۱۲۸۲ - دولت شهید رئیسی چه تحویل گرفت و چه تحویل می‌دهد؟ خاموشی گسترده حتی در زمستان و کمترین خاموشی ۱۴۰۳/۰۵/۰۵
دولت شهید رئیسی چه تحویل گرفت و چه تحویل می‌دهد؟
خاموشی گسترده حتی در زمستان
و کمترین خاموشی در داغ‌ترین تابستان
۱۴۰۳/۰۵/۰۵
سرویس اقتصادی-
دولت سیزدهم کشور را از خاموشی گسترده دولت روحانی- حتی در زمستان- نجات داد و در حالی که در آن دوره حتی در پیک مصرف 60 هزار مگاواتی هم خاموشی‌های گاه و بیگاه رخ می‌داد، در سالیان اخیر با ثبت رکورد نزدیک به 80 هزار مگاوات (79 هزار مگاوات) هم شبکه برق پایدار است.
به گزارش کیهان، موج گرمای تابستانی همه نیمکره شمالی جهان را دربرگرفته و غرب آسیا را با شدت بیشتری درگیر کرده است.
مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر با اشاره به اینکه میانگین دمای وزنی کشور در این روزها نسبت به مدت مشابه سال گذشته بین یک و نیم تا دو درجه افزایش را نشان می‌دهد گفت: این درحالی است که براساس گزارش‌های سازمان هواشناسی میانگین وزنی حداکثر درجه حرارت در شش سال اخیر 40 و دو دهم ثبت شده که بی‌سابقه است.
رجبی مشهدی با تأکید بر اینکه میزان تقاضای مصرف برق کشور تاکنون شش بار نصاب‌های قبلی را شکسته است، گفت: نصاب جدید صنعت برق به میزان ٧٩ هزار و ١٨٩ مگاوات روز سوم مرداد در زمان اوج مصرف ثبت شد که عدد بسیار بزرگی است و شامگاه دوم مرداد هم نیاز مصرف شبانه با عدد ٧٣ هزار و ٦٢ مگاوات شکسته شد.
او خاطرنشان کرد که رشد مصرف برق در کشور به نزدیک ٩ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رسیده است.
خاموشی در 60، روشنایی در 80
دولت شهید رئیسی که وارث ناترازی‌های بسیار در حوزه انرژی بود، بی‌هیاهو کار خود را آغاز کرد و همزمان با افزایش مصرف، تأمین برق را در دستور کار قرار داد. همایون حائری؛ معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی با اشاره به اینکه با تجربیاتی که از 100 اقدام در عبور از سال اول دولت سیزدهم در بخش برق موفق عمل شده بود، برنامه دومی به‌عنوان 140 اقدام از ابتدای مهرماه سال 1401 رقم خورد، افزود: با انجام این 140 اقدام که ناظر بر برنامه‌های تولید، مصرف و توزیع برق بود توانستیم اوج بار سال 1402 را نیز به‌خوبی پشت سر بگذاریم.
وی درخصوص اوج بار سال جاری و اقدامات صورت‌گرفته برای عبور موفق از آن نیز گفت: تا پیش از آغاز اوج بار سال جاری ظرفیت تولید برق کشور با 9 هزار و 500 مگاوات افزایش نسبت به ابتدای دولت سیزدهم به بیش از 93 هزار مگاوات رسید و کنار آن برای عبور موفق از اوج بار تابستانی که در آن قرار داریم 180 اقدام راهبردی نیز تدوین شده است.
گفتنی است، مصرف برق به نزدیک 80 هزار مگاوات رسیده اما شبکه پایدار است حال آنکه در دولت روحانی، در محدوده 50 تا 60 هزار مگاوات، خاموشی‌های به ظاهر برنامه‌ریزی‌شده اعلام می‌شد که در عمل پایبندی چندانی به آن برنامه هم وجود نداشت.
