۱۳۳۵ - (پاسخ به شبهات ): اعتبار خواب ۱۴۰۳/۰۸/۲۶
(پاسخ به شبهات ):
اعتبار خواب
۱۴۰۳/۰۸/۲۶
شبهه: خواب چقدر صحت دارد؟ من مدام آینده را در خواب می‌بینم! همه‌اش هم منفی است،یعنی حوادث و اتفاقاتی که برای دیگران و اطرافیان قرار است بیفتد را می‌بینم و از این جهت واقعاً حالم بد است چون مو به مو اجرائی می‌شود و به واقعیت مبدل می‌شود! می‌خواهم آرامش داشته باشم و با این خواب‌ها نمی‌توانم. چه کنم که دیگر از این خواب‌ها نبینم؟ و اصولا خواب تا چه حد اعتبار دارد؟
پاسخ: در فرهنگ ادیان مختلف از هزاران سال پیش و در فرهنگ اسلامی نیز از همان آغاز ظهور اسلام و نزول کتاب آسمانی قرآن، رؤیا و حقیقت داشتن مفهوم و معنای آن مورد توجـه بـوده و در قـرآن کریم که ریشه همه معارف اسلامی است به آن بها داده شده و نمونه‌هایی از خـواب هـا و خـواب گزاریها ذکر گردیده (1)
و به دریافت پیام از طرف خداوند از طریق خواب اشاره شده است(2) در خواب روح انسان به سمت عالم ارواح حرکت کرده و در قالب مثالی (برزخی) به پرواز در می‌آید و به جاهایی می‌رود و عوالمی را سیر می‌کند که در بیداری برایش میسر نیست، بنابراین می‌توان مدعی شد که روح انسان در خواب آزادانه آفاق را سیر می‌کند و گذشته و آینده را بدون صورت مادی مشاهده می‌کند. منتها این آگاهی روحی بستگی به تکامل روحی افراد دارد.
حقیقت خواب:
اندیشمندان قدیم و جدید درباره چیستی و حقیقت خواب مطالب مختلفی نقل کرده‌اند، اما از نگاه قرآن کریم، خواب نوعی مرگ ضعیف است چنان‌که دراین باره در سوره زمر آمده است: «خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض می‌کند و ارواحی را که نمرده‌اند نیز بهنگام خواب می‌گیرد؛ سپس ارواح کسانی که فرمان مرگشان را صادر کرده نگه می‌دارد و ارواح دیگری را (که باید زنده بمانند) بازمی‌گرداند تا زمانی معیّن؛ در این امر نشانه‌های روشنی است برای کسانی که اندیشه می‌کنند»! (3)
در این آیه اشاره به این شده کـه بـه هنگـام خواب انسان دچار یک مرگ موقتی می‌شود و بازگشت روح به جسـم در یـد قـدرت خداونـد است. علامه طباطبایی می‌گوید: از این آیه دو نکته مهم استنباط می‌شود: اول نفس آدمی غیراز بدن اوست، براى اینکه درهنگام خواب از بدن جدا می‌شود و مستقل از بدن و جداى از آن زندگى می‌کند. دوم مـردن و خوابیـدن هـر دو قـبض روح اسـت. براى اینکه در هنگام خواب از بدن جدا می‌شود و مستقل از بدن و جداى از آن زندگى می‌کند. (4)
اقسام خواب:
در روایات اهل‌بیت(ع)، برای خواب اقسام و انواعی ذکرشده است که خلاصه تمام آنها در سخن رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و اله)، آمده است:
«الرؤیا ثلاثه: بشرى من الله، وتحزین من الشیطان، والذی یحدث به الإنسان نفسه فیراه فی منامه (5)؛ رؤیا سه گونه است: بشارتى از جانب خدا، غمى که شیطان به وجود می‌آورد و حدیث نفس‌های انسان با خویش که آنها را در خواب می‌بیند»
یعنی: ترس و امید، آرزوها، دل مشغولی‌هایی که انسان در سر می‌پروراند، در هنگام خواب به نمایش گذاشته می‌شود بنابراین خواب و رؤیا را می‌توان بر سه قسم تقسیم کرد:
1. خواب‌هاى مربوط به گذشته زندگى و امیال و آرزوها که بخش مهمى از خواب‌هاى انسان را تشکیل می‌دهد.
2. خواب‌هاى پریشان و نامفهوم که معلول فعالیت توهم و خیال است (اگرچه ممکن است انگیزه‌های روانى داشته باشد).
3. خواب‌هائى که مربوط به آینده است و از آن خبر می‌دهد.
خواب‌هاى مربوط به زندگى گذشته و جان گرفتن و تجسم صحنه هائى که انسان در طول زندگى خود دیده است، تعبیر خاصى ندارند، همچنین خواب‌هاى پریشان و به اصطلاح اضغاث احلام که نتیجه افکار پریشان و همانند افکارى است که انسان در حال تب و هذیان پیدا می‌کند، تعبیر خاصى نسبت به مسائل آینده زندگى نمی‌تواند داشته باشد.
اما خواب‌هاى مربوط به آینده دو گونه است:
یکى، خواب‌ها صریح و روشن مىباشند که به هیچ وجه تعبیرى نمىخواهند و بدون کمترین تفاوتى درآینده دور یا نزدیک تحقق مىپذیرد.
