دکتر سهراب مقدمی شهیدانی
از جمله مسائلی که در پیشینه مبارزاتی آیت‌الله مصباح حائز اهمیت است، اهتمام ایشان به مسائل سیاسی در دهه 50 است. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که ایشان در دورانی که بر فعالیت فرهنگی- فکری و تربیتی تمرکز داشت، نیز هرگز از فعالیت‌های سیاسی فاصله نگرفت و به خط امام و نهضت امام وفادار ماند. در سال‌های اخیر برخی مخالفانِ فکریِ آیت‌الله مصباح در صدد معرفی ایشان به عنوانِ چهره‌ای غیرمبارز و بلکه ضدمبارزه برآمده‌اند و مدام بر این گزاره ناصواب اصرار می‌ورزند که آیت ‌الله مصباح یزدی در سال‌های نزدیک به پیروزی انقلاب اسلامی دست از فعالیت‌های مبارزاتی برداشته بود! این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که ایشان در کنارِ فعالیت‌های علمی و مبارزاتِ فرهنگی، از عرصه فعالیت‌های سیاسی نیز غافل و برکنار نبوده است. در ادامه برخی شواهد تاریخی مبنی بر همراهی ایشان با فعالیت‌های مبارزاتی و همراهی با نهضت امام خمینی مرور خواهد شد.
اهتمام برای برگزاری تظاهرات
بر اساس رصد مأموران امنیتی رژیم شاه، آیت‌الله مصباح از جمله کسانی است که در برپایی تظاهرات و تجمعات اعتراضی نقش داشته است. بر اساس گزارشی به تاریخ در 9/8/54 از ایشان به عنوان یکی از 5 نفری که قصد برپایی تظاهرات دارند، نام برده شده است. جالب آنکه در این سند نام آیت‌الله شهید قدوسی نیز مشاهده می‌شود. (تصویر 1)
ماجرای اعلامیه علیه سید جعفر خوانساری و سید مهدی گلپایگانی
فرزندان و وابستگانِ برخی بزرگان از جمله آقایان «سید مهدی»، فرزند آیت ‌الله گلپایگانی و «سید جعفر»، فرزند آیت ‌الله خوانساری با حرکت عظیم امام خمینی(ره) و نهضت اسلامی مردم ایران همراه نبودند و این موضوع همواره موجب رنجش خاطر برخی انقلابیونِ دلسوز بود و بعضاً مخالفت‌ها و انتقادهایی را از سوی مبارزان و انقلابیون در پی داشت.
در سندی از ساواک که مربوط به سال 1354 است، به پخش اعلامیه‌‌ای اشاره شده که اقدامات و همکاری این دو آقازاده با منویات دولت طاغوت را محکوم کرده‌ است. نکته قابل توجه آن است که این اعلامیه تنها برای یک عده خاص و محدود از روحانیون انقلابی - حدود سیزده نفر- فرستاده شد تا آنها را همراه خود کند. گویا هر سیزده نسخه از اعلامیه توسط ساواک جمع‌آوری شد. نکته‌ای که این سند تاریخی به آن اشاره دارد آن‌که در گزارش ساواک، از آیت ‌الله مصباح به عنوان یکی از آن سیزده نفری نام برده شده که اعلامیه مذکور برایشان فرستاده شده است. این سند نشان می‌دهد که آیت ‌الله مصباح در این دوره، از فعالان شناخته شده انقلابی بودند که در منظر فعالان مبارز قم، به عنوان یکی از رجال حوزوی مؤثر قم مورد توجه ویژه بوده است. (تصویر 2)
در این اعلامیه که با عنوان «جوانان حوزه علمیه قم» امضاء شده بود، به انتقاد از همکاری سید مهدی گلپایگانی و سیدجعفر خوانساری پرداخته شده و از طریق پست به نشانی برخی مراجع از جمله آیات مرعشی نجفی و میرزاهاشم آملی و نیز برخی فضلای سرشناس آن روز حوزه از جمله آقا مرتضی حائری و مرحوم مشکینی ارسال شده بود. ارسال این اعلامیه مهم به آیت‌الله مصباح نشان‌ از جایگاه خاص ایشان در نزد صادرکنندگان اعلامیه (روحانیان و طلاب مبارز قم) دارد.
پخش اعلامیه توسط آیت ‌الله مصباح در سال 56
بنا به برخی گزارش‌های مندرج در اسناد ساواک، ایشان در سال ۱۳۵۶ اقدام به پخشِ اعلامیه کرده‌اند. نمونه‌ای از این گزارش‌های تاریخی، در ‌‌‌ادامه می‌آید. (تصاوریر 3 و 4)
با توجه به تاریخ مندرج در اسناد، در سالِ ۱۳۵۶ از آیت ‌الله مصباح به عنوان یکی از افرادی که توجه و حساسیتِ ساواک را برانگیخته، یاد شده و شناسایی ایشان در دستور کار دستگاهِ امنیتیِ رژیم قرار گرفته است. (تصاویر 5 و 6)