معاون اول رئیس‌جمهور کسب موقعیت ناظر جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا را گامِ دیگری در راستای تعمیق روابط اقتصادیِ متقابل دانست و گفت: کسب موقعیت ناظر در این اتحادیه، نویدبخش حضوری مؤثر در فعالیت‌های این نهادِ مهم اقتصادی در این پهنه جغرافیایی خواهد بود. 
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در جریان سفر به قزاقستان روز گذشته در اجلاس نخست‌وزیران اتحادیه اقتصادی اوراسیا که در آلماتی برگزار شد، طی سخنرانی گفت: دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران اهمیت روزافزونی برای سازوکارهای منطقه‌ای و چندجانبه قائل است و ایران به نوبه خود آمادگی دارد همکاری‌ها را در حوزه‌های کلیدی همچون انرژی، فناوری‌های نوین، ترانزیت و مواصلات گسترش دهد. 
وی در ادامه افزود: کسب موقعیت ناظر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا گامِ دیگری در راستای تعمیق روابط اقتصادیِ متقابل است. اجرای موافقتنامه تجارت ترجیحی در ۵ سال گذشته و اجرائی شدنِ عنقریب موافقتنامه تجارت آزاد، گام‌های ارزشمند دیگری در این مسیر هستند.
معاون اول رئیس‌جمهور یادآور شد: خوشبختانه قرارداد تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا از سوی مجلس شورای اسلامی ایران تصویب شده است. امیدواریم با طی شدن فرآیند داخلی، ابلاغ این قرارداد در ایران و اجرائی شدن موافقتنامه مذکور، شاهد جهش در مبادلات تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای عضو این اتحادیه باشیم.
وی تاکید کرد: دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران اهمیت روزافزونی برای سازوکارهای منطقه‌ای و چندجانبه قائل است. تلاش ما همواره بر این است که عضو و شریکی مؤثر و قابل ‌اتکا در ترتیبات منطقه‌ای باشیم.
عارف بیان داشت: موقعیت و جایگاه ایران در ترتیباتی همچون سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، بریکس، سازمان همکاری‌های اقتصادی هشت کشور در حال توسعه (دی هشت)، مجمع گفت‌وگوی همکاری آسیا (ACD)، اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند (آیورا) و سازمان همکاری شانگهای شاهدی بر این مدعاست. بی‌تردید، کسب موقعیت ناظر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، نویدبخش حضوری مؤثر در فعالیت‌های این نهادِ مهم اقتصادی در این پهنه جغرافیایی خواهد بود.
معاون اول رئیس‌جمهور متذکر شد: به اعتقاد ما، همکاری‌ها نباید به موافقتنامه تجارت آزاد محدود شوند. جمهوری اسلامی ایران به نوبه خود آمادگی دارد همکاری‌ها را در حوزه‌های کلیدی همچون انرژی، فناوری‌های نوین، ترانزیت و مواصلات گسترش دهد. ما نیازمند تاب‌آوری‌های جمعی در مقابل شوک‌های احتمالی در آینده هستیم. حرکت به ‌سمت درهم تنیدگیِ اقتصادی، حرکتی درست و ضروری در راستای تحقق اقتصادهای تاب‌آورِ ملی و منطقه‌ای است. 
وی افزود: در حوزه انرژی، منطقه ما می‌تواند الگوی موفقی از همکاری و شراکت مابین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی را شکل دهد. اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌تواند روی ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه انرژی حساب کند. جمهوری اسلامی ایران طرح مشابهی را به ‌همین منظور به سازمان همکاری شانگهای نیز ارائه داده است. 
عارف عنوان کرد: در حوزه ترانزیت، همکاری‌های خوبی در سطح منطقه در قالب سازمان‌هایی همچون اکو و نیز کریدور بین‌المللی شمال - جنوب شکل گرفته است. جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اوراسیا می‌توانند با تقویت همکاری‌ها در حوزه لجستیک به بهره‌وری کریدورهای موجود در منطقه کمک کنند. 
