پایگاه‌های معرفتی شخصیت امام خمینی(ره)
۱۴۰۰/۰۳/۰۲
آشنایی با ابعاد معرفتیِ انسان بزرگی همچون امام خمینی(ره)، همچون طمعِ شناختن ژرفای یك اقیانوس، آرزویی است دیریاب و دوردست، كه خود، سال‌ها عمر و خرمن‌ها معرفت و كاوش و تحقیق می‌طلبد.
اما توجه و تعمّق در رفتار و گفتار و كردار امام می‌تواند برخی ابعاد معرفتی شخصیت ایشان را تا حدودی روشن سازد. اگر سخنان و نوشته‌های ایشان را بنگریم، چهار واژه «خداوند تبارك و تعالی»، «اسلام»، «قرآن» و «اهل‌بیت(علیهم‌السلام)» را در آنها پُربسامدتر می‌یابیم. از همین جا می‌توان بنیادهای شخصیت ایشان را دریافت.
توجه دادن افراد و احزاب به اوصاف جلالی و جمالی خداوند و توصیه به روی آوردن به درگاه ربوبی برای رفع همة نیازها و كاستی‌ها، نشان از تعلق و پیوند قلبی ایشان به بارگاه پروردگار دارد: «و به خداوند تبارك و تعالی روی نیاز آورید كه شما را در این راه هدایت فرماید و با جنود فوق طبیعت كمك كند...»1
«اسلام» نیز موضوع اصلیِ دیگری است كه امام خمینی(رحمهًْ الله علیه) از جنبه‌های بسیار متنوعی به آن می‌پردازد؛ جنبه‌هایی نظیر عظمت اسلام و مسلمین، حقانیت اسلام، جامعیت اسلام، جاودانگی مكتب اسلام، غربت اسلام، بازدهی و كارآمدی احكام اسلام، ضرورت پاسداری از اسلام، رسالت ما در برابر اسلام، و درخشنده‌ترینِ این جنبه‌ها یعنی پای‌بندی به احكام جاودانة اسلام و نثار جان در راه آن.
انسِ مدام امام خمینی(رحمهًْ الله علیه) با كتاب وحی نیز به تلاوت و ختم مكرّر قرآن، یا نگارش و تفسیر و تدریس آن محدود نمی‌شد؛ بلكه نشان آیات نورانی وحی در تمام ابعاد علمی و عملی ایشان بارز و نمایان است. پای‌بندیِ كامل به اوامر و نواهی و قوانین قرآن و پافشاری بر اجرای مو‌به‌موی احكام كتاب خداوندی، روش عملیِ ایشان در زندگی فردی و شیوة حكومت‌داریِ ایشان به شمار می‌آمد.2
اقتدای عملیِ امام خمینی
(رحمهًْ الله علیه) در تمام زمینه‌ها به اهل‌بیت عصمت و طهارت(علیهم‌السلام) و توصیه‌های مكرر به مردم در این باره، حكایت از عشق و تعلق صادقانة ایشان به ساحت نورانی امامان معصوم دارد. در مقدمة وصیت‌نامة امام خمینی
(رحمهًْ الله علیه) چنین می‌خوانیم:
اِنّی تارِكٌ فیكمُ الثَّقَلَینِ كتابَ اللهِ و عِترتی أهلَ بَیتی فَاِنّهُما لا یَفْتَرِقا حتّی یَرِدا علیَّ الحَوض؛3 من از میان شما می‌روم و دو امر گران‌مایه برای شما به یادگار می‌گذارم: كتاب خدا و اهل‌بیتم را. پس این دو هرگز از یكدیگر جدا نمی‌شوند تا آنكه
(در قیامت) بر من وارد شوند.4
ایشان سپس می‌افزایند:
... و ما مفتخریم كه پیرو مذهبی هستیم كه رسول خدا مؤسس آن به امر خداوند تعالی بوده، و امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب، این بندة رها شده از تمام قیود، مأمور رها كردنِ بشر از تمام اغلال و بردگی‌هاست.... ما مفتخریم كه ائمة معصومین، از علی بن ابی‌طالب گرفته تا منجی بشر، حضرت مهدی صاحب الزمان - علیهم آلاف التّحیّة و السّلام- كه به قدرت خداوند قادر، زنده و ناظر امور است، ائمّة ما هستند... و ما مفتخریم كه مذهب ما جعفری است....5
توصیه و تأكید امام خمینی
(رحمهًْ الله علیه) دربارة بزرگداشتِ روزهای تولد و شهادت اهل‌بیت(علیهم‌السلام)، از جمله نمودهای عشق به این خاندان است. ایشان به برگزاری مراسم جشن و سرور در روزهای ولادت امامان معصوم(علیهم‌السلام) و برپایی مجالس سوگواری در ایام شهادت اهل‌بیت اهتمام می‌ورزید و خود، غالباً در این مجالس شركت می‌جست و در فرصت‌های مناسب در باب عظمت و ابعاد وجودی آنان سخن می‌گفت.
امام خمینی(رحمهًْ الله علیه) همچنین درخصوص عید غدیر خم و بزرگداشت امر عظیم ولایت اهتمام ویژه‌ای داشت:
... عید غدیر، روزی است كه پیغمبر اكرم(صلى الله علیه وآله) وظیفة حكومت را معین فرمود، و الگوی حكومت اسلامی را تا آخر تعیین فرمود.... البته پیغمبر اكرم این را می‌دانستند كه به تمام معنا كسی مثل حضرت امیر(علیه‌السلام) نمی‌تواند باشد؛ لكن نمونه را كه باید نزدیك به یك همچو وضعی باشد از حكومت‌ها تا آخر تعیین فرمودند.6
پانوشت‌ها:
1- صحیفة نور، ج 1، ص 131.
2- در این باره مراجعه كنید به: صحیفة نور، ج 1،
ص 17؛ ج 13، ص 110.
3- عبدالحسین امینی، الغدیر، ج 3، ص 65.
4- صحیفة نور، ج 21، ص 171.
5- همان.
6- صحیفه نور، ج 3، ص 197. گفتنی است در طول تاریخ شیعه بزرگانی همچون میرحامد حسین هندی، و علامه امینی دربارة حدیث غدیر و مسئله جانشینی امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) تلاش‌های گران‌باری داشته‌اند. كتاب نفیسِ عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار و كتاب ارزشمند الغدیر حاصل كاوش‌های این دو دانشمند بزرگوار است.