگشت (به دنیا) برای ما هست؟)شوری/44)
هفتمی فریاد می‌زند: “رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَ” ؛ پروردگارا، ما را از جهنم بیرون آر که اگر دیگر بار عصیان تو کردیم همانا بسیار ستمکار (و محکوم به هر گونه کیفر و عذاب سخت) خواهیم بود. ( مومنون/107)
هشتمی فریاد می‌زند: « يَا لَيْتَنَا نُرَدُّ وَلَا نُكَذِّبَ بِآيَاتِ رَبِّنَا وَنَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» ؛ ای کاش ما را به دنیا باز می‌گردانیدند تا دیگر آیات خدا را تکذیب نکرده و ایمان می‌آوردیم!( انعام/27)
ای کاش می‌توانستم از اینجا بازگردم بعد دیگر آیات خداوند را تکذیب نمی‌کردم، با بی‌پروایی نمی‌گفتم من آیات حجاب را قبول ندارم! تو کیستی که در برابر خداوند که مالک توست بگویی حجاب خدا را قبول ندارم ، از ملک خداوند خارج شو بعد هر خلافی می‌خواهی بکن.
نهمی فریاد می‌زند:« رَبَّنَا غَلَبَتْ عَلَيْنَا شِقْوَتُنَا وَكُنَّا قَوْمًا ضَالِّينَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَ» ؛ (بارالها (بدبختی بر ما غلبه کرد و کار ما به گمراهی کشید.پروردگارا، ما را از جهنم بیرون آر که اگر دیگر بار عصیان تو کردیم همانا بسیار ستمکار (و محکوم به هر گونه کیفر و عذاب سخت) خواهیم بود. ( مومنون/107)
خدایا شقاوت ما را فرا گرفت ، ۸۰ سال درک نکردیم برای چه زندگی می‌کنیم،چرا اینجا آمده‌ایم، این عالم صاحب دارد، مقصد و تدبیر دارد، چه کسی تصادفی یک بنای کوچک را بی هدف خلق می‌کند تا خالق این کائنات هم این جهان را بیهوده خلق کرده باشد و تو را به حال خود رها کند: «أَيَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَنْ يُتْرَكَ سُدًى» ؛ آيا انسان گمان مى كند بى هدف رها مى شود.(قیامه/36)
روزگار و چرخ و انجم سر به سر با زیستی گرنه این روز دراز دهر را فرداستی
دهمی فریاد می‌زند، فریادش را هم خداوند تصریح می‌کند چون می‌فرماید: «وَهُمْ يَصْطَرِخُونَ فِيهَا» ؛ و آن کفّار در آتش دوزخ فریاد و ناله و داد می زنند. )فاطر/37) در این دنیا می‌بینی وقتی به دختر مکشفه می‌گویند حجابت را رعایت کن فریاد می‌زند و داد و بیداد راه می اندازد . او بعد از مرگش نیز فریاد خواهد زد و در این حال خداوند خواهد فرمود: «لا تَجْأَرُوا الْيَوْمَ إِنَّكُمْ مِنَّا لَا تُنْصَرُونَ» ؛ داد نزن، که امروز با داد زدن از ما به شما هیچ مدد و یاری نخواهد رسید. ( مومنون/65)
به چنین فرد هتاک باید گفت الان شب است تاریک است صبر کن سحر همه چیز معلوم می‌شود، آن وقت حقیقت خودت و حقیقت آیات خدا را خواهی فهمید :
سوف تری اذا انجلی الغبار افرس تحتک ام حمار؟
در هر صورت این دهمی حرف خود را با فریاد می زند و می گوید: « رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحًا غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ » ؛ پروردگارا، ما را (از این عذاب) بیرون آور تا بر خلاف گذشته به اعمال نیک بپردازیم.)فاطر/37)