معاون اول رئیس‌جمهور ابراز داشت: ما همچنین آمادگی داریم برای حمایت از تعاملات تجاری در چارچوب منطقه آزاد تجاری فی‌مابین، کریدور ایران - اتحادیه اقتصادی اوراسیا را نیز شکل دهیم و در آن قالب، تسهیلات لازم را برای روان‌سازی تجارت در بین ۶ کشور عضو منطقه اوراسیا فراهم‌آوریم. همچنین آماده هستیم ظرفیت‌های ترانزیتی بنادر جنوبی در خلیج ‌فارس و دریای عمان را برای اتصالِ کشورهای محصور در خشکیِ عضو اتحادیه به بازارهای جهانی مشترکاً تقویت کنیم. 
لزوم مقابله با یکجانبه‌گرایی در حاکمیت بر حوزه دیجیتالی و اقتصاد هوش مصنوعی
عارف همچنین با حضور در همایش «آلماتی، دیجیتال ۲۰۲۵» طی ایراد سخنرانی گفت: بسیار خرسندم که در همایش آلماتی دیجیتال ۲۰۲۵ شرکت می‌کنم. از دولت و ملت جمهوری قزاقستان به جهت میزبانی گرم و صمیمانه از اینجانب و هیئت همراه سپاسگزارم. بسیار خوشحالم که امروز این فرصت فراهم شد تا در جمع فعالان حوزه دیجیتال و هوش مصنوعی صحبت کنم.  
وی افزود: بر اساس آمارهای اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU)، بانک جهانی و مرکز آمار ایران، اقتصاد دیجیتال ایران نزدیک به هفت درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل می‌دهد و طبق برنامه هفتم پیشرفت باید این شاخص به ده درصد افزایش یابد. برخی آمارهای مراجع رسمی در این زمینه حاکی است تعداد کسب و کارهای فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال طی سال‌های اخیر به بیش از ۴۵۰ هزار واحد شامل استارتاپ‌ها، سکوهای آنلاین، و شرکت‌های فناورانه در حوزه تجارت الکترونیک، فین تک، سلامت دیجیتال و آموزش رسیده است. در بخش دولتی نیز با توسعه دولت الکترونیک و ایجاد درگاه ملی مجوزها، بستر مناسبی برای خدمات آنلاین فراهم شده است.
معاون اول رئیس‌جمهور ابراز داشت: همچنین طبق گزارش مرکز ملی فضای مجازی ایران، میزان سرمایه‌گذاری در بخش ICT ایران در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۱۵ میلیارد دلار بوده و این سرمایه‌گذاری شامل توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و شبکه‌های موبایلی نسل پنجم (۵) می‌باشد. گزارش آماری مرکز توسعه تجارت الکترونیک ایران نیز حجم کل تجارت الکترونیک ایران در سال ۲۰۲۲ را بیش از ۶۰ میلیارد دلار برآورد نموده است.
وی ادامه داد: از سوی دیگر ایران به ‌عنوان یکی از کشورهای پیشرو در منطقه، توانمندی‌های قابل توجهی در حوزه هوش مصنوعی دارد. سالانه بیش از ۳۵۰۰ نفر در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته‌های مرتبط با هوش مصنوعی از دانشگاه‌های معتبر کشور فارغ‌التحصیل می‌شوند. 
عارف تصریح کرد: از نظر تعداد شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی نیز، ایران در سال ۲۰۲۳ در رتبه چهارم منطقه قرار گرفته است. از لحاظ کاربردهای متفاوت هوش مصنوعی، مزیت رقابتی ایران در حوزه‌های محتوا و نشر و خدمات اداری، رسانه و سرگرمی، حریم خصوصی و حمل‌ونقل می‌باشد. این موضوع می‌تواند بستر مناسبی برای توسعه بیشتر و صادرات فناوری‌های نوظهور به منطقه باشد. ایران در زمینه قوانین و استانداردهای حوزه هوش مصنوعی نیز، اقدامات قابل توجهی انجام داده و در سال ۲۰۲۴ سند ملی هوش مصنوعی را منتشر کرده است. 
