ممنوعیت تعیین زمان و مصداق برای ظهور مهدی(عج)
(پرسش و پاسخ)
پرسش:از منظر آموزههای وحیانی اسلام آیا میتوان برای ظهور حضرت مهدی(عج) زمان و عصری را تعیین کرد و برای علائم و نشانههای ظهور آن حضرت مصادیقی را انتخاب و با آنها تطبیق دارد؟
پاسخ:سرّی بودن زمان ظهور
در احادیث متعددی مسئله قیام حضرت مهدی(عج) به مسئله قیامت تشبیه شده است. یکی از پرسشهایی که در زمان پیامبر اکرم(ص) بسیار متداول بوده زمان تحقق قیامت است. اما خدای متعال در پاسخ به این سؤالات میفرماید: «ای پیامبر! دائم از تو میپرسند که حالا این قیامت کی بر پا میشود؟! بگو: علمش فقط پیش خدا است، و جز او کسی به وقتش آن را برپا نمیکند... و یک دفعه سراغشان میآید.»(اعراف- 187) لذا یکی از خصوصیات ظهور حضرت حجت(عج) همین است که زمان آن برای مردم مشخص نمیباشد،و همانند وقوع قیامت سری برای بشر است.
منع تعیین وقت ظهور
توقیت از نظر لغوی به معنای تعیین وقت و زمان است،و در مورد ظهور حضرت به معنای تعیین دقیق زمان آن است، که لازمه چنین تعیینی قطعی و بدون تردید بودن تحقق ظهور در آن زمان میباشد. اهل بیت(ع) از تعیین زمان ظهور برای دیگران پرهیز میکردند. امام صادق(ع) میفرماید: «انا اهل البیت لا نوقت» ما اهل بیت(ع) وقت (ظهور) را تعیین نمیکنیم.(بحارالانوار، ج 52، ص 119) همچنین امام صادق(ع) شیعیان را نسبت به زمان ظهور به سه گروه تقسیم کرده و میفرماید: «کذب الوقاتون، و هلک المستعجلون و نجاالمسلمون» تعیین کنندگان وقت دروغ گفتند، و آنها که عجله نمودند هلاک شدند و آنها که تسلیم شدند نجات یافتند.(کافی، ج 1، ص 368) بنابراین نهی از توقیت امری قطعی و مسلم است و تعیین وقت ظهور و شتابزدگی و عجله در فرارسیدن تاریخ ظهور امری نکوهیده و دعا برای تعجیل فرج و تسلیم در برابر پروردگار کاری پسندیده است. از پیامبر خدا(ص) سوال شد که چه زمانی قیامکنندهای که از فرزندان تو است خروج خواهد کرد؟ پیامبر(ص) در پاسخ فرمود: قیام او همانند قیامت است که قرآن درباره آن چنین میفرماید: همانا علم آن تنها نزد پروردگار من است و هیچکس جز او نمیتواند وقت آن را آشکار سازد.(کمالالدین، ج 2، ص 373)
در قسمتی از نامهای که از امام زمان(عج) به دست ما رسیده چنین آمده است: «اما ظهورالفرج فانه الی الله و کذب الوقاتون» اما ظهور فرج با خداست و وقتگذاران دروغگویانند.(همان، ص 48) نکته دیگر اینکه تعیین وقت برای ظهور، جدای از تاثیرات نامطلوب فراوانی که از حیث اعتقادی بر روی منتظران میگذارد، ظهور را نیز به تاخیر میاندازد. امام باقر(ع) میفرماید: «ابیالله الا ان یخالف وقت الموقتین» خداوند جز این نمیخواهد که با تاریخی که وقتگذاران تعیین کردهاند، مخالفت کند.(الکافی، ج 1 ص 368)
تطبیقها همانند تعیین وقت، دروغگویی است
1- حوزه تطبیق، حوزهای بس خطرناک و لغزنده است که حتی برخی از بزرگان ما را به لغزش انداخته است. چرا که وجود یک سری مشابهتها نمیتواند دلیل و مجوزی بر تطبیق کامل روایت بر افراد حوادث و گروهها باشد. در تطبیق ما همیشه با احتمال تکرار مصادیق در دورانهای مختلف مواجه هستیم. ما زمانی که احادیثی را بر مصادیق واقعی و خارجی آن تطبیق میدهیم، همیشه با احتمال تکرار آن مصادیق در آینده مواجه خواهیم بود. چنانکه برخی از بزرگان بعضی از تطبیقهایی را براساس روایات انجام دادهاند که صدها سال بعد مصادیق دیگری عیناً تکرار شده است. بنابراین اگر احتمال تعدد و تکرار مصادیق را در آینده وارد بدانیم، حق تطبیق و تعیین مصادیق خارجی را نداریم، چرا که قطعاً تطبیق و تعیین مصداق ما دروغ خواهد بود.
2- تطبیقها و مصداقسازیها از آنجا که منجر به تعیین وقت و زمان ظهور میشود، قطعاً مشمول همان سخن دروغ و تعیین وقت است، زیرا گاهی فاصله زمانی برخی نشانهها و ظهور حضرت در روایات مشخص شده است. به عنوان نمونه در حدیث معتبری از امام صادق(ع) آمده است که خروج سفیانی در ماه رجب است، یعنی شش ماه قبل از آنکه حضرت ظهور کند، سفیانی خروج خواهد کرد. یا در روایت داریم که نفس زکیه پانزده شب قبل از ظهور کشته میشود و یا صیحه آسمانی در ماه رمضان است که ماه محرم آن ظهور اتفاق میافتد. حال با این اوصاف اگر بخواهیم دست روی شخصیتی بگذاریم و بگوییم این آقا سفیانی است، آن آقا سید خراسانی یا سید یمانی یا شعیب ابن صالح است، به الزام ادعا میکنیم که این عصر، عصر ظهور است، و ظهور حضرت ششماه دیگر اتفاق خواهد افتاد و این همان مصداق تعیین وقت است که خود حضرت چنین افرادی را کذاب و دروغگو نامیده است. اساساً تا تحقق علائم حتمی ظهور مانند خروج سفیانی و صیحه آسمانی و... هیچ تطبیقی امکان ندارد و در صورت تعیین مصداق دروغ خواهد بود.