دوم: خواب‌هائى است که درعین حکایت از حوادث آینده براثر عوامل خاص ذهنى و روحى تغییر شکل یافته و نیازمند به تعبیر از طریق معبران است. (6)
رؤیای صادقه:
رؤیای صادقه به خوابی گفته می‌شود که مطابق با واقعیت و حقیقت است(7) از آن به «رویای صالحه» و رؤیای حسنه یاد می‌شود و با حقیقت مطابقت دارد (8) به گفته عرفای مسلمان در خواب نوعی کشف و شهود و ارتباط با عالم بالا رخ می‌دهد و با این ارتباط انسان می‌تواند از برخی از حوادث آگاهی پیدا کند. شـیخ اشـراق در این باره می‌نویسد: خواب حالتی است که در آن روح یا نفس ناطقه انسانی به سبب تعطیل حواس ظاهر، بـه بـاطن یعنـی بـه سوی بعد روحانی وعالم غیرمادی که عالم عقول و نفوس است روی می‌آورد و به نسبت رهایی از علائق مادی و شاغل حواس ظاهری و باطنی از نفوس ناطقی فلکی منتقش می‌شود و بـر اسـرار غیبی و حوادث عالم مطلع می‌گردد. (9) بنابراین رویای صادقه برای انسان‌هایی که دارای طینت پاکی هستند امکان‌پذیر است و شخص می‌تواند در خواب از اتفاقات گذشته و آینده با خبر شود، البته سلامت روح و جسم می‌تواند در کیفیـت خواب دیدن انسان مؤثر واقع شود.
علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار به این مطلب پرداخته و رؤیای صادقه را مخصوص پیامبران، امامان و مؤمنان، می‌داند (10) و این مطلب در سوره یونس نیز آمده است: «لَهُمُ الْبُشْرى فِی الْحَیاهِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَهِ» در زندگى دنیا و در آخرت مژده براى آنان است (11) و منظور از مژده و بشارت مؤمن در دنیا همان رؤیای صالحه‌ای است که او در خواب می‌بیند. (12)
نکته آخر:
1. حساسیت به خواب‌هایتان نداشته باشید و خودتان خواب‌هایتان را تعبیر نکنید. همچنین خوابتان را برای دیگران نقل نکنید.
2. اگر خواب بدی دیدید بعد از بیدار شدن سوره توحید را خوانده و بر شانه سمت چپ خود بدمید و بعد صدقه‌ای برای دفع بلا و مشکلات بپردازید.
3. رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) فرمودند: «اگر کسی خواب ناخوشایند دید، وضو بگیرد و نماز بخواند و بداند آن از شیطان است و از شر آن به خدا پناه برد و در مورد آن با کسی سخن نگوید». (13)
4. توجه خود را بیشتر به نقاط مثبت و نورانی خواب‌هایتان معطوف کنید و اگر خوابی برای شما خیلی ناراحت‌کننده بود، صدقه بدهید و با توکل بر خدای بزرگ و مهربان به زندگی و وظایف خود بپردازید. (14)
5. آیه‌الکرسی، آیه اولش را بخوانید و سعی کنید تغذیه تان را اصلاح کنید تا مزاج متعادل شود و زمینه پریشانی‌ها از بین برود.
نتیجه :
خواب ازجمله پدیده‌هایی است که درآیات و روایات به صورت مکرر به آن پرداخته شده و به رؤیای صادقه و غیر صادقه (شیطانی) تقسیم شده است. کسانی که دارای صفای نفس و سلامت روح هستند می‌توانند از طریق خواب به عوالم دیگر سفر کنند و از برخی اتفاقات و رویدادها که در گذشته رخ داده و یـا در آینـده رخ خواهند داد مطلع شوند.
خواب و مرگ از جهتی به هـم شـباهت دارنـد. ایـن شـباهت از آن جهت است که در هر دو روح از جسم جدا می‌شود، اما جدایی روح از جسم به هنگـام «مـرگ» بـه طورکامل و در حالت «خواب» به طور موقتی است.
منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. خواب و نشان‌های آن، استاد محمد شجاعی، تدوین محمدرضا کاشفی.
2. پیام قرآن، ناصر مکارم شیرازی.
3. قصه‌های قرآن، ناصر مکارم شیرازی.
پی‌نوشت‌ها:
1. یوسف، آیات 36 و 43-44.
2. خداوند آنچه را به پیامبرش در عالم خواب نشان داد راست گفت؛ (فتح، آیه 27؛ و صافات، آیات 102 -103-104.)
3. زمر، آیه 42(ترجمه مکارم شیرازی).
4. طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، ج 17، ص 408.
5. مجلسی، بحارالانوار، ج 61، ص 191؛ مازندرانی، ملاصالح، شرح الکافی، ج 11، ص 447.
6. برگرفته از سایت: https://www.pasokhgoo.ir
7. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، پیام قرآن، تهران، ج ۱، ص ۲۷۸.
8. کلینی، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، ج ۸، صص ۹۰-۹۱؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، تحقیق و تصحیح علی‌اکبرغفاری، ج ۱، صص ۱۳۳-۱۳۴، ج ۲، ص ۵۸۴.
9. رک: ملاصدرا، المبدأ و المعاد، تهران، صص ۴۶۷-۴۶۹.
10. بحارالانوار، ج ۵۸، صص ۱۹۰-۱۹۲.
11. یونس، آیه ۶۴.
12. مکارم شیرازی، پیشین، صص ۲۷۸-۲۸۷.
13. بهاءالدین خرمشاهی، مسعود انصاری، پیام پیامبر (ص)، ص 455.
14. رجوع شود به سایت:
79284 https://www.pasokhgoo.ir/node/