کار به جایی رسیده بود که مردم التماس می‌کردند قطع برق لااقل طبق برنامه باشد اما گاهی در یک روز چهار بار برق می‌رفت که خسارات زیادی به وسایل برقی مردم می‌زد. در دوران کرونا و دوران سخت تابستان 1400 بخشی از مردم با خرید دستگاه ونتیلاتور از مریض خود در خانه مراقبت می‌کردند و قطع برق در آن زمان چه مصائب بزرگی ایجاد کرد.
8 هزار مگاوات تا تحقق برنامه هفتم
دولت سیزدهم که شبکه برق را با ناترازی 15 هزار مگاواتی تحویل گرفته بود، با درک حساسیت ناترازی برق، از ابتدا برنامه جدی برای تولید 30 هزار مگاوات برق را در دستور کار قرار داد. به گفته علی اکبر محرابیان؛ وزیر نیرو، در برنامه هفتم توسعه برنامه‌ریزی شده است تا ظرفیت تولید برق کشور به ۱۲۳ هزار مگاوات برسد که نسبت به ظرفیت تولید کنونی یعنی ۹۳ هزار مگاوات بیانگر یک فاصله ۳۰ هزار مگاواتی است.
او با اعلام اینکه در حال حاضر ۲۲ هزار مگاوات افزایش ظرفیت نیروگاهی جدید در کشور آغاز شده است، ادامه داد: این ظرفیت‌ها در صورت اقدام بموقع در زمان کوتاهی به بهره‌برداری می‌رسند و تنها هشت هزار مگاوات احداث واحد نیروگاهی نیاز است تا هدف برنامه هفتم توسعه محقق شود.
پایداری شبکه در ایران
با وجود استقرار گنبد حرارتی بی‌سابقه و تجربه گرم‌ترین روزهای تاریخ، ایران با نزدیک به 90 میلیون نفر جمعیت، تحریم و... و مصرف روزانه 79 هزار مگاوات، دچار قطع برق نیست مگر موارد جزئی که ناشی از حوادث است اما شش کشور عربی ثروتمند خلیج‌فارس که جمعاً 50 میلیون نفر جمعیت دارند همچون عربستان، کویت و امارات و... دچار موارد زیاد کمبود و قطع برق هستند. در واقع، افزایش بی‌سابقه دما در منطقه غرب آسیا سبب شده تا برخی کشورها برای جبران کسری و حفظ پایداری شبکه، برق را برای ساعاتی از شبانه‌روز قطع کنند.
شرایط آب و هوائی این کشورها شبیه جنوب ایران است اما در شرایطی که مناطق جنوبی ایران برق پایدار دارند کشورهای عربی ندارند. دمای هوا حدود 50 درجه و بالاتر است و مهم‌تر از آن تداوم گرما در روزهای متوالی حتی در ساعات شب، تحمل این شرایط را بسیار سخت کرده است.
ترکیه که به قبله برخی تبدیل شده نیز دچار قطع برق شده است. این کشور که همواره با آب و هوای خنک و پیشرفت اقتصادی مطلوب، نسبت به ایران معرفی می‌شود در برخی شهرهایش بین دو تا 9 ساعت خاموشی دارد اما در ایران هنوز خاموشی ناشی از کمبود برق رخ نداده و شبکه برق کشور با وجود گرمای شدید هوا، کم بارشی و بعضاً خشکسالی با مدیریت وزارت نیروی دولت سیزدهم پایدار است. بی‌برقی‌های پراکنده نیز به دلیل حوادث شبکه برق است. قطع برق ادارات و صنایع هم در ساعات محدود، برای کاهش فشار بر شبکه رخ می‌دهد.
جایگاه ایران از منظر افزایش ظرفیت تولید برق در سه سال گذشته مستند به ارزیابی‌های بین‌المللی هفتم جهان است و بالاتر از ایران کشورهایی مانند چین، هند، آمریکا، روسیه، برزیل و اندونزی قرار دارند که جمعیت، وسعت و حجم اقتصاد این کشورها با ایران قابل مقایسه نیست. ایران رتبه اول تولید برق منطقه غرب آسیا را در اختیار دارد و در آسیا نیز بالاتر از کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی در جایگاه چهارم قرار دارد.