وی تاکید کرد: اگر در موضوع اقتصاد دیجیتال و کسب و کارهای هوشمند فقط به اقتصاد ملی خود اتکا ‌نماییم، شرکت‌های ما شانسی برای رقابت با شرکت‌های بزرگ فرامنطقه‌ای فناوری اطلاعات ندارند. توسعه و شکوفایی اقتصاد دیجیتال و اقتصاد هوشمند در یک بستر منطقه‌ای و یا بین‌المللی به عنوان یک بخش از زنجیره اقتصادی میسر می‌شود. 
معاون اول رئیس‌جمهور افزود: «پلتفرم دیجیتال اوراسیا» یک ابتکار تحول‌آفرین است که به ایجاد یکپارچگی دیجیتال و همکاری میان کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و شرکایی مانند ایران می‌پردازد. این پلتفرم با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، از جمله هوش مصنوعی، بلاکچین و رایانش ابری، امکان تبادل داده‌های سریع، بهبود تجارت و نوآوری در خدمات مالی و تجارت الکترونیک را فراهم می‌کند. 
عارف در ادامه جلسه به منظور بهره‌برداری از توان و ظرفیت‌های کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در توسعه همکاری‌ها در حوزه اقتصاد دیجیتال پیشنهاد داد: 
۱- اتصال زیرساخت‌های ارتباطی: ایجاد شبکه‌های ارتباطی و فناوری‌های نوین مشترک میان کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌تواند به تقویت جریان اطلاعات و تسهیل تجارت دیجیتال به‌ویژه از طریق ترانزیت داده میان این کشورها کمک نماید. 
۲- یکپارچگی قوانین و تسهیل مقررات حوزه اقتصاد دیجیتال: تصویب قوانین جهت سازگاری بیشتر و هم‌سویی مقررات مرتبط با فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی می‌تواند بستر قانونی برای ارتقای تعاملات حوزه دیجیتال فراهم نماید. 
۳- همکاری در ایجاد و توسعه سکوهای مشترک: ایجاد سکوهای مشترک منطقه‌ای برای ارائه خدمات مالی، آموزشی، و تسهیل ارتباطات تجار و بازرگانان کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌تواند به رشد تجارت میان اعضا کمک کند. 
۴- تلاش مشترک برای غیرمتمرکز کردن و مقابله با یکجانبه‌گرایی برای حاکمیت بر حوزه دیجیتالی و اقتصاد هوش مصنوعی.
۵- همکاری در توسعه محصولات دیجیتالی مشترک و ابزارهای هوش مصنوعی: همکاری در توسعه سامانه‌های دیجیتال مشترک مخصوصا برای خرید‌های خرده‌فروشی و سامانه‌های دریافت و پرداخت مستقل برای توسعه تجارت بین کشورهای عضو اتحادیه بسیار راهگشا است. 
تاکید بر ارتقای سطح مبادلات اقتصادی و تجاری ایران و قزاقستان
دیدار با نخست‌وزیر قزاقستان یکی دیگر از برنامه‌های محمدرضا عارف در سفر به این کشور بود. معاون اول رئیس‌جمهور روز پنجشنبه در جریان سفر به قزاقستان که به منظور شرکت در اجلاس اوراسیا صورت گرفت، با نخست‌وزیر این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. 
عارف در این دیدار ضمن بیان اشتراکات فرهنگی و لزوم ارتقای سطح همکاری اقتصادی-تجاری و همچنین با اشاره به پیشرفت کشور ایران در حوزه فناوری اطلاعات گفت: جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد تجربیات خود را در زمینه فناوری‌های نوظهور به کشورهای همسایه منتقل کند. نخست‌وزیر قزاقستان نیز در این دیدار با تبریک سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر تقویت کمیسیون‌های مشترک دو کشور تأکید کرد. 
ایران از تعمیق روابط همه‌جانبه با بلاروس استقبال می‌کند
علاوه‌بر دیدار عارف با نخست‌وزیر قزاقستان، معاون اول رئیس‌جمهور با «رومن گلوچنکو» نخست‌وزیر بلاروس دیدار و گفت‌وگو کرد.
