۲۰۳ - شهيد مطهرى : دوستان امروز، دشمنان فردا ۱۴۰۳/۰۶/۱۰
دوستان امروز، دشمنان فردا
۱۴۰۳/۰۶/۱۰
ای دوستان امروز! ای گروهی که منافع دنیایی، شما را در یک جا جمع و متحد کرده! در قیامت دشمن خونی یکدیگر خواهید بود:«الْاخِلّاءُ یوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ الَّاالْمُتَّقینَ» [در قیامت، دوستان تبدیل به دشمن یکدیگر می‌شوند مگر متقیان] (زخرف/ ۶۷)
همیشه وقتی دو نفر و یا یک عده با یکدیگر دوست می‌شوند یک وجه مشترکی در کار است که آنها را همگروه و همنشین و معاشر و همپیاله کرده است. محال است که دو نفر که با یکدیگر هیچ سنخیت روحی ندارند و از وجود یکدیگر بهره‌ای نمی‌برند و در [جلب] منفعتی یا دفع ضرری مشارکت ندارند با یکدیگر دوست بشوند.
مولوی در شعرهای معروف خود مثال می‌آورد که محال است دو نفر با یکدیگر دوست شوند مگر اینکه وجه مشترکی بین آنها باشد. داستان دوستی زاغ و لک‌لک لنگ...
حکما می‌گویند معلول تابع علت است؛ تا علت هست معلول هست، علت که رفت معلول هم می‌رود. این سماوری که ما روشن می‌کنیم تا وقتی آتش زیر آن مشتعل است میجوشد، به محض اینکه آتش خاموش شود جوشش هم از بین می‌رود.
دوستی‌هایی که بر مبنای مطامع مادی است تا وقتی می‌تواند ادامه داشته باشد که پای مطامع مادی در میان باشد؛ وقتی که اینها رفت علت دوستی از میان می‌رود، خصوصاً اگر با آشکار شدن حقایق، همان علت دوستی به علت دشمنی تبدیل شود. مثلًا می‌دید که این شخص به او فلان منفعت را می‌رساند؛ این سبب می‌شد که دوستیاش زیادتر بشود.
در قیامت که حقایق برایش آشکار می‌شود می‌بیند همان چیزی که در دنیا محبتش را جلب می‌کرد برایش آتش آورده است؛ یعنی همان ملاک دوستی، ملاک دشمنی می‌شود. به هر میزان که آن پیوند در دنیا بیشتر منشأ دوستی بوده، در قیامت بیشتر منشأ دشمنی می‌شود. این در صورتی است که مناط و ملاک، مطامع مادی باشد.
اما اگر دو نفر نه بر مبنای مادیات بلکه بر مبنای معنویات، بر اساس توحید و بندگی خدا و عقیده و ایمان در دنیا با یکدیگر دوست باشند، در قیامت این دوستی نه تنها از بین نمی‌رود بلکه شدیدتر می‌شود، چون علت باقی است. تا علت باقی است معلول باقی است.
* استاد مطهری، آشنایی با قرآن، صص ۱۹-۱۷ (با تلخیص)