۵۶۲ - سید ابوالحسن موسوی طباطبایی: اجرای آسان عدالت ۱۳۹۹/۰۵/۲۱
اجرای آسان عدالت
۱۳۹۹/۰۵/۲۱
آیت‌الله رئیسی در روز دوشنبه بیستم مرداد ماه، مطالب مهم و قابل تأملی ایراد کردند که می‌تواند سرآغاز تحولی بنیادین در همه دستگاه‌های نظام باشد. ایشان در بخشی از سخنان خود، ضمن تأكید بر محوریت عدالت در رفتار مجریان، ابراز داشتند: «بر خلاف تصور برخی که اجرای عدالت را دشوار می‌دانند، اگر عدالت به معنای دوری از هوی و هوس و نفوذ و نفوذناپذیری باشد، اجرای عدالت آسان است و همه باید به دور از هر گونه هوای نفس و فقط برای رضای الهی در مسیر اجرای حق و عدالت حرکت کنند.»
اگر نیک بنگریم مشکلات جوامع بشری از ناحیه خودِ آنهاست و هیچ امر آسمانی و زمینی در آن مدخلیت ندارد. در اعتقاد ما، عالم هستی مجموعه‌ای جامد و فاقد شعور نبوده و امثال سیل و زلزله و بلاهای گوناگون، اموری اتفاقی و تصادفی نیستند بلکه همگی تابعی از رفتارهای انسان‌ها محسوب می‌گردند. در فرهنگ قرآن از کهکشان‌های بی‌نهایت تا سلول‌های بسیار کوچک، همگی در سیطره فرمانروایی خداوند و در حقیقت جنود او هستند[فتح/۴] و او عادل‌تر از آن است که انسان‌ها را بدون سبب در وادی ابتلائات افکند.
آنچه که چون موریانه بشریت را از درون تهی می‌سازد، هواهای نفسانی و پیروی از شهوات است و چنانچه این غریزه را از انسان‌ها حذف کنیم، باید نشانشان را در صفوف ملایک بجوییم. اما هنر واقعی آن است که آدمی با وجود سرشت طماع و داشتن نفس امّاره، فرشته صفت گردد.
بزرگان سیر و سلوک برای رسیدن انسان به مراحل کمال، منازلی را برشمرده‌اند تا سالک با پیمودن مسیر حق و پشت سر نهادن آن منازل به کمال قرب دست یابد. گروهی این مراحل را هزار و برخی صد منزل معرفی کرده‌اند و بعضی دیگر نیز آن را هفتاد، ده، هفت و اعداد دیگر دانسته‌اند. شیخ محمود شبستری در مثنوی گلشن راز، مراحل سلوک را دو خُطوه (گام) می‌داند:
دو خُطوه بیش نبوَد راهِ سالک اگر چه دارد آن چندین مهالک
یک از های هویت در گذشتن دوم صحرای هستی در نَوَشتن
اما عده‌ای دیگراز بزرگان این مسیر، همه مراحل را در یک منزل و پیمودن یک گام، مختصر کرده‌اند: یک پای خود را بر خواسته‌های نفس بگذار و پای دیگرت را درون بهشت فرود آر!
با این وجود، رهایی بشریت از تمنیّاتِ درون، مسئله‌ای شاقّ و نیازمند به راهنما است که باعث گردیده خداوند پیامبرانی از جنس بشر بفرستد تا از انسان‌های طالب کمال دستگیری کنند.
یکی از موضوعاتی که تاریخ به دشواریِ آن گواهی می‌دهد، برقراری عدالت است. عدالت از سویی ضروری‌ترین نیاز جوامع بشری و مهم‌ترین هدف برقراری حکومت‌هاست. اما از آنجایی که گروه‌های خاصی، وجود عدالت را مانع رسیدن به مطامع و اهداف نامشروع خود تشخیص می‌دادند، پیوسته در مسیر برقراری آن ایجاد مزاحمت و اختلال می‌کردند. همین یک داغ برای تمام بشریت کافی‌ست که امام به حق و عدالت مجسم در راه عدل و حقیقت در محراب مسجد کوفه به شهادت می‌رسد و حال آنکه همه انبیا و اولیا در این مسیر مرارت‌های بی‌شمار چشیده و بسیاری از آنان به شهادت رسیدند.
اعتقاد به اجرای عدالتِ آسان، نظریه‌ای مهم و نگاهی راهبردی به مقوله عدالت است که ابزار حصول آن، زمامداران عادل و به دور از هوی و هوس هستند و این کمترین توقع در یک نظام اسلامی است که حاکمان آن آراسته به ملکه عدالت باشند.
نقطه مقابل این دیدگاه، تفکر عملی لیبرال‌هاست که همواره القا نموده‌اند اجرای عدالت هم سنگین است و هم پرهزینه. اما هیچگاه به این سؤال مهم پاسخ نداده‌اند که آیا هزینه حاکم کردن عدالت در جامعه بیشتر است یا وجود تبعیض و بی‌عدالتی؟! مسئله اساسی دیگر، اینکه هزینه اجرای عدالت بر دوش مجریان، کارگزاران و مسئولان نظام است (که باید چنین باشد) ولی هزینه وجود بی‌عدالتی را می‌بایست ملت بپردازند.
آنان در ادامه، با طرح نظریه تساهل و تسامح درصدی از خطا را حق کارگزاران نظام دانستند و با این روزنی که خودْ خواسته در سدّ عدالت ایجاد کردند، در حقیقت بنیان ظلم و بی‌عدالتی و تبعیض را نهادند. آنچه که ملت رنجدیده ما از دولت سازندگی به بعد در طول سالیان شاهد بود، در سایه غفلت و چه بسا تغافل مسئولان، گروهی منافع پرست و غارتگر بیت‌المال، قارچ گونه رشد کردند و در فضای رانت و حاشیه امن بین خود مسئولیت تقسیم کرده و به چپاول ثروت ملت مشغول شدند.
نظریه اجرای آسان عدالت از منظری دیگر، دقت‌هایی دارد و دشوار می‌نماید. زیرا کسی که این اندیشه را در جامعه مطرح می‌سازد لازم است خود، شخصی مهذب و به دور از هوی و هوس بوده و مسیر عدالت فردی را پیموده باشد. و این شناختی است که ملت ما از آیت‌الله رئیسی به دست آورده است. ریاست محترم قوه قضائیه از لحظه به دست گرفتن زمام این دستگاه، سخت، بی‌امان و نفوذناپذیر به ریشه‌کن نمودن شجره خبیثه تبعیض و بیدادگری پرداخته و آنچنانکه خود تصریح نموده این مبارزه، جدّی مستمر و لاینقطع می‌باشد و ملت می‌داند که او در این سخن همانند دیگر وعده‌های خود صادق است.
سید ابوالحسن موسوی طباطبایی