عارف با تاکید بر اینکه باید از فرصت اجلاس‌ها و پیمان‌های مهم منطقه‌ای و بین‌المللی همانند اتحادیه اوراسیا برای ارتقاء همکاری‌های تجاری و اقتصادی به‌ویژه بخش خصوصی کشورهای منطقه به‌خوبی استفاده کنیم، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران به دنبال تقویت روابط و مناسبات همه‌جانبه با کشورهای دارای اشتراکات سیاسی، فرهنگی و تاریخی است. 
وی افزود: برای ماندگاری روابط تجاری دو کشور نقش بخش خصوصی بسیار حایز اهمیت است و باید هر دو طرف زمینه‌ها را برای فعالیت بخش خصوصی دو کشور فعال کنند. عارف یادآور شد: جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر جوانان تحصیلکرده تجربه خوبی در زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری‌های نوین به دست آورده است و آماده توسعه، تبادل و انتقال تجارب ارزنده شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی به بلاروس هستیم. 
رومن گلوچنکو نخست‌وزیر بلاروس نیز در این دیدار با بیان اینکه باید از فرصت اتحادیه اوراسیا برای بهبود روابط کشورهای عضو استفاده کنیم، گفت: کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و بلاروس با موفقیت برگزار شده است و حجم معاملات و مبادلات تجاری و اقتصادی دو کشور باید در ‌شأن روابط بالای سیاسی ارتقاء یابد. 
وی همچنین با تبریک عضویت جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو ناظر در اتحادیه اوراسیا تصریح کرد: حضور جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اوراسیا به غنای اقتصادی و سیاسی این اتحادیه کمک شایان توجهی می‌کند. 
ایران به توسعه روابط با قرقیزستان اعتقاد راسخ دارد
محمدرضا عارف همچنین در محل اقامت خود با نخست‌وزیر قرقیزستان دیدار و گفت‌وگو کرد. 
معاون اول رئیس‌جمهور در دیدار با «ادیل‌بک قاسم‌علی‌اف» نخست‌وزیر قرقیزستان با اشاره به روابط گسترده ایران در زمینه‌های اقتصادی، تجاری و حمل‌ونقل با قرقیزستان تصریح کرد: باید در زمینه‌های علمی و فناوری همکاری‌های جدی داشته باشیم و همچنین با توجه به اهمیت توسعه روابط با قرقیزستان، علاوه‌بر پیگیری موافقتنامه‌ها و یادداشت تفاهم‌ها، فعال‌تر شدن کمیسیون همکاری‌های مشترک دو کشور مورد انتظار است. 
وی با بیان مشترکات فرهنگی و تاریخی ایران و قرقیزستان و واقع شدن در یک حوزه تمدنی گفت: روابط تهران ـ بیشکک در دهه‌های گذشته روبه رشد بوده است و دولت جمهوری اسلامی ایران به توسعه روابط با قرقیزستان اعتقاد راسخ دارد. 
نخست‌وزیر قرقیزستان نیز در این دیدار با تبریک سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران به مردم و دولت ایران، تصریح کرد: قرقیزستان اهمیت زیادی برای تقویت روابط دوستانه با جمهوری اسلامی ایران قائل است و آماده گفت‌وگو سازنده در هر سطحی با طرف‌های ایرانی هستیم.
 هدف دولت چهاردهم گره‌گشایی از بخش خصوصی است
خبر دیگر اینکه، معاون اول کشورمان با حضور در نشست شورای بین دولتی اتحادیه اقتصادی اوراسیا ضمن بیان اینکه هدف دولت چهاردهم گره‌گشایی و نه مچ‌گیری از بخش خصوصی است، تاکید کرد: حضور جدی و پررنگ در محافل بین‌المللی، پیمان‌های منطقه‌ای و همچنین بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و توانایی‌های بخش خصوصی از جمله راهبردهای دولت چهاردهم برای مقابله با تحریم‌ها است.