بی‌برقی مردم به دلیل گرانی شدید در آمریکا
در حالی که شبکه برق ایران علی‌رغم افزایش شدید مصرف از وضعیت پایداری برخوردار است، کشورهای مدعی با چالش‌های جدی در این حوزه مواجه‌اند. اداره آمار آمریکا اعلام کرده است متوسط قیمت برق در این کشور در ماه گذشته دو برابر نرخ تورم در سراسر این کشور افزایش یافته و این مسئله دسترسی به دستگاه‌های سرمایشی برای تعداد زیادی از آمریکایی‌ها را به خاطر بالا رفتن صورت حساب برق، غیرممکن کرده است. این افزایش قیمت در بحبوحه موج شدید گرما در سراسر آمریکا و دنیا صورت گرفته است. گرما، اولین عامل جوی مسبب مرگ در آمریکاست.
همچنین شبکه اطلاعاتی PowerOutage.us از قطع برق بیش یک میلیون و 300 هزار خانه در ایالت تگزاس آمریکا خبر داد. مدت این قطع برق برای برخی واحدهای مسکونی از ۴۸ ساعت گذشته است. علاوه‌بر تگزاس، قطع برق در ایالت‌های ثروتمند کالیفرنیا، پنسیلوانیا، میشیگان و اوهایو هم رصد شده است.
تامین برق صنایع
دولت سیزدهم علاوه‌بر فعال کردن ظرفیت‌های قبلی که در دولت روحانی به دلایلی چون اجرای کنوانسیون پاریس، مدیریت ضعیف و... کنار رفته بود و کاهش ناترازی برق از 15 هزار به 10 هزار مگاوات، ظرف چند ماه و پیش از فرا رسیدن فصل گرم سال جاری 60 نقطه ضعف حساس در شبکه انتقال را مرتفع کرد. این در حالی است که سالانه چهار تا پنج هزار مگاوات تقاضای جدید نیز ایجاد می‌شود.
محرابیان؛ وزیر نیرو با بیان اینکه تلاش شد تا ظرفیت تولید برق کشور افزایش یابد، ادامه داد: علاوه‌بر افزایش ظرفیت تولید برق، موضوع تعمیر و توسعه نیروگاه‌های کشور نیز به صورت جدی در دستور کار قرار گرفت. برخی از نیروگاه‌های کشور بیش از ۱۳ سال بود که از رده خارج شده بود و نیاز به بازسازی اساسی چه در بخش نیروگاه‌های برقابی و چه در بخش حرارتی وجود داشت، بر همین اساس با تکیه بر دانش و توان متخصصان داخلی امر تعمیر و بازسازی این نیروگاه‌ها اجرائی شد.
او با اشاره به نقش مؤثر تحویل برق کافی به صنایع بزرگ در افزایش ظرفیت تولید این صنایع ادامه داد: در تابستان سال ۱۴۰۰ شاهد این بودیم که به دلیل عدم تحویل برق کافی به صنایع سیمانی، قیمت سیمان تا بیش از ۳۶۶ درصد افزایش یافت اما در سه سال گذشته به دلیل تحویل برق کافی به این صنعت در رابطه با برق، افزایشی در قیمت سیمان صورت نگرفت و اگر افزایش قیمت محدودی نیز وجود داشت این افزایش به دلیل افزایش قیمت مبنایی سیمان در بازار سرمایه بود.
وزیر نیرو به عدم نیاز به ۷۸ درصد از میلگرد
عرضه شده به بازار در هفته گذشته اشاره و خاطرنشان کرد: اینکه صنایع فولادی نمی‌توانند بخش قابل توجهی از محصولات خود را در بازار به فروش برسانند، بیانگر تأمین برق مناسب برای این صنایع و تولید محصول کافی است.
