۱۹۶ - شهيد مطهرى :انتقاد از افسانه‌سازی درباره قهرمانان ۱۴۰۳/۰۵/۲۶
انتقاد از افسانه‌سازی درباره قهرمانان
۱۴۰۳/۰۵/۲۶
در بشر یک حس قهرمان‌پرستی هست، یک حسی هست که درباره قهرمان‌های ملی و قهرمان‌های دینی افسانه می‌سازد. (در شب‌های عید غدیر که آقای دکتر شریعتی صحبت می‌کردند، یک بحث بسیار عالی راجع به این حسی که در همه افراد بشر برای اسطوره‌سازی و افسانه‌سازی و قهرمان‌سازی و قهرمان‌پرستی- آن هم به یک شکل فوق‌العاده‌ای- هست، ایراد کردند.)
بهترین دلیلش این است که مردم برای نوابغی مثل بوعلی سینا و شیخ بهائی چقدر افسانه جعل کردند! مثلًا گفته‌اند بوعلی سینا در مدتی که در اصفهان تحصیل می‌کرد، گفت صدای چکش مسگرهای کاشان در نیمه‌های شب نمی‌گذارد که من مطالعه کنم. یک شب دستور دادند که مسگرهای کاشان چکش نزنند، آن شب را گفت من آرام مطالعه کردم! حالا مردم درباره بوعلی سینا هرچه می‌خواهند بگویند بگویند، به کجا ضرر می‌زند؟ اما افرادی که شخصیت آنها شخصیت پیشوایی است و قول آنها، فعل و عمل آنها، قیام و نهضت آنها سند و حجت است، در اینها نباید تحریفی واقع بشود، در سخنشان، در شخصیتشان، در تاریخچه‌شان. درباره امیرالمؤمنین(ع) چقدر افسانه خود ما شیعیان بافته‌ایم!
می‌گویند: شمشیر علی(ع) آنچنان سریع و نرم از فرق مرحب گذشت، تا به نمد زین اسب رسید و علی(ع) شمشیرش را بیرون کشید که خود مرحب هم نفهمید. خیال کرد ضربت کاری نشد. گفت: علی! همه پهلوانی تو همین بود؟ گفت: اگر راست می‌گویی خودت را تکان بده. تا مرحب خودش را تکان داد، یک قسمت از این طرف افتاد، یک قسمت از آن طرف. این طور افسانه‌ها!
مخصوصاً اروپایی‌ها می‌گویند در تاریخ مشرق زمین مبالغه و اغراق زیاد است و راست هم می‌گویند. این حس اسطوره‌سازی خیلی کارها کرده است. ما که نباید یک سند مقدس را در اختیار افسانه‌سازها قرار بدهیم. ما وظیفه داریم اینها را از چنگ این افسانه‌سازها بیرون بیاوریم.
* استاد مطهری، حماسۀ حسینی، ج۱، ص۷۷. (با تلخیص)