ما گاهی روی ملت‌های دیگر این‌‏طور حساب می‏‌کنیم، وقتی هنر و فنون آنها را می‌‏بینیم، جامعه آنها را می‌بینیم، رفتار آنها را می‌بینیم خیال می‏کنیم ما یک نوع سرشت داریم و آنها سرشت دیگری دارند. 
مثلًا تا اسم آلمانی‌ها برده می‏شود می‏‌گویند: آقا این آلمانی‌ها یک مغزهایی دارند. واقعاً خیال می‏کنیم که اصلًا ساختمان مغز آلمانی‌ها با ساختمان مغز ما ایرانی‌ها از زمین تا آسمان تفاوت دارد؛ اصلًا آنها یک ‏جور به دنیا آمده ‏اند و ما جور دیگری به دنیا 
آمده‏ایم. 
اگر این‌‏طور است که نژاد آنها با ما این‌قدر تفاوت دارد باید تا آخر دنیا همیشه آنها آقا باشند و ما بنده و نوکر باشیم و اصلًا از اول دنیا هم باید همین‏‌طور می‏ بود؛ آنها نژاد آقا می‌‏بودند و ما نژاد نوکر؛ درصورتی که این‏طور نیست. 
اگر شش قرن به عقب برگردید می‏‌بینید قضیه برعکس بوده است. آنها اگر تفاوتی دارند تفاوتشان در این است که در قسمت‌های فنی انسان‌هایی ساخته ‏شده هستند و ما انسان‌های خام و ساخته ‏نشده‌ای هستیم؛ از میان استعدادهایی که در وجود ما نهفته است یک‏ هزارم آن استعدادها هم به‌کار گرفته نمی‏شود، ساخته نمی‌شود. استعدادهای بیشماری به‏ وجود می‌آید و در اثر مورد استفاده قرار نگرفتن و ساخته‏ نشدن، در دِه مثلًا پشت یک گاو و یا در زراعت‌،خاک می‌‌شود. بوعلی‏سیناها به دنیا می‌آیند ولی الفبا را هم یاد نمی‌گیرند و بعد با چه وضعی تا آخر عمر زندگی می‏‌کنند و حتی خودشان هم خودشان را نمی‏‌شناسند و از دنیا می‏‌روند.
یک ملت اگر بخواهد زندگی کند نیاز به انواع سرمایه ‏ها دارد که یکی از آنها سرمایه‏‌های اقتصادی است. ولی کدام سرمایه از همه سرمایه‏‌ها بالاتر است؟ سرمایه انسانی. هر انسان برای خودش یک معدنی است و به اندازه معدن فیروزه و طلا ارزش دارد. 
اگر ملتی این رمز به دستش آمده باشد، این معما را حل کرده باشد، این توانایی و توفیق را پیدا کرده باشد که بتواند از انسان‌هایش استفاده کند و آنها را بسازد، گرچه آن ملت هیچ‌چیز نداشته باشد، ولی همه‌چیز دارد. الان بعضی از این کشورهای اروپایی این‏ طور هستند. مثلًا انگلستان یک کشور تهی و خالی است که نمکش را هم باید از خارج بیاورند، همه‌چیز را باید از بیرون وارد کنند، ولی به ارزش یک چیز پی برده است، به ارزش ساختن افراد خودش؛ این معدن‌های انسانی را خوب کشف کرده‌اند. 
وقتی این معدن‌ها را استخراج و آماده می‏ کنند دیگر باک‏ ندارند که هیچ چیز ندارند و همه‌چیز باید از بیرون بیاید. می‌گویند ما آدم داریم، آدم که داریم همه‌چیز داریم ولی اگر آدم نداشته باشیم هیچ‌چیز نداریم.
* استاد شهید مطهری، آشنایی با قرآن، ج۷، ص۵۲.

هر کس دلش می‌خواهد بداند مثلا جد پنجم او چه کسی بوده و کجا زندگی می‌کرده و چگونه انسانی بوده است. 
به طریق اولی‏ انسان در مورد نسل آینده خود نمی‌داند که آیا نوه او و نوه پسر او و نوه نوه او به دنیا خواهند آمد یا نه و اگر به دنیا می‌آیند چگونه انسان‌هایی خواهند بود؟ هیچ یک را انسان نمی‌داند؛ در قطعه‌ای از زمان قرار گرفته است، هم جداست از گذشتگان و هم جداست از آیندگان.
اما قیامت «یوم‌الجمع» است. اولین و آخرین در یک جا و در یک ظرف گرد می‌آیند و دیگر مسئله زمان در آنجا به شکلی که در دنیا مطرح است مطرح نیست و نیز مسئله مکان به شکلی که در دنیا مطرح است در آنجا مطرح نیست. 
در دعاهای ماه رمضان، یکی از دعاهای سحر این است: 
«وَ إذا جَمَعْتَ الْاوَّلینَ وَ الْآخِرینَ یوْم َ‏الْقِیامَةِ فَارْحَمْنا»؛ خدایا! آنگاه که اولین و آخرین را در قیامت گرد می‌آوری به ما ترحم بفرما!
پس در قیامت از فرق (جدایی) به سوی جمع می‌رویم. این متفرقات مکانی و زمانی، در آن جهان همه مجتمعات و با هم هستند. 
* استاد مطهری، آشنایی با قرآن، ج۷، ص ۱۷۱