خدایا ما را از اینجا خارج کن تا کارهایی انجام دهیم که قبلاً انجام نمی‌دادیم، این هشدارهای تکان دهنده را همه افراد جامعه و همه خانواده‌ها باید بشنوند به نماز جمعه بیایید، در مجالس تفسیر شرکت کنید، از مجالس اخلاق و موعظه غفلت نکنید، برای ادای دین پدری و مادری حتماً دست فرزندان را بگیرید و به مجالس تذکر مثل نماز جمعه بیاورید، این فرد دهمی می‌گوید خدایا ما تماماً اشتباه کردیم، ما را بازگردان در آن صورت جور دیگر زندگی را طراحی می‌کنیم و دیگر سراغ آن گونه زندگی اشتباه نمی رویم اما در برابر همه این فریادها گفته می شود :« فَنَادَواْ وَّلَاتَ حِينَ مَنَاص» ؛ پس [در حال نابودى] فرياد [كمك] سر مى‌دهند و حال آنكه [در آن زمان] ديگر فرصت هيچ گريزى نیست.(ص/3) و بلکه خود خداوند وارد صحنه می شود و می فرماید: «مَا يُبَدَّلُ القَولُ لَدَيَّ وَمَآ أَنَا۠ بظلام للعبید» ؛ اوضاع نزد من هرگز دگرگون نمى‌شود و من هرگز به بندگانم ستمكار نيستم. (ق/29) این آیه از وحشتناک‌ترین آیات قرآن است و برای میت هیچ مصیبتی بالاتر از این نیست که متوجه بشود هیچ چیز قابل تغییر نیست.
تا اینجا هر چه گفتیم آیه بود، فریادهای بعد از این روایت است:
یازدهمی فریاد می‌زند: «اجلونی اجلونی» من را از غسالخانه برندارید من را به قبر نبرید به من مهلت بدهید به من مهلت بدهید اما اگر عملش خوب باشد می‌گوید: «عجلونی عجلونی»زود باشید من را به منزل اصلی و ابدیت برسانید.
خدایا ! ما از کدام فرقه خواهیم بود؟ آیا خواهیم گفت: اجلونی اجلونی یا خواهیم گفت: عجلونی عجلونی؟
این همه ولنگاری و بی‌مبالاتی، ما را به کجا خواهد رساند؟ به تعبیر امام سجاد(ع): “لیت شعری الی ما یکون مصیری” ؛ ای کاش من می‌دانستم که عاقبتم چه می شود.(دعای ابوحمزه ثمالی/ مفاتیح الجنان)
پرکاهم در مصاف تند باد
خود ندانم در کجا خواهم فتاد
دوازدهمی فریاد می‌زند:« این تذهبون بی این تذهبون بی» ؛ من را کجا می برید؟ من را کجا می برید؟
اما بهتر از همه این فریادها فریاد آخری است؛ اصل حرف ،حرف اوست ، او وقتی می بیند که آنجا امکان بازگشتی وجود ندارد و امکان ندارد کسی به حرفش گوش کند آنجا یک حرف خاصی به زبان می آورد ، فریاد بر سر اهل بیتش می‌کشد و می‌گوید:»یا اهلی وَوُلدی لا تَلْعَبَنَّ بِکمُ الدُّنیا کما لَعِبَت بی. جَمَعتُهُ مِن حُلّهِ وَمِن غَیرِ حُلّهِ وَخَلَّفتُهُ لِغَیری وَالمُهَنَّا لَهُ وَالتَّبَعاتُ عَلَی فَاحذَرُوا مِن مِثلِ ما نُزّلَ؛ ای خانواده من، ای فرزندان من، دنیا با شما بازی نکند چنانکه با من بازی کرد. من از حلال و حرام جمع کردم و برای دیگران گذاشتم، خوشی و شادی اش برای آنها امّا مسئولیت‌هایش برای من مانده است. بترسید از اینکه مثل آنچه بر من نازل شد بر شما هم فرود آید.
(بحارالانوار، ج 74، ص 188)
بله در زندگی بازی کن اما با زندگی بازی نکن، دنیا جای بازی کردن نیست، دنیا جای شوخی نیست ، در برابر این آیات و روایات فقط باید به خداوند پناه برد باید از او مدد خواست تا در برابر این هشدارهای آسمانی بی‌حساب زندگی نکنیم.
*آیت الله سید حسن عاملی