پرسش:از منظر آموزه‌های وحیانی اسلام، مراعات ارزش اخلاقی تغافل، چه تاثیراتی در بهبود روابط اجتماعی و کاهش تنش‌ها در جامعه دارد و تفاوت آن با غفلت که یک ضدارزش به حساب می‌آید، چگونه می‌باشد؟
پاسخ:مفهوم تغافل
تغافل یعنی شخصی چیزی را می‌داند و از آن آگاهی دارد، ولی از روی مصلحت، خود را غافل و بی‌خبر نشان می‌دهد، و به‌گونه‌ای برخورد می‌کند که طرف مقابل تصور می‌کند که او از موضوع بی‌خبر است.
فرق میان غفلت و تغافل
بین تغافل و غفلت فرق است. غفلت نوعی ناآگاهی، بی‌تفاوتی، سستی و مستی است و انسان را از یاد خدا دور می‌سازد و در پرتگاه انحراف و سقوط قرار می‌دهد. بنابراین غفلت برخلاف تغافل که یک ارزش اجتماعی و اخلاقی به حساب می‌آید، خصلت ناپسندی است که در آموزه‌های وحیانی اسلام از آن به‌شدت نهی شده است. غفلت دارای معنا و مفهوم وسیع و گسترده‌ای است که هرگونه بی‌خبری از شرایط زمانی و مکانی و از واقعیت‌های فعلی و آینده و گذشته خویش و از صفات و اعمال خود و از پیام‌ها و آیات حق و همچنین هشدارهایی که حوادث تلخ و شیرین زندگی، به انسان‌ها می‌دهد را شامل می‌شود. بی‌خبری از این واقعیت‌ها و ندانستن موضع‌گیری‌های صحیح در برابر آنها، خطر بزرگی برای سعادت انسان‌ها است، خطری که هر لحظه ممکن است دامان انسان را بگیرد، و او را به کام نیستی فرو برد، خطری که می‌تواند از زحمات سالیان دراز عمر انسان را در یک لحظه بر باد دهد! به همین دلیل علمای اخلاق بحث‌های وسیع و گسترده‌ای را درباره غفلت و ذکر و بیداری که نقطه مقابل آن است را در کتاب‌های خود آورده‌اند و از عواملی که می‌تواند پرده‌های غفلت را کنار بزند، و انسان را از خواب غفلت بیدار کند، بحث نموده‌اند. مرز بین غفلت و تغافل در بعضی موارد بسیار باریک است. تغافل،‌ خود را به غفلت زدن در موارد خاص و از روی مصلحت است، ولی غفلت یک نوع بی‌خبری و بی‌تفاوتی و سرگرمی به امور واهی می‌باشد که انسان را از مسائل اصلی غافل می‌سازد.
غفلت در آیات و روایات
الف) آیات
در قرآن کریم عوامل مختلفی به عنوان علت غفلت انسان نام برده شده است که اهم آنها عبارتند از: 1- اعراض از خدا(جن-17) 2- عدم ایمان (مریم-39) 3- فراموش کردن روز قیامت(ص-26) 4- فراموش کردن یاد مرگ(ق-22)
5- آگاهی کم از خدا و آخرت (حشر-19) 6- همنشینی با دوستان ناباب (فرقان-28) 7- ...  به طور کلی قرآن کریم تاکید می‌کند که غفلت از خدا و آخرت، نتیجه‌ای منفی دارد و می‌تواند باعث گمراهی و هلاکت انسان شود. لذا باید همواره تلاش کرد تا از این عوامل غفلت دوری جست و با یاد خدا و توجه به آخرت، زندگی متعالی و سعادتمندانه‌ای را سپری کرد.
ب) روایات
1- امام علی(ع) می‌فرماید: «الغفلهًْ اضر الاعداء» غفلت زیانبخش‌ترین دشمنان است.(میزان‌الحکمه، ج7، ص258)
2- امام علی(ع) می‌فرماید: «الغفلهًْ ضلاله» غفلت یک نوع گمراهی است.(همان، ص259)
آثار تغافل در جامعه
تغافل به معنی نادیده گرفتن و خود را به غفلت‌زدن برای مصلحت بالاتری، یک عامل بسیار مهم در حفظ آرامش و تعادل و کاهش تنش در جامعه و خانواده تلقی می‌شود. این رفتار بر تعاملات اجتماعی بسیار تاثیرگذار است و می‌تواند منجر به افزایش درک متقابل، کاهش تنش و حفظ روابط صمیمانه در جامعه شود. رعایت ارزش اخلاقی تغافل در روابط اجتماعی، در بسیاری از موارد می‌تواند دست ما را بگیرد و از گردنه‌های خطرناک زندگی نجات دهد و یکی از ارکان مهم زندگی ما را که روابط نیک اجتماعی است سامان می‌بخشد و ما را از هم گسیختگی اجتماعی و آثار شوم آن حفظ می‌نماید. در صدر اسلام مخالفان و کفار پشت سر پیامبر اکرم(ص) بسیار حرف‌های زشت و تهمت‌های ناروایی می‌زدند مانند: مجنون، ساحر، ابتر و دروغگو و... اما وقتی آنان به محضرش می‌آمدند و اظهار چاکری می‌کردند، آن بزرگوار حرف‌های آنان را به رخشان نمی‌کشید و غیرمستقیم ارشادشان می‌کرد. همچنین امام علی(ع) روزی دید چند نفر از خوارج در کوفه، به او فحش و ناسزا می‌گویند. آن بزرگوار با کمال حلم و خویشتن‌داری از کنار آنان رد شد و فرمود: منظورشان من نیستم.
ارزش تغافل در روایات
1- امام علی(ع) فرمود: اشرف اخلاق الکریم، کثره تغافله عما یعلم؛ ارجمندترین اخلاق یک شخص بزرگوار و کریم آن است که نسبت به آنچه آگاهی دارد تغافل داشته باشد.(غررالحکم، ج 2، ص 717)
2- امام علی(ع) فرمود: «من لم یتغافل عن کثیر من الامور، تنغضت عیشته»؛ کسی که در بسیاری از امور تغافل نکند، آرامش و آسایش خود را به هم زده است.(همان)
3- امام علی(ع) فرمود: «لا حلم کالتغافل»؛ هیچ حلمی همچون تغافل و چشم‌پوشی نیست.(میزان‌الحکمه، ج 7، ص 268)
آری عدم رعایت ارزش اخلاقی تغافل در جامعه بسیاری از درگیری‌ها و اختلافات شدید را در سطح خانوادگی و سطح کلان جامعه به همراه دارد و یکی از مهم‌ترین راهکارهای برون‌رفت از خشونت‌ها، نزاع‌ها و تنش‌ها در جامعه صبر و حلم و تغافل است.