۱۴۵۰ - (پاسخ به شبهات ): نسبت حجــاب با حسّ زیبایی‌‌‌دوستی انســان ۱۴۰۳/۱۲/۱۸
(پاسخ به شبهات ):
نسبت حجــاب با حسّ زیبایی‌‌‌دوستی انســان
۱۴۰۳/۱۲/۱۸
شبهه: خانم‌ها ذاتاً و خلقتاً زیبایی‌های بیشتری نسبت به مردان دارند و از سوی دیگر در دین گفته شده است که «إِنَّ الله جَمِيلٌ يُحِبُّ الْجَمَال»(1) و «إِنَّ الله عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبُّ الْجَمَالَ وَ التجمّل»(2)، خدا زیبا است و زیبایی و آراستگی را دوست دارد. فطرت انسانی هم زیبایی‌ها را می‌پسندد؛ بخصوص فطرت خانم‌ها طوری است که به زیبایی، بیشتر از آقایان اهمیّت میدهند و بیشتر از آقایان، به آراستن خود و چیزهای دیگر تمایل دارند.
خانم‌ها حتّی وقتی در خانه هستند، دوست دارند فضای خانه و آشپزخانه را هم زیبا کنند و میل به آراستن را با گلدوزی پارچه یا آراستن سفره یا زیباکردن موجودات و اشیا ارضاء کنند. وقتی فطرت انسان، زیبایی را دوست دارد و فطرت زن با آراستن تناسب دارد و خداوند هم زنان را زیبا خلق کرده است و این حسّ را در زنان به رسمیّت شناخته و آن را منع نکرده است، چطور درخصوص مسئله حجاب دستور میدهد که زیباییهایتان را بپوشانید؟ اگر زیبایی خوب است پس چرا پوشاندن آن در دین واجب شده است؟
پاسخ: مسائل بسیاری وجود دارد که فطری است و اصل آن، خوب و محترم و پسندیده است؛ امّا همه‌جا نباید آن خصوصیّت و صفت را آشکار کرد و از آن استفاده نمود؛ مثلاً ورزش‌کردن، کار خوبی است و فطرت و ساختمان وجودی انسان، متناسب با آن است که فعالیّتهای جسمانی داشته باشد و ورزش کند تا بدنش قوی شود؛ امّا آیا این دلیل می‌شود که دانش‌آموز، سر کلاس و پیش معلّم، مشغول ورزش‌کردن و دویدن شود؟! اگر معلّم به چنین دانشآموزی تذکّر بدهد، دانش‌آموز حقّ دارد در پاسخ بگوید که شما ما را به ورزش تشویق کرده‌اید؟
جواب چنین ادعایی این است که «هر سخن جایی و هر نکته، مقامی دارد!» یعنی هر کاری، بموقعیّت مشخّص و مخصوصی نیاز دارد. ورزش باید در برنامۀ زندگی انسان باشد امّا جای آن کجا است؟!
می‌دانیم که تحصیل علم و دانش، فضیلت است و با فطرت انسان، سازگاری دارد و دین هم به تحصیل علم تشویق کرده است؛ امّا اگر دانشآموزی در زنگ ورزش، مشغول انجام‌دادن تکالیف درسی باشد، حتماً معلّم به او اعتراض میکند. زیبایی‌های انسان هم در نظام تربیت صحیح انسان، جایگاه خاصّ خود را دارد. خداوند متعال زیبایی‌ها را دوست دارد و آراستن و آرایش‌کردن را هم می‌پسندد؛ امّا در عین حال، حدّ و مرزی برای آن قرار داده است؛ چرا که زیبایی نباید با دیگر جنبههای وجودی انسان در تعارض و تصادم قرار بگیرد. همان‌طور که انسان به زیبایی نیاز دارد، به آرامش هم نیاز دارد. اگر آرایش و زیبایی سبب شود که آرامش شخص به هم بخورد؛ شخص باید زیبایی‌ها را محدود کند و اگر آرایش‌کردن به تحصیل علم لطمه بزند، باید برای آن حد و مرز قائل شویم. این نوع کنترلگری در رفتار انسان، اختصاصی به دستورات دینی ندارد و در قوانین مدرن نیز به این مسئله توجّه شده است. امروزه در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر در کشورهای مختلف، خانم‌ها نباید لباسهای زینتی بپوشند و آرایش کنند.(3)
اسلام بانوان را تشویق میکند که تا جایی که تمایل دارند، در نزد همسرشان و خانم‌های دیگر، آرایش کنند و به سر و وضع خود برسند. در تعالیم اسلام آمده است که مبادا مدّتی بر خانمی بگذرد و در نزد شوهرش آراسته حاضر نشود. از نظر اسلام مناسب است که زن سعی کند هر روز خودش را برای همسرش آرایش کند چرا که این رفتار پسندیده است و با فطرت زن سازگاری دارد و برای تحکیم بنیاد خانواده مفید است؛ امّا وقتی زن، از حریم خاصّ میان خود و همسرش بیرون میآید، از آنجا که این حسّ فطری با بقیّه امور فطری او، در تعارض و ناسازگاری است، باید کنترل شود.
اصلاً مسئلۀ حجاب برای این تشریع شده است که زینتهایی که خداوند در وجود خانم‌ها قرار داده است محدود شود و به همین جهت خداوند در قرآن میفرماید: «لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ» (4)؛ یعنی زنان باید به غیر از زینتهای ظاهری، سایر زینتهای خود را از نامحرمان مخفی
کنند.
پس پاسخ مسئلۀ فوق این است که زیبایی از نظر دین پسندیده است؛ امّا آرایش‌کردن و زیباترشدن تا حدّی پسندیده است که با بقیّه امور پسندیده در جامعه در تعارض نباشد وگرنه آن چیزی که مهم‌تر است، مقدّم می‌شود. حجاب، برای حفظ آرامش کلان جامعه است و حفظ این آرامش، اهمیّت بیشتری از زیبایی زنان در فضای عمومی دارد. با این‌‌حال جواز آرایش زنان در مناسبات خصوصی بین خود و بین محارم به قوّت خویش باقی است.
* محمد‌حسن وکیلی
____________________
1. الكافی، ج6، ص 438.
2. همان، ص، 440.
3. ر.ک. «قوانین پوششی برای دانشجویان دختر و پسر در دانشگاه‌های معتبر دنیا؛ خبرگزاری مشرق؛ دانشگاه‌های مطرح جهان چه قوانینی برای پوشش دانشجویان دارند؟» خبرگزاری فارس، (مرور شده در 27 دی 1401).
4. نور: آیه 31.