900 هزار قبض رایگان؛ پاداش مصرف بهینه در ایران
حدود ٣٣ درصد از برق تولیدی کشور که معادل ٣٢ تا ٣٣ هزار مگاوات است توسط بخش خانگی مصرف می‌شود که در ساعت اوج بار تابستان به ۵٠ درصد می‌رسد. از این رو لازم است در ساعات اوج بار، مشترکان خانگی از مصارف غیرضروری اجتناب کنند.
تنظیم کولرهای گازی روی درجه ٢٤ و استفاده از دور کند کولرهای آبی، پرهیز از استفاده ماشین لباسشویی، ظرفشویی، اتو و... در ساعت ١٣ تا ١٨ و 20 تا ٢٣ که مصرف برق اوج می‌گیرد و اقداماتی مانند نصب سایبان، تمیز کردن یا تعویض فیلترها و پوشال که باعث افزایش راندمان می‌شود، همگی موجب بهینه‌سازی و کاهش مصرف برق می‌شود.
مصطفی رجبی مشهدی؛ مدیرعامل توانیر با بیان اینکه مشترکانی که مصرف برق خود را نسبت به مدت مشابه پارسال کاهش داده باشند مشمول دریافت پاداش صرفه‌جویی می‌شوند، افزود: بر اساس پایش نهائی صورت گرفته از 25 میلیون قبوض برق قرائت شده، 34 درصد از مشترکان؛ معادل بیش از هشت میلیون و 500 هزار مشترک برق تاکنون مشمول دریافت پاداش شده‌اند.
او افزود: در این میان قبوض برق 900 هزار مشترک که معادل 11 درصد از مشترکان خانگی می‌شود کاملاً رایگان شده است. امسال با اجرای پویش «باانرژی» و ارائه جوایز ارزنده از جمله 300 خودرو، به مشترکانی که مصارف خود را کاهش دادند نظیر دو سال گذشته پاداش صرفه‌جویی پرداخت می‌شود.
رئیس سازمان برنامه و بودجه هم اسب زین شده را تأیید کرد: تحویل خزانه با موجودی قابل اطمینان به دولت چهاردهم
رئیس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به اینکه، بالغ بر ۳۰ هزار میلیارد تومان موجودی خزانه است، افزود: خزانه را به طور قابل اطمینان به دولت جدید تحویل می‌دهیم.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، درباره وضعیت خزانه کشور تصریح کرد: امسال کل بودجه عمومی ما 2550 هزار میلیارد تومان است که در چهار ماه اول، سهم آن می‌شود حدود 850 هزار میلیارد تومان؛ از این میزان حدود 670 هزار میلیارد تومان تحقق پیدا کرده است؛ یعنی 78 درصد. البته در چند ماه اول سال، تحقق منابع پایین‌تر است چرا که مالیات‌ها شکل نگرفته و تا مالیات‌ها شکل بگیرد و اظهارنامه‌ها داده شود و وصولی‌ها و سایر منابع حاصل شود به همین صورت است.
او ادامه داد: معمولا از مرداد به بعد وضع وصولی‌ها بهتر می‌شود که تراز آن سر جمع تا پایان سال روی حدود 95 درصد تحقق بودجه خواهد رفت. با این‌حال، در چهار ماه اول سال ما تمام پرداخت‌های لازم را انجام دادیم اعم از حقوق و دستمزدها، هزینههای جاری دولت یا اعتبارات هزینه‌ای و به‌طور کلی پرداخت‌های اجتناب‌ناپذیر. در چهار ماه اول سال 86 درصد پرداخت انجام دادیم.
بازپرداخت سود و اصل اوراق
رئیس سازمان برنامه و بودجه افزود: هزینه دیگری که ما داریم هزینه تملک دارایی‌های مالی است؛ یعنی اوراقی که ما در سال‌های گذشته منتشر کردیم اینها هر ماه سررسید می‌شود و باید بخشی از آنها را پرداخت کنیم. ما در همین چهار ماه اول امسال 62 هزار میلیارد تومان بازپرداخت اوراق، سود و اصل اوراق را انجام دادیم؛ لذا هیچ‌گونه نگرانی در ارتباط با تحقق منابع دولت و انجام هزینه‌هایی که در ورودی پیش‌بینی شده نداریم.
