37 - جنگ سرد فرهنگی؛ سازمان سیا در عرصه فرهنگ و هنر - چالش توجیه دروغپردازیهای سازمانیافته ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
جنگ سرد فرهنگی؛ سازمان سیا در عرصه فرهنگ و هنر - 37
چالش توجیه دروغپردازیهای سازمانیافته
۱۴۰۳/۰۶/۱۸
فرانسیس استونر ساندرس
ترجمه حسین باکند
مشکلی که دولت بریتانیا بعد از جنگ جهانی دوم با آن مواجه بود این بود که چگونه از دروغپردازیهای سازمانیافته خود در چند سال گذشته دفاع و یا آنها را خنثی کند.
آدام واتسون1، دیپلمات جوانی که به عنوان جانشین فرماندهی در بخش اطلاعات تحقیقات مشغول کار شد، توضیح میدهد: «ما میدانستیم این مرد وحشتناک است، اما در طول جنگ او را بزک کرده بودیم، زیرا او متحد ما بود». «اکنون سؤال این بود: چگونه میتوانیم از افسانه عمو جو2 دوستداشتنی سابق که چهرهاش در طول جنگ بزک شده بود خلاصی یابیم؟». بسیاری از روشنفکران و نویسندگان بریتانیایی در طول جنگ در واحدهای پروپاگاندا با دولت همکاری کرده بودند: اکنون از آنها خواسته میشد که افکار عمومی بریتانیا را از دروغهایی که بسیار مبتکرانه بافته و تلاش کرده بودند جایی درز نکند، آگاه نمایند.
واحد اطلاعات عملیات، علیرغم عنوان [خنثی و] بیضررش، وزارت مخفی جنگ سرد بود. او بودجه خود را با رای مخفیانه تهیه میکرد (تا ناخواسته عملیات زیر ذرهبین قرار نگیرد [و لو نرود]، عملیاتی که ممکن است نیاز به اقدامات پنهان یا نیمه پنهان داشته باشد) و به گفته کریستوفر «مانتی» وودهاوس3، جاسوسی که در سال 1953 به بخش [اطلاعات عملیات] گمارده شد، «هدفش تولید، توزیع و پخش [محتوای] پروپاگاندا بود، محتوایی که نباید منشأ آن مشخص میشد [و کسی مسئولیت آن را به عهده میگرفت]».
با کار روی نظریه نشت [یا تراوش] اقتصادی4، واحد اطلاعات عملیات «گزارشها واقعی» از همه جور موضوعات را به منظور توزیع در بین اعضای روشنفکر بریتانیا گردآوری کرد. و آنها میبایست این واقعیتها را در کارهای خود [به زبان خودشان] بازگو میکردند. منتسب نبودن مطالب به نهاد یا فرد خاص، یکی از ویژگیهایی بود که این کار را با کارهای دیگر متمایز مینمود. این ویژگی امکان آشتی بین دو الزام اساسا متناقض را فرآهم میساخت: مطالب بخش اطلاعات تحقیقات به گستردهترین حالت ممکن پخش میشد و در عین حال ماهیت پروپاگاندای ضد کمونیستی رسما تحریم گردیده و در باطن، تامین مالی آن را از دیدهها پنهان نگاه میداشت. پروپاگاندایی که عموم چیزی در مورد آن نمیدانستند.
رالف موری5 اولین رئیس واحد اطلاعات عملیات مینویسد: «مهم است که در بریتانیا، مانند خارج از کشور، این تلقی در عموم ایجاد نشود که وزارت خارجه در حال سازماندهی یک جبهه وسیع ضدکمونیستی است». متهم شدن افرادی که آماده همکاری و حمایت ارزشمند از ما هستند به دریافت گزارشهای ضد کمونیستی از یک نهاد بدنام، موجب شرمساری آنها خواهد شد. نهادی که در وزارت، درگیر هجمه تبلیغاتی علیه اتحاد جماهیر شوروی است».
آدام واتسون بعدها توضیح میدهد: «رد کردن گفتههایی که بر مدار حقیقت میچرخد، بسیار سختتر از گفتههایی ست که صرفا برای وارد کردن هجمه تبلیغاتی ایراد شدهاند». «بنابراین شما [دروغ نمیگویید و] آن بخش از حقیقت را بیان میکنید که نفع بیشتری برای شما دارد». این حرف در عمل بدین معنا بود که: اگرچه بخش اطلاعات تحقیقات در نظر داشت همزمان «به اصول و عملکرد کمونیسم، و به صورت ناقص به بیعدالتی اجتماعی و ضعف اخلاقی سرمایهداریِ بیضابطه، حمله کند، اما او هرگز اجازه حمله و حتی تصمیم حمله به هیچ یک از کشورهای مشترکالمنافع و آمریکا را نمییافت». این نظر که حقیقت میتواند تسلیم چنین شرایطی شود مدتها ذهن نوئل کَوارد6 فیلمساز معروف انگلیسی را مشغول کرده بود. او مدت کوتاهی در کسوت افسر اطلاعاتی فعالیت کرد. در این مدت دیدن مهر «بسیار واقعی» روی اسناد «بسیار محرمانه» او را مشعوف میکرد.
پانوشتها:
1- Adam Watson
2- عمو جو لقبی بود که رسانههای غربی به ژوزف استالین داده بودند
3- Christopher “Monty” Woodhouse فرمانده بریتانیایی کودتای 28 مرداد 1332 و عملیاتی به نام “چکمه” علیه دولت دکتر مصدق.
4- trickle- down theory نظریهای که میگوید تزریق پول و حمایت مالی از کلان سرمایهداران و شرکتهای بزرگ نهایتا موجب نشت و تراوش این سرمایه بر سر طبقات ضعیف خواهد شد و همه آنها از این حمایت سود خواهند برد.
5- Ralph Murray
6- Noël Coward