بسم الله الرحمن الرحیم

در روایتی از امام جواد(ع)‌، آن حضرت می‌فرماید: توجه کردن به خدا با دل، مفیدتر و مؤثرتر از اعمال سنگین و خسته کردن بدن است.
هرچند عمل عبادی هم بدون قصد تقرب حاصل نمی‌شود و در واقع رفتن با دل به سمت خدا در اعمال عبادی نیز وجود دارد، اما وقتی رفتن با دل به سمت خدا با رفتن با اعضا و جوارح به سمت خدا در مقابل هم قرار می‌گیرند به این معناست كه اگر فرصت تقرب با اعمال برای فردی فراهم نیست و مثلا فقیر است و نمی‌تواند به كسی كمك كند، یا ناتوان است و نمی‌تواند به عمل عبادی بپردازد، نه تنها نباید ناامید باشد، بلكه باید امیدوارتر هم باشد كه خداوند اجری بیشتر نصیب او كند.
قصد خدا کردن، یا به تعبیر ادبی با پای دل به سوی خدا رفتن، پیش‌فرضی دارد و آن این است كه انسان می‌تواند به سمت خدا حركت كند و سخن حضرت آن است كه با پای دل رفتن رساتر از رفتن با پای بدن است.
چگونگی ملاقات خدا در آخرت
انسان در حال حركت و سیر به سوی خداست و آخر سیرش به خدا می‌رسد و جایگاه نهایی‌اش نزد خداست؛ اما گاه قرآن تعبیرهایی مانند «رجعت» و «منتهی» را در این زمینه به‌كار می‌برد و گاهی تعبیراتی پربارتر مانند «لقاء» و «ملاقات» و همچنین «كدح» به معنای حركت با تلاش را، و این دو نوع تعبیر با هم متفاوت هستند.
هر چند همه ما معتقدیم كه خداوند از رگ گردن به ما نزدیك‌تر است، اما سنت الهی این است كه انسان در حالت عادی نمی‌تواند آن گونه كه باید، خدا را درك و با چشم دل رؤیت كند؛ بر خلاف برخی امور دیگر كه ولو با چشم سر قابل دیدن نباشند، اما آن را به خوبی درك می‌كند، مانند محبت و بغض و مانند «من» كه غیر از اعضا و جوارح ماست و انسان آنها را به خوبی درك می‌كند. درمقابل، ما رؤیت كاملی نسبت به خدا نداریم و در آخرت این رؤیت می‌تواند كامل باشد؛ هر چند همه به خداوند می‌رسند، اما همه خداوند را رؤیت نمی‌كنند!
شاید افراد بسیار كمی توانسته باشند به لقاء و رؤیت واقعی در این دنیا رسیده باشند؛ البته اگر هم باشد برای افرادی مانند امام علی‌(ع) است كه در نخلستان‌ها با رؤیت لحظه‌ای خدا از حال می‌رفت، نه هر كس دیگر؛ لذا خدا حتی به موسی‌(ع) هم «لن ترانی» می‌گوید. اما عالم آخرت به گونه دیگری است و می‌شود خدا را ملاقات كرد و رؤیت بهتری نسبت به خدا داشت؛ حال اینكه در آخرت چگونه رؤیتی است، خود نیاز به بحث مفصلی دارد.
خداوند در قرآن می فرماید: «ألا الی الله تصیر‌الامور»(شوری /53)،آگاه باشید که همه کارها تنها بسوی خدا بازمی‌گردد! در یك سیر تكوینی، نه تنها انسان‌ها، بلكه همه امور به خدا باز می‌گردند، ولی در مورد انسان‌ها هم با توجه به تعابیر مختلفی كه در قرآن كریم آمده است، مشخص می‌شود كه در آخرت دو نوع لقاء خدا وجود دارد؛ لقاء توأم با رؤیت كه مخصوص اولیای خدا و مؤمنین است؛ و لقاء بدون رؤیت كه عام است و شامل همه می‌شود.
سیر الی‌الله گاهی به صورت عام و بر اساس تكوین است و گاهی فرد مشتاقانه به طرف لقاء الهی پیش می‌رود، گاهی نیز انسان گمان می‌كند كه در مسیر لقای خداوند حركت می‌كند و در حال قرب به اوست، در حالی كه روز به روز در حال سقوط بوده و از هر پستی، پست‌تر می‌شود. مثلا برخی می‌گویند در حال توسعه و پیشرفت هستیم و گمان می‌كنند در مسیر سعادتند، اما در حال پیشرفت به سوی جهنم هستند.
نحوه رفتن با پای دل به سمت خدا
در آخرت همه چیز با اجازه خداست؛ حتی كسی بدون اذن خدا حرف نمی‌زند و شفاعت پیامبران نیز بدون اذن خدا میسر نیست؛ روز قیامت، روز لقای الهی است؛ این همان لقاء عام الهی است كه همه آن را درك می‌كنند و استثناء ندارد؛ اما برای برخی لذت‌بخش است و برای برخی ناخوشایند.
فرمایش سیدالشهدا‌(ع) حاکی از لذت‌بخش‌ترین نوع لقاء الهی است که در آخرین لحظات می‌فرماید: همه چیز را در راه عشق تو رها كردم و بچه‌هایم را یتیم كردم تا تو را ببینم!
به سوی خدا رفتن چند نوع است؛ برخی مشتاقانه و با اختیار به سوی خداوند می‌روند و برخی از ملاقات خدا فراری هستند. یك سیر به سوی خدا همراه با لذت است و یك سیر طبیعی و جبری كه توأم با لذت و نعمت و شادی نیست، بلكه گاهی با سخت‌ترین عذاب‌ها، ازجمله محروم ماندن از رؤیت خدا همراه است که خود از عقوبات سخت الهی است.
رفتن به سمت خدا با دل به معنای یاد خدا و توجه قلبی به اوست؛ که این توجه نیز مراتبی دارد؛ گاه انسان صرفاً از چیزی یاد می‌كند و گاهی چنان غرق در فكر و یاد كسی می‌شود كه توجهش از دیگران سلب می‌شود. از این رو حركت با دل به سمت خدا، گاه بسیار آرام و مورچه‌وار و گاه با سرعت و شتاب است.
رفتن به سمت خدا با دل نیازمند تمرین است و بهترین تمرین برای رفتن به سمت خدا با دل، توجه به خدا در نماز است؛ در چند دقیقه‌ای كه نماز می‌خوانیم، توجه به موضوعات دیگر نداشته باشیم و بتوانیم دلمان را كنترل كنیم؛ یعنی اینقدر عاجز نباشیم كه نتوانیم دلی را كه متعلق به خودمان است، چند دقیقه‌ای نگه داریم!
انسان ظرفیتی دارد كه می‌تواند حس كند كه خدای محبوبش در آغوش اوست و چنان غرق لذت شود كه حاضر نباشد یك لحظه از آن را با همه لذت‌های دنیا عوض كند.
بیانات آیت‌الله مصباح یزدی‌(دام ظله)  در مراسم سالروز شهادت حضرت جوادالائمه‌(ع)؛ قم؛30 /5 /1396 .