فصل پاییز با همه زیبایی‌ها و رنگ‌های چشم‌نوازش به پایان می‌رسد و فصل سرد سال یعنی فصل زمستان در راه است، با فرا رسیدن فصل سرما، کم‌کم سر و کله بیماری‌های ناخوشایند مثل سرما خوردگی، آنفلوآنزا، سینوزیت و... پیدا می‌شود و بدون تردید یک یا چند نفر از اعضای خانواده را حداقل برای چند روز خانه‌نشین و بیمار می‌کند. بنابراین امکان ابتلا به این بیماری‌های فصلی زیاد است اما اینکه چقدر آمادگی داشته باشیم و بدن خود را قوی و سالم نگه داریم تا کمتر به این بیماری‌ها مبتلا شویم از نکات عمده‌ای است که باید در نظر داشت و با رعایت مسائل بهداشتی و تغذیه مناسب این فصل‌های سرد را به سلامتی سپری کرد.
بیماری‌های شایع فصل سرما از جمله آنفلوآنزا و سرماخوردگی غالباً واگیردار هستند و از طریق ویروس به افراد دیگر منتقل می‌شوند، افراد مبتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا معمولاً چند روز از کار و فعالیت روزانه خود باز می‌مانند و اگر مراقب نباشند ویروس را به اطرافیان خود منتقل می‌کنند بنابراین با اندکی صبر و حوصله و رعایت مسائل بهداشتی می‌توان از شیوع این بیماری‌های واگیردار جلوگیری کرد.
سرماخوردگی با آنفلوآنزا یکی نیست!
سرماخوردگی و آنفلوآنزا بیماری‌های شایع فصل سرما هستند اما با یکدیگر تفاوت دارند، غالباً این دو بیماری را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند اما سرماخوردگی نسبت به آنفلوآنزا بیماری تنفسی ملایم‌تری است، فردی که سرما می‌خورد برای چند روز بیمار و بی‌حال می‌شود در حالی که آنفلوآنزا ممکن است فرد بیمار را هفته‌ها در رختخواب نگه دارد. دکتر «سید محمد صادق غفوری» عضو انجمن متخصصان گوارش و کبد ایران درباره تفاوت آنفلوآنزا و سرماخوردگی می‌گوید: «سرماخوردگی و آنفلوآنزا علایمی مشابه دارند با این تفاوت که سرماخوردگی معمولاً خفیف‌تر است و ممکن است بدون تب یا با تب پایین باشد اما آنفلوآنزا به طور ناگهانی شروع شده و با تب بالا همراه است همچنین مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا آنفلوآنزا بهبود پیدا کند اما این مدت در سرماخوردگی کوتاه‌تر است.»
وی با اشاره به اینکه آنفلوآنزا در تمام سنین به غیر از دوران شیرخوارگی دیده می‌شود، اضافه می‌کند: «کودکان به علت سیستم دفاعی ضعیف بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند، این بیماری واگیردار است و در مکان‌های عمومی امکان انتقال بیماری نسبت به سایر مکان‌ها بیشتر است، بیماری‌هایی مانند قلبی، ریوی، کلیوی، دیابت، آسم و بارداری و کهنسالی امکان ابتلا به آنفلوآنزا را افزایش می‌دهند.»
خانه‌نشینی چاره کار نیست!
برخی از افراد فکر می‌کنند برای جلوگیری از بیماری‌های ویروسی به خصوص آنان که از راه دست یا روبوسی و تماس با اشیاء انتقال می‌یابند بهتر است درهای خانه را به روی خود ببندند و با ماندن در خانه و بستن در و پنجره مانع از ورود هرگونه ویروس به منازل خود شوند.
