۲۶۶ - سید ابوالحسن موسوی طباطبایی : بر خوان گسترده رحمت - ۵ بهترین توشه ۱۳۹۸/۰۲/۲۲
بر خوان گسترده رحمت - ۵
بهترین توشه
۱۳۹۸/۰۲/۲۲
فواید روزه را نمی‌توان به چند دستاورد اندک، محدود کرد. بلکه دامنه آثار آن از مرز سلامت جسم که در حدیث مشهور نبوی آمده: «صوموا تَصِحّوا» تا ایجاد ملکه تقوا که قرآن به آن تصریح فرموده:«لعلّکُم تَتّقون» کشیده شده است. اما با توجه به همه ره‌آوردهای روزه ماه رمضان، علما معتقدند، بزرگ ترین نتیجه آن همان تقوا است. تقوا از کلیدواژه‌های مهمی است که با مشتقات خود بیش از دویست و پنجاه بار در قرآن ذکر شده و در نهج‌البلاغه نیز بیش از صد بار آمده است.
شاید نتوان تعریف کامل و جامعی از تقوا ارائه نمود و ما نیز در صدد آن نیستیم. اما می‌توان تصور کرد که انسان به گونه‌ای زندگی کند که نزد خداوند بزرگ، تقرّب یابد. این جایگاهِ قربِ خداوند، نتیجه تقوا ورزیدن است. قرآن کریم، تقوا را مهم‌ترین عنصر در زندگانی دنیا برشمرده و آن را تنها توشه حیات جاوید آخرت دانسته است. نمونه‌های زیر، برگزیده‌ای از انبوه آیات قرآن کریم است در باره چرایی کسب فضیلت تقوا:
۱. إنّما یَتَقَبَّلُ اللهُ منَ المُتَّقین؛ خداوند تنها اعمال متقین را مورد قبول و پذیرش قرار می‌دهد. (مائده/۲۷):
انسان‌هایی که معتقد به دین نیستند یا پایبندی به آداب شرع ندارند، در طول زندگی خود ممکن است اعمال نیکی به‌جا آورده یا مانند مخترعان و مکتشفان خدماتی به جامعه بشریت ارائه کرده باشند. اما این خدمات به تنهایی عامل ورود آنان به بهشت نمی‌شود زیرا شرط اولِ قبولی اعمال در جهان آخرت، داشتن ایمان است و خداوند تنها عمل عده‌ای را می‌پذیرد که آراسته به تقوا باشند. البته عدل الهی ایجاب می‌کند که خدمات این افراد به نوعی در حقشان جبران شود.
۲. إنًَ أکرَمَکُم عِندَ اللهِ أتقاکُم؛ ارجمندترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست.(حجرات/۱۳):
ملاک‌های ارج و عزت در دنیا شاید اموری باشد مانند: شهرت، ثروت، مقام، تخصص، هنر، تحصیلات و مانند آن. اما این ارزش‌ها، اعتباری و موقت است و با مرگ آدمی همه چیز به پایان می‌رسد. آن‌گاه ملاک‌های آخرت جلوه‌گر می‌شود و کسانی که نزد خدا عزیز و ارجمند هستند قرب می‌یابند آنان اهل تقوا هستند.
۳. وَ لِباسُ التَّقوی ذلِکَ خیر؛ جامه تقوا بهتر است (اعراف/۲۶):
لباس ویژگی‌های مختلفی دارد؛ هم برهنگی و زشتی انسان را می‌پوشد و نگهبان آبرو است و هم محافظ در برابر گرما و سرما و هم نمایانگر ملیت و هویت آدمی می‌باشد.
تقوا نیز لباسی است که از انسان در برابر گناهان صیانت می‌کند و به او هویت بندگی در پیشگاه خداوند می‌دهد. انسان‌های بی‌تقوا که در واقع عریان‌اند، گویی رشته عبودیت آفریدگار مهربان را گسسته و حلقه بندگی ابلیس را در گوش کرده‌اند. زیرا در فرهنگ قرآن، نافرمانی خدا به عبودیت شیطان تعبیر شده است (یس/۶۰). تقوا همچنین به آدمی آبرو می‌بخشد و او را در دستگاه خداوند مقرب و محترم قرار می‌دهد.
۴. وَ تَزَوَّدوا فَإنّ خَیرَ الزّادِ التّقوی؛ توشه و زاد برگیرید و بهترین توشه تقوا است (بقره/۱۹۷):
هر سفری متناسب با دور یا نزدیک بودن، لوازمی می‌خواهد و هیچ انسان خردمندی با دست خالی سفر آغاز نمی‌کند خصوصا اگر سفر طولانی باشد. انسان‌ها در این جهان، بی‌استثنا مسافرند و سفری شگرف و بی‌بازگشت در پیش رو دارند. در روایات دینی، دنیا به پلی تشبیه شده که بایستی از آن عبور کرده و به جهان آخرت برسیم و در واقع آخرت است که برای ابد، دار قرار و محل آرمیدن انسان است. در آنجا مرگی وجود ندارد نه برای دوزخیان و نه برای اهل بهشت. و توشه این سفر بزرگ و دشوار تنها یک چیز است: تقوا.
قرآن و روایات جهت برداشتن این توشه هشدارهای جدی به ما داده‌اند. در حکمت ۷۷ نهج‌البلاغه ضِرار بن حمزه گوید: در شبی تار امیرالمؤمنین علیه‌السلام را دیدم که در محراب عبادت ایستاده بود محاسن را گرفته و چون مارگزیده به خود می‌پیچید و محزون می‌گریست و می‌فرمود: «آه مِن قِلّهًْ الزاد و طولِ الطریق و بُعدِ السَفر؛ آه از توشه اندک و راه طولانی و سفر دراز.» این سخن امام متقین است در محراب نیایش تا اقتداکنندگان به آن امام عظیم‌الشأن اندیشه کنند و از این آنات و لحظات پر بار برای خود توشه برگیرند.
هان ای روزه‌داران! بر تهیگاه مَرکب، مهمیز نزنید و رنج شکار مبرید که ماه رمضان خود صید تقوا را به نخجیرگاهتان آورده است.
سید ابوالحسن موسوی طباطبایی