منظور تاکید کرد: همین الان هم فکر می‌کنم بالغ بر 30 هزار میلیارد تومان موجودی است که ما بعد از پرداخت‌های مربوط به تیرماه الان در حساب‌های خزانه داریم و لذا ان‌شاءالله این خزانه را به گونه‌ای که قابل اطمینان باشد تحویل عزیزانمان در دولت آقای دکتر پزشکیان خواهیم داد.
تسویه بدهی‌های دولت دوازدهم
او افزود: بعضاً گفته می‌شود در دولت حضرت آقای رئیسی(ره) میزان بدهی‌ها و اوراقی که منتشر شده عددی است که نسبت به دوره‌های گذشته افزایش نسبتاً بالایی پیدا کرده است. من می‌خواهم این‌جا تاکید کنم ما زمانی که دولت را تحویل گرفتیم حدود 470 هزار میلیارد تومان اوراق مالی بود که اصل و سود آن باید بعداً پرداخت می‌شد. الان این عدد حدود 870 هزار میلیارد تومان شده است؛ یعنی حدود 400 هزار میلیارد تومان به آن اوراق قبلی اضافه شد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: حدود 140 هزار میلیارد تومان افزایشی که اتفاق افتاده مربوط به بدهی‌هایی است که قبل از دولت آقای رئیسی شکل گرفته بود. ما در این دولت آمدیم بدهی‌ها را با دادن آن اوراق تسویه کردیم؛ به عنوان مثال در سال 1400 یعنی اولین ماه‌های ورود دولت سیزدهم، حدود 50 هزار میلیارد تومان اوراق منتشر شد برای پرداخت بدهی‌های پیمانکاران در سال‌های قبل. به همین ترتیب در سال 1401 به مقدار
15 هزار میلیارد تومان بابت بدهی‌هایی که بخش برق به فروشندگان خصوصی داشت اوراق منتشر کردیم. در سال 1402 مجدداً
30 هزار میلیارد تومان دیگر اوراق دولت است بابت بازپرداخت بدهی وزارت نیرو به فروشندگان خصوصی برق. همین امسال در ماه‌های گذشته ما تقریباً 33 هزار میلیارد تومان اوراق منتشر کردیم برای بازپرداخت بدهی دولت‌های قبل به تامین اجتماعی.
منظور تصریح کرد: بنابراین کل آنچه که در این دولت در طی سال‌های 1400 تا تیر ماه 1403 اوراق جدید منتشر شده و تعهد ایجاد شده حدود 260 هزار میلیارد تومان است که در کل بودجه دولت عدد معناداری نیست و اگر ما این را نسبت بگیریم به کل بودجه عمومی دولت، همین امسال بودجه عمومی ما 2550 هزار میلیارد تومان است؛ یعنی 10 درصد بودجه یک سال.
گفتنی است، خاندوزی؛ وزیر اقتصاد گفته بود: در ابتدای دولت سیزدهم نه تنها خزانه خالی بود بلکه بالاترین میزان استقراض، انتشار اوراق بدهی و استفاده از تنخواه بانک مرکزی به مبلغ
۵۴ هزار میلیارد تومان ثبت شده بود و می‌توان گفت نه تنها خزانه خالی بوده بلکه ۵۴ هزار میلیارد تومان منفی بوده است.
بر اساس آمارها در ۳ سال گذشته: کسری بودجه در دولت سیزدهم کاهش یافت
بر اساس آمارها در سه سال اخیر و در دولت سیزدهم شاهد کاهش کسری بودجه هستیم و سهم انتشار اوراق مالی از منابع بودجه، از ۳۵ درصد سال ۱۳۹۹ به طور متوسط به حدود ۱۵ درصد در طول دوره تصدی دولت سیزدهم کاهش داده شد.
