رهبر انقلاب: زیبایی های ماه مبارک رمضان در بیان رهبری

درسی که ملّا حسينقلى همدانى به ميرزا جوادآقا تبريزى داد
مرحوم حاج ميرزا جواد آقاى تبريزى معروف، كه از بزرگان اوليا و عرفا و مردان صاحبدلِ زمان خودش بوده است، اوايلى كه براى تحصيل وارد نجف شد، بااينكه طلبه بود، ولى به شيوه‏ اعيان و‌اشراف حركت مى‏كرد. نوكرى دنبال سرش بود و پوستينى قيمتى روى دوشش مى‏انداخت و لباسهاى فاخرى مى‏پوشيد؛ چون از خانواده‏ اعيان و‌اشراف بود و پدرش در تبريز ملك‌التجّار بوده يا از خانواده‏ ملك‌التجّار بودند. ايشان، طلبه و اهل فضل و اهل معنا بود و بعد از آنكه توفيق شامل حال اين جوان صالح و مؤمن شد، به درِ خانه‏ عارف معروف آن روزگار، استاد علم اخلاق و معرفت و توحيد، مرحوم آخوند ملّا حسينقلى همدانى كه در زمان خودش در نجف، مرجع و ملجأ و قبله‏ اهل معنا و اهل دل بود و حتّى بزرگان مى‏رفتند در محضر ايشان مى‏نشستند و استفاده مى‏كردند، راهنمايى شد.
روز اوّلى كه مرحوم حاج ميرزا جواد آقا، با آن هيئتِ يك طلبه‏ اعيان و‌اشراف متعين، به درس آخوند ملّا حسينقلى همدانى مى‏رود، وقتى‏كه مى‏خواهد وارد مجلس درس بشود، آخوند ملّا حسينقلى همدانى، از آنجا صدا مى‏زند كه همانجا يعنى همان دمِ در، روى كفشها بنشين. حاج ميرزا جواد آقا هم همانجا مى‏نشيند. البتّه به او برمى‏خورد و احساس اهانت مى‏كند؛ امّا خودِ اين و تحمّل اين تربيت و رياضت الهى، او را پيش مى‏برد. جلسات درس را ادامه مى‏دهد. استاد را آنچنانکه حقّ آن استاد بوده گرامى مى‏دارد و به مجلس درس او مى‏رود. يك روز در مجلس درس، او كه در اواخر مجلس هم نشسته بود، بعد كه درس تمام مى‏شود، مرحوم آخوند ملّا حسينقلى همدانى، به حاج ميرزا جواد آقا رو مى‏كند و مى‏گويد: برو اين قليان را براى من چاق كن و بياور! بلند مى‏شود، قليان را بيرون مى‏برد؛ امّا چطور چنين كارى بكند؟! اعيان، اعيان‏زاده، جلوى جمعيت، با آن لباسهاى فاخر! ببينيد، انسانهاى صالح و بزرگ را اين‏طور تربيت مى‏كردند. قليان را مى‏برد، به نوكرش كه بيرون در ايستاده بود، مى‏دهد و مى‏گويد: اين قليان را چاق كن و بياور. او مى‏رود قليان را درست مى‏كند و مى‏آورد به ميرزا جواد آقا مى‏دهد و ايشان قليان را وارد مجلس مى‏كند. البتّه اين هم كه قليان را به‏دست بگيرد و داخل مجلس بياورد، كار مهم و سنگينى بوده است؛ امّا مرحوم آخوند ملّا حسينقلى مى‏گويد كه خواستم خودت قليان را درست كنى، نه اينكه بدهى نوكرت درست كند.
اين، شكستن آن منِ متعرّض فضولِ موجب شركِ انسانى در وجود انسان است. اين، آن منيّت و خودبزرگ‏بينى و خودشگفتى و براى خود ارزش و مقامى در مقابل حق قائل شدن را از بين مى‏برد و او را وارد جاده‏اى مى‏كند و به مدارج كمالى مى‏رساند كه مرحوم ميرزا جواد آقاى ملكى تبريزى به آن مقامات رسيد. او در زمان حيات خود، قبله‏ اهل معنا بود و امروز قبر آن بزرگوار، محل توجّه اهل باطن و اهل معناست. بنابراين، قدم اوّل، شكستن منِ درونى هر انسانى است كه اگر انسان، دائم او را با توجّه و تذكّر و موعظه و رياضت، پَست و زبون و حقير نكند، در وجود او رشد خواهد كرد و فرعونى خواهد شد.
منیت انسان، عامل همه مفاسد و ظلم‌ها
همه‏ مفاسد عالم، زير سر منيّتهاى افراد بشر است. همه‏ ظلمها، همه‏ تبعيضها، همه‏ جنگها و خونريزيها، همه‏ قتلهاى نابحقّى كه در دنيا اتّفاق مى‏افتد، همه‏ كارهايى كه زندگى را بر بشر تلخ مى‏كند و انسان را از سعادت خود دور مى‏نمايد، زير سر اين منيّت و فرعون درونى‏اى است كه در باطن من و شماست. اگر او را مهار نكنيم و اين اسب سركش را كه در وجود ماست، دهنه نزنيم، بسيار خطرناك خواهد بود. نه فقط براى خود انسان خطرناك است، بلكه بقدر شأن و تأثير و شعاع وجودى هركسى، براى دنياى خارج از وجود و باطن خود او، خطرناك است. اين منيّت كه خود انسان را به خاك سياه مى‏نشاند، به هر اندازه‏اى كه يك انسان قدرت دارد در دنياى خارج و واقعى تأثير بگذارد، به همان اندازه فساد ايجاد خواهد كرد. به همين خاطر است كه در قرآن مى‏فرمايد: أليس في جهنّم مثوى للمتكبّرين(زمر، 60) جهنم جايگاه متكبّران است. گناهها، فسادها و بدبختيها، از تكبّر ناشى مى‏شود. كبرِ انسان‏هاست كه دنيايى را در باطن خود آنها و همچنين در فضاى محيطِ به آنها به وجود مى‏آورد كه در آن دنيا، شيطان مسلّط و همه‏كاره است.
*بیانات در ديدار با اقشار مختلف مردم (روز بيست و سوم ماه مبارك رمضان) ـ 30/01/1369.