خانم «معزز» که در یکی از ادارات دولتی مشغول به کار است در این باره به گزارشگر کیهان می‌گوید: «هر سال با شروع فصل پاییز و زمستان مشکل من هم شروع می‌شود چرا که در محیط اداره برخی از همکاران به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا مبتلا می‌شوند و به دلیل عدم رعایت مسائل بهداشتی دیگران را هم مبتلا می‌سازند.» وی اضافه می‌کند: «متأسفانه این باور غلط در برخی از افراد وجود دارد که سرماخوردگی بیماری جدی و خطرناکی نیست و به راحتی درمان می‌شود یا اینکه اگر کسی یک بار در طول فصل سرما به سرما خوردگی یا آنفلوآنزا مبتلا شد بار دیگر به این بیماری‌ها مبتلا نمی‌شود در حالی که این باورها صحیح نیست و این بیماری‌های شایع در فصل پاییز و زمستان می‌تواند بسیار خطرناک هم باشد و اگر به موقع درمان نشود به مشکلات جسمی فراوان و حتی خدای ناکرده ذات‌الریه و مرگ منجر شود. از طرف دیگر ابتلای یک فرد به این بیماری‌ها می‌تواند جنبه عمومی پیدا کند و افراد زیادی را درگیر نماید.»
وی اضافه می‌کند: «اگر هر کدام از افرادی که مبتلا شده‌اند چند روز در خانه استراحت کنند و از دستگاه بخور استفاده نمایند و غذای مناسبی چون آش و سوپ و شلغم میل نمایند حتماً بیماری‌شان سریع‌تر خوب خواهد شد و به دیگران سرایت نخواهند داد.»
علائم آنفلوآنزا معمولاً در 3 الی 4 روز اول شدید است و کم‌کم بهبود می‌یابد، اکثر افرادی که به آنفلوآنزا مبتلا می‌شوند بدون هیچ مشکلی بهبود می‌یابند اما در برخی از موارد این بیماری به مشکلات جدی‌تری منجر می‌شود. مبتلایان به بیماری‌های مزمن مثل افراد دیابتی، بیماران قلبی، ریوی، کلیوی، بیماران سرطانی و افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، زنان باردار، کودکان زیر 5 سال و سالمندان بالای 65 سال بیشتر از افراد در معرض خطر ابتلا به آنفلوآنزا هستند و باید مراقب باشند تا دچار این بیماری نشوند.
چه کسانی سرما نمی‌خورند؟
در پاییز و زمستان، بیماری‌های مختلف فصل سرما از جمله سرماخوردگی آنفلوآنزا که غالبا با تب، گلودرد، بدن درد و سرفه همراهند شیوع پیدا می‌کنند. سینوزیت هم یکی از بیماری‌های شایع فصل زمستان است که عامل آن باکتری است و به صورت سردرد، ترشحات چرکی از بینی و سرفه شدید بروز می‌کند و در طول فصل یک یا چند نفر از اعضای خانواده با این بیماری‌ها مواجه هستند. اما تحقیقات نشان می‌دهد که انسان‌های شاد، پرانرژی، سرزنده و سرشار از انرژی مثبت کمتر به سرماخوردگی دچار می‌شوند. حتی این افراد هنگام بیماری، شدت علائم کمتری از خود بروز می‌دهند.
«امین صالحی» متخصص تغذیه در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان درباره شیوع بیماری‌های فصلی می‌گوید: «فصل پاییز و زمستان بیماری‌های مخصوص این فصل از جمله سرماخوردگی و آنفلوآنزا را به همراه می‌آورد اما رعایت مسائل بهداشتی می‌تواند از شیوع این بیماری‌ها جلوگیری کند. به طور مثال، امتناع از دست دادن و روبوسی با افرادی که سرما خورده اند، استفاده نکردن از وسایل مشترک و شست و شوی مداوم دست‌ها از جمله موارد بهداشتی است که حتما باید رعایت شوند و همچنین باید از تماس با ترشحات بینی و چشم نیز جدا خودداری شود چون در انتقال ویروس بسیار موثر هستند.»
این کارشناس تغذیه اضافه می‌کند: «افرادی که این موارد بهداشتی را رعایت می‌کنند و از روحیه بسیار مثبت و پرانرژی و سرزندگی و شادابی برخوردارند کمتر به بیماری‌های فصلی مبتلا می‌شوند و در صورت ابتلا هم به سرعت آن را می‌گذرانند و بهبود پیدا می‌کنند بنابراین هر شخص با هر سن، هر شغل و هر تحصیلات باید مسائل بهداشتی را رعایت کند و انگیزه‌های مثبت و شادابی را در خود تقویت نماید.»