به گزارش ایسنا، مجموعه‌ای از ساخت‌های غیربهره‌ور، رانتی، غیرشفاف، نفتی و مولد شکاف طبقاتی بر زندگی اجتماعی نیم‌قرن گذشته ایران (از شوک نفتی ۱۳۵۳) حاکم بود. این ساختار شکننده از سال ۱۳۹۱ (شوک اول تحریم) موجب شد اقتصاد ایران وارد سطوح کم‌سابقه‌ای از رکود تورمی شود.
دولت سیزدهم در شرایطی کار را شروع کرد که بی‌عملی سیاستگذار در سال‌های پس از ۱۳۹۷ (شوک دوم تحریم) موجب شرایط اورژانسی اقتصاد ایران شده بود که شواهد آن عبارت بود از: هفت برابر شدن نرخ ارز طی سه سال، به همراه رشد اقتصادی نزدیک صفر و رشد سرمایه‌گذاری منفی، کاهش کم‌سابقه صادرات نفت، افزایش شدید نسبت اوراق (استقراض) در منابع بودجه دولت (در سال آخر دولت ۱۳۹۹)، سطوح بالای رشد نقدینگی و افزایش جمعیت زیر خط فقر.
دولت شهید رئیسی باور داشت که در کنار تداوم مذاکرات، هم باید با ظرفیت برون‌گرای کشورهای همسایه و همسو برخورد فعال داشت و هم با تحرک داخلی مسیر رکود تورمی را متوقف کرد.
بر اساس آمارهای بانک مرکزی و مرکز آمار، کسری تراز عملیاتی میزان ناترازی بین درآمدهای عمومی و هزینههای جاری را نشان می‌دهد و نسبت آن به هزینههای جاری بیانگر آن است که چه میزان از اعتبارات جاری با کسری منابع مواجه است.
به عبارت دیگر هر چقدر این نسبت کمتر باشد به این مفهوم است که دولت اهتمام بیشتری در تامین هزینههای جاری از محل درآمدهای پایدار مالیاتی داشته و فشار کمتری برای تامین کسری بر منابع تورمی از جمله فشار بر منابع بانک‌ها و یا استقراض از منابع صندوق توسعه ملی وارد کرده است.
طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ یعنی در کل دولت دوازدهم، به طور پیوسته، نسبت کسری تراز عملیاتی به هزینههای جاری افزایش یافت که نشانگر عدم اهتمام دولت به برنامه‌ریزی مالی و مدیریت پایدار بودجه بود.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و علی‌رغم تداوم تحریم‌ها، با تاکید بر درآمدهای مالیاتی و با اجرای اصلاحات ساختاری بودجه به‌ویژه نظام حساب واحد خزانه، این نسبت به ۳۵ درصد در سال ۱۴۰۲ کاهش یافت.
یکی از روش‌های تامین مالی ناپایدار دولت‌ها، انتشار اوراق مالی (استقراض) است. هرچند اصل استقراض دولت، دارای کارکرد اقتصاد کلان مفید است اما رعایت حدود و ضوابط مالی در این موضوع ضروری است.
بررسی عملکرد تامین مالی بودجه از محل انتشار اوراق مالی اسلامی دولتی حاکی از آن است که نسبت فروش اوراق به کل منابع بودجه عمومی، در سال‌های پایانی دولت دوازدهم، از ۱۲ درصد در سال ۱۳۹۷ با یک سیر صعودی شدید، به ۳۵ درصد در سال ۱۳۹۹ افزایش یافته بود.
این امر که نشانگر بی‌مبالاتی در حفظ پایداری بدهی‌های دولت است، بالطبع نظام بودجه‌ریزی دولت در سال‌های بعد را از منظر بازپرداخت اصل و فرع این اوراق با فشار جدی مواجه می‌کرد.
خوشبختانه در دولت سیزدهم با توجه به اهتمام دولت بر تامین مالی از محل درآمدهای پایدار، در عین ضرورت استفاده از انتشار اوراق مالی، سهم انتشار اوراق مالی از منابع بودجه، از ۳۵ درصد سال ۱۳۹۹ به طور متوسط به حدود ۱۵ درصد در طول دوره تصدی دولت سیزدهم کاهش داده شد.