زلال بصیرت

عرضه معارف دين، متناسب با فرهنگ و زبان مخاطب

  ۱۳۹۹/۰۱/۲۷

علاوه بر اينكه زمينه‌اي فراهم شده تا بتوانيم دين را بشناسيم، خداوند نعمتي به ما عنايت كرده است كه در گذشته، وجود نداشت و آن حركت نهضت اسلامي به دست امام (ره) و پيروزي انقلاب اسلامي است كه به سبب آن، روحانيت بهتر توانستند در دانشگاه حضور پيدا كنند و به تبيين معارف اسلامي بپردازند. طبيعتا وظيفه سنگيني هم بر عهده روحانيت آمده است كه قبلا چنين تكليفي وجود نداشت. لذا اين مسئله ،هم نعمتي بزرگ و هم وظيفه بزرگي بر عهده امثال شماست.
در رژيم پهلوي بخصوص پهلوي اول، نه تنها روحانيت جايگاهي نداشت، بلكه روحاني‌شدن، مايه شرمساري بود. اما خداوند ورق را به گونه‌اي برگرداند كه شما امروز استاد و مربي كساني هستيد كه قرار است بالاترين مسئوليت‌هاي كشور را بر عهده بگيرند.
سنت الهي  تدريج
پيشرفت‌هاي فكري و ذهني افراد، تدريجي است؛ حتي جامعه اسلامي نيز بتدريج تشكيل شد؛ در اوايل بعثت، به جز دو سه نفر، همه بت‌پرست متعصب بودند و حاضر بودند براي حفظ مقدساتشان، هرجرم و جنايتي را مرتكب شوند. كساني هم كه در ابتدا به پيامبر(صلی الله علیه و آله)ايمان آوردند، از ضعيف‌ترين اقشار جامعه بودند، اما هنوز چند دهه نگذشته بود كه اسلام، چند امپراتوري مهم دنيا را در مقابل خود خاضع كرد.
پديده‌هاي الهي نيز تدريجي هستند؛ لذا اگر قرار شد در دانشگاه‌هاي ما، معارف اسلامي تدريس شود، به اين معنا نيست كه به يك مرتبه، همه معارف به طور كامل و صحيح و دسته‌بندي شده، به دانشجويان منتقل شده و زمينه اجراي آن فراهم شود؛ طبيعتا نقص‌ها، ضعف‌ها و مشكلاتي خواهد داشت؛ بايد به مرور كساني با پشتكار، كمبودها را شناسايي و رفع كنند و آن را كامل‌تر كنند تا به درخت باروري تبديل شود كه ثمرات آن در هر زماني در جامعه ظاهر شود. براساس آيه:«خداوند هیچ کس را، جز به اندازه توانایی‌اش، تکلیف نمی‌کند»(بقره/ 276) برخي كارها را به تنهايي نمي‌توانيم انجام دهيم، اما مي‌توانيم با همفكري و همكاري با ديگران، آن را به انجام برسانیم؛ از این‌رو ايجاد تشكيلات و كار جمعي، از توانمندی‌های ماست که در صورتي كه مفيد باشد، بايد به آن بپردازیم و نمي‌توان به بهانه عدم توان فردي براي انجام كاري، از انجام آن به صورت گروهي سر باز زد.
روحانیت، مدافعان خط مقدم تهاجم فرهنگی دشمن
 كمبودها در چند جهت محتمل است، يكي از كمبود‌ها، كمبود علمي است؛ طبيعتا همه ما عالم به همه سطوح دين و عمق آنها نيستيم. آنچه كه دروس رسمي حوزه به شمار مي‌رود نيز لزوما پاسخگوي همه نيازهاي ديني جامعه در این عصر و در کشور جمهوری اسلامی ایران نيست. تنها این کشور است که به اجرای دین اهتمام دارد و بقیه جوامع اگر اهتمامی به دین داشته باشند به صورت کمرنگ و در حاشیه است. این است که تمام عوامل شيطاني براي تضعيف دين در این کشور دست به كار شده‌اند.
امروز قدرت‌هاي استكباري صريحا گفته‌اند كه قصد تغيير نظام اسلامي را دارند، طبيعتا كساني كه در صف اول مقابله با هجوم‌های دشمن بر ضد دين و نظام قرار دارند، روحانيت هستند؛ بايد ببينيم تا چه حد براي پاسخگويي به نيازهاي جامعه خودمان آمادگي داريم تا جوانان مسلمان خودمان را از دست ندهيم و آنان پاسخ شبهاتي را كه عقاید آنها را نشانه گرفته است، ياد بگيرند. از این‌رو ابتدا بايد كمبود علمي خود را رفع كنيم. براي اينکه دين، زنده بماند و به ما برسد، زحمات بسيار زيادي كشيده شده است. ماجراي تحمل سختي‌ها توسط مسلمانان در شعب‌ابي‌طالب فقط يك نمونه از آنهاست؛ مسلمانان  حتي آب براي بچه‌هاي خود نداشتند، چه رسد به غذا! مسلمانان اين سختي‌ها را تحمل كردند تا امروز اسلام به دست ما رسيده است؛ آيا درست است كه اکنون تا جنسي گران شود، فرياد برآوريم كه ديگر نمي‌شود زندگي كرد؟! آیا ما در این شرایط تكليف شرعي نداريم؟!
لزوم رعایت اخلاق در عرضه معارف دینی
 امروز جهان، تشنه معارف اسلامي است، بايد فرهنگ، زبان و آداب مخاطبان را شناخت و به گونه‌اي سخن گفت كه مخاطب، محتوا را متوجه شود؛ نمي‌توان همان اصطلاحات و الفاظ و مفاهيمي كه در حوزه خوانديم را براي دانشجويان بازگو كنيم، بلكه بايد محتوا را بر اساس زبان و فرهنگ مخاطب، تبيين كنيم.
بايد اخلاق، رفتار و مشي‌مان نيز به گونه‌اي باشد كه جوان امروز با شرايط فعلي و با اين همه شبهاتي كه درگير آن شده، رغبت پيدا كند كه با روحاني ارتباط برقرار كند و سؤالات خود را مطرح نمايد. شيطان از همه ما عالم‌تر است؛ صرف يادگرفتن مفاهيم ديني، هنر نيست، بلكه بايد بر اساس آموخته‌هاي ديني، رفتار نيز ديني باشد؛ اگر ضعف اخلاقي در رفتار، بینش و منش ما باشد، قطعا موفق نخواهیم بود.
 بیانات آيت‌الله مصباح يزدي (دام ظله)  در ديدار با جمعي از اساتيد معارف استان مركزي؛ قم ؛5 / 7 / 1397 .