1296 - آفت‌های نهضت و ضرورت مقابله با آنها (پرسش و پاسخ) ۱۴۰۳/۰۶/۰۷
آفت‌های نهضت و ضرورت مقابله با آنها
(پرسش و پاسخ)
پرسش:یک نهضت و انقلاب چگونه می‌تواند حیات و بقای خود را تضمین نماید و به راه خود تداوم بخشد؟
ضرورت آفت‌شناسی و مقابله با آن
پاسخ:نهضت‌ها و انقلاب‌ها هم مانند هر پدیده‌ای دیگر ممکن است دچار آفت زدگی شوند،در اینجا وظیفه دانشمندان و زمامداران و رهبران نهضت است که در درجه اول از این آفت‌ها پیشگیری کنند و در صورت نفوذ آفت‌ها سریعاً راهکاری درمان آنها را با ابزارها و ساز و کارهای متناسب در جامعه پیاده نمایند. بنابراین طبیعی است که اگر دانشمندان و زمامداران یک نهضت به این آفت‌ها توجه نداشته باشند و یا در آفت‌زدایی سهل‌انگاری کنند، آن نهضت یا انقلاب عقیم شده و یا به ضد خود تبدیل خواهد شد و اثر معکوس خواهد بخشید. در اینجا به اهم آفت‌هایی که ممکن است یک نهضت و انقلاب را تهدید کند و حیات و بقای آن را در معرض خطر نابودی قرار دهد، مطرح می‌کنیم:
اهم آفت‌های یک نهضت
1- نفوذ اندیشه‌های بیگانه
اندیشه‌های بیگانه از دو طریق نفوذ می‌کنند:
1- از طریق دشمنان هنگامی که یک نهضت اجتماعی اوج می‌گیرد و جاذبه پیدا می‌کند و مکتب‌های دیگر را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. بنابراین در این زمان، پیروان مکتب‌های دیگر برای رخنه کردن در آن نهضت و پوشانیدن آن از درون،اندیشه‌های بیگانه را که با روح آن نهضت و انقلاب مغایر است،وارد آن می‌کنند. به این ترتیب آن نهضت و انقلاب را از اثر و خاصیت می‌اندازند یا کم اثر می‌کنند و در نهایت به ضد خود تبدیل می‌کنند
2- از طریق دوستان و پیروان این نفوذ صورت می‌گیرد. گاهی پیروان و دوستداران یک نهضت و انقلاب به علت ناآشنایی با مبانی، آرمان‌ها و اهداف و سیاست‌های نهضت مجذوب یک سلسله نظرات و اندیشه‌های بیگانه می‌گردند و آگاهانه یا ناآگاهانه آن نظرات را رنگ و لعاب مکتبی می‌دهند و آنها را در جامعه پیاده می‌کنند که این آفت در نهایت یک نهضت را دچار تناقض‌های درونی کرده و از رسیدن به اهداف خود و کارآمدی باز می‌دارد.
2- تجددگرایی افراطی
تجددگرایی افراطی عبارت است از آراستن اسلام به آنچه از اسلام نیست،و پیراستن آن از آنچه اسلام هست، به منظور رنگ زمان زدن و باب طبع زمان کردن که این یک آفت بزرگ برای نهضت است.
3- ناتمام گذاشتن نهضت
متأسفانه تاریخ نهضت‌های اسلامی صد ساله اخیر، نقیصه‌ای را در رهبری آنها نشان می‌دهد و آن این است که روحانیت نهضت‌هایی را که رهبری کرده تا مرحله پیروزی بر خصم ادامه داده است، ولی از آن پس ادامه نداده و پی کار خود رفته و دیگران یا احیاناً دشمنان نتیجه زحمات او را مصادره کرده‌اند.
4- رخنه و نفوذ فرصت‌طلبان
هر نهضت و انقلابی مادام که مراحل دشوار اولیه را طی می‌کند، سنگینی‌اش بر دوش افراد مومن و مخلص و فداکار است، ولی همین که پیروز شد و به بار نشست یا دست کم نشانه‌های بار دادن آن آشکار گشت و شکوفه‌های درخت هویدا شد، در این شرایط سر و کله افراد فرصت‌طلب پیدا می‌شود. در واقع فرصت‌طلبان روز به روز که از دشواری‌ها کاسته می‌شود و موعد چیدن میوه نزدیک‌تر می‌گردد، محکم‌تر و پرشورتر پای علم نهضت سینه می‌زنند تا آنجا که سعی دارند انقلابیون مؤمن و فداکار اولیه را از میدان به در کنند. البته پادزهر این پدیده، رویش‌های انقلاب هستند، نیروهای تازه‌نفسی که با وفاداری به اصول انقلاب و شناخت مقتضیات دوره‌های مختلف مانع میدانداری فرصت‌طلبان می‌شوند.
5- ابهام طرح‌های آینده و جهت‌گیری‌ها
پنجمین آفتی که یک نهضت خدایی و اسلامی را تهدید می‌کند، از نوع معنا و از جنس تغییر جهت اندیشه‌ها، نیت‌ها، طرح و برنامه‌های غیر اسلامی و از نوع انحرافات در مسیر، آرمان‌ها و اهداف می‌باشد. چرا که یک نهضت خدایی و دینی،باید برای خدا آغاز یابد و برای خدا ادامه حیات دهد تا بقای آن تامین و تضمین گردد. طرح و برنامه‌های نهضت برای ساختن یک جامعه اسلامی باید از مبانی،ارزش‌ها و چهارچوب‌های الهی الهام بگیرد و تدوین و اجرا گردد.
6- آفت زدگی اعمال
آفت زدگی تنها به کفار اختصاص ندارد، بلکه در اعمال نیک مسلمانان نیز ممکن است پیش آید. ممکن است یک مسلمان مؤمن در راه خدا و برای خدا به فقیر مستحقی صدقه بدهد و صدقه او مورد قبول واقع گردد، ولی بعد آن را با منت گذاشتن بر او یا با نوعی آزار روحی دیگر به او این عمل نیک را تباه و نابود گرداند (حبط عمل). یا ایهاالذین آمنوا لاتبطلوا صدقاتکم بالمن والاذی (بقره- 264) آفت دیگر اعمال خیر «حسد» است. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «ان الحسد لیاکل الحسنات کما تأکل النار الحطب» حسادت ورزیدن اعمال خیر انسان را می‌بلعد آن چنان که آتش هیزم را (بحارالانوار، ج 15، ص 132) همچنین عجب و به خود بالیدن و ریا و عدم اخلاص نیز از آفات عمل است که حسنات اعمال را تباه و نابود می‌سازد.