خوددرمانی ممنوع
تب، آبریزش بینی، سرفه، خستگی مفرط، بدن درد از جمله علائم سرماخوردگی و آنفلوآنزا هستند که در سرماخوردگی خفیف‌تر و در آنفلوآنزا شدیدتر هستند. هرگاه این علائم در شخص بروز کرد باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه کند تا با تشخیص دقیق نوع بیماری، داروهای مورد نیاز برای بیماری تجویز و بیماری به موقع درمان شود.
یک درمانگر که در کلینیک خیابان سهروردی مشغول کار است در این باره می‌گوید: «هر تب، سرفه، آبریزش بینی، خارش گلو و... علامت سرماخوردگی نیست و گاهی ممکن است حساسیت‌های فصلی به خصوص در فصل پاییز یا بهار شایع شود ولی به محض دیدن علائم سرماخوردگی به خصوص اگر 4 یا 5 روز طول بکشد باید هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه شود تا بیماری از هر نوع که باشد درمان پیدا کند.»
وی اضافه می‌کند: «در برخی از مواقع بیمارانی به درمانگاه مراجعه می‌کنند که به دلیل کم‌اهمیت شمردن بیماری خود و به موقع مراجعه نکردن به دکتر، متاسفانه بیماری‌شان شدیدتر و پیچیده‌تر شده است و به چندین عارضه جسمی و روحی تبدیل شده است در حالی که اگر زودتر مراجعه می‌کردند بیماری‌شان سریع‌تر مداوا می‌شد، به طور مثال سرماخوردگی یا آنفلوآنزا به ریه، کلیه یا دستگاه گوارشی آسیب وارد کرده و باید درمان‌ها فراگیرتر و طولانی‌تر شود.»
این درمانگر همچنین می‌گوید: «لازم است بیماران از خوددرمانی و تجویز دارو برای بیماری خود جدا پرهیز کنند چرا که در بسیاری از مواقع نه تنها بیماری مداوا نمی‌گردد بلکه لاعلاج‌تر می‌شود.»
وی تصریح می‌کند: «اخیرا با تعداد زیادی از بیماران مواجه شده‌ایم که به مصرف داروهای گیاهی به ویژه دمنوش‌ها تمایل نشان می‌دهند و معتقدند چون این داروها نسبت به داروهای شیمیایی کم‌خطرتر و کم‌ضررتر می‌باشد بهتر است این داروها را جایگزین داروهای شیمیایی کنند در حالی که این تصور اشتباه است و تشخیص این که برای هر بیماری چه دارویی مصرف شود چه گیاهی و چه شیمیایی به عهده پزشک متخصص است نه افراد عادی.»
این درمانگر همچنین خاطرنشان می‌کند: «مسلما همه افراد تمایل دارند که بیماری‌شان هرچه سریع‌تر بهبود یابد تا دوباره فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرند اما تشخیص بیماری و نوع دارو به عهده هر شخصی نیست به ویژه عطاری‌ها و کسانی که از علم و دانش پزشکی لازم برای تشخیص بیماری‌ها برخوردار نیستند و صرفا به تجربه خود تکیه دارند.»
یک خانم خانه‌دار نیز در این زمینه می‌گوید: «با شروع فصل سرما مصرف ویتامین C که کاهش‌دهنده و برطرف‌کننده بیماری‌های فصل سرما مانند سرماخوردگی است در خانه ما افزایش پیدا می‌کند و هر روز مقدار زیادی آب لیموترش، لیموشیرین، پرتقال و مرکبات مختلف به مصرف می‌رسانیم و خدا را شکر، فرزندانم در این فصل با بیماری‌های کمتری مواجه می‌شوند، همچنین دمنوش پوست پرتغال نیز برای تقویت سیستم ایمنی بدن و رفع سرفه، سرماخوردگی بسیار موثر است که از این دمنوش هم بسیار استفاده می‌کنیم اما در کنار تغذیه مناسب و استفاده از ویتامین‌های مختلف نباید فراموش کنیم که به هنگام بیماری به پزشک متخصص مراجعه کنیم و از خوددرمانی و تجویز داروهای خانگی جدا پرهیز نماییم چرا که پیامدهای ناخوشایندی به همراه دارد.