پرسش:«آرزوى دراز» و «همت بلند» چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟

پاسخ:در روايات، آرزوهاى طولانى به عنوان‏ طول الامل‏ مورد توبيخ قرار گرفته تا آنجا كه رهبران معصوم ما از آرزوهاى طولانى نگران مردم بودند و امام على فرمود: «ان اخوف ما اخاف ... طول الامل» (نهج‏البلاغه، خطبه 42) از سوى ديگر در روايات مى‏خوانيم:ارزش انسان به همت بلند اوست. «قدر الرجل على قدر همّته» (غررالحكم، ص 93) تفاوت اين دو در اين است كه آرزوهاى طولانى كه سبب گرايش به ماديات و غفلت از ارزش‏ها باشد، مورد توبيخ است ولى همّت بلند، براى سعادت خود و جامعه بشرى قابل تقدير است.
شايد آن آرزوى طولانى مورد توبيخ باشد كه انسان را از خدا و خلق و قيامت و مكتب و محرومان جامعه و توطئه‏هاى دشمن و وسوسه‏هاى شيطانى و امكانات و راه‌هاى رشد غافل كند.
ولى مراد از همت بلند، رسيدن به كمالات معنوى است كه مورد سفارش قرآن نيز هست.قرآن حتى به پيامبر اسلام(ص) مى‏فرمايد: «و قل ربّ زدنى علماً» (طه ـ 114) اى رسول! از خدا بخواه كه علمت را افزون كند.
قرآن مى‏فرمايد: «اتقوا اللّه حق تقاته» (آل‏عمران ـ 102) تقواى شما بالاترين درجه تقوا باشد.
در جاى ديگر مى‏فرمايد: تلاوت شما بالاترين درجه تلاوت باشد، «حق تلاوته» (بقره ـ 121)و در جاى ديگر؛ جهاد و تلاش شما بالاترين درجه‏ جهاد باشد. «حق جهاده» (حج ـ 78)و در آياتى سخن از سبقت و سرعت بسوى خيرات و در آياتى سخن از آن است كه پيامبرانى همچون ابراهيم در صدد آن بودند كه ايمان خود را به بالاترين درجه برسانند: «ولكن ليطمئنّ قلبى» (بقره ـ 260)
و پيامبر ديگرى مثل حضرت زكريا براى اطمينان به اين كه در پيرى از همسرى نازا فرزندى پيدا مى‏كند، از خداوند علامتى كه سبب يقين بيشتر او شود درخواست مى‏كند و مى‏گويد: «اجعل لى آيهًْ» «(زکریا) عرض کرد: «پروردگارا! نشانه‌ای برای من قرار ده!» (آل‏عمران ـ 41) بنابراین تفاوت جوهری میان آرزوهای طولانی و همت بلند داشتن این است که آرزوهای طولانی موجب نسیان آخرت و غرق شدن در دنیا و آلودگی‌های آن می‌شود در حالی‌که برخورداری از همت بلند به معنی تلاش بیشتر برای رسیدن به قله کمالات معنوی است.