زلال بصیرت (۲۶۱) :چشیدن لذت بندگی، بالاترین کمال‌ها ۱۳۹۹/۰۵/۲۹
زلال بصیرت
چشیدن لذت بندگی، بالاترین کمال‌ها
۱۳۹۹/۰۵/۲۹
بسم الله الرحمن الرحیم
جهاد در راه خدا چه خصوصیتی دارد که تا این حد، در قرآن مهم و والا شمرده شده است؟ چه سری در شهادت نهفته است که چنین مقام رفیعی به شهید داده شده است؟ به‌نظر می‌رسد برای پاسخ به این سؤال، باید ابتدا به این مسئله بنیادین پرداخت که هدف از خلقت انسان چه بوده است؟
در آیه 56 از سوره ذاریات، خداوند متعال، هدف از خلقت انسان را عبادت ذکر می‌کند. باید دید عبادت انسان یا عدم عبادت او، برای خداوند چه تفاوتی دارد. به‌نظر می‌رسد اگر این سؤال برایمان حل شود، می‌توانیم بفهمیم چرا شهادت و جهاد، تا این اندازه اهمیت دارد.
خداوند مالک انسان‌هاست و انسان، مالک هیچ چیزی جز افعال و کارهای خودش نیست، حتی این مالکیت نیز اعتباری است. اصطلاح برده و مولا که در گذشته وجود داشته است، نیز مؤید همین معناست؛ برده از خود هیچ چیز نداشته و تنها به‌خاطر کارهایش مورد توجه و خرید و فروش قرار می‌گرفته است و چون برده، مالک نیست، در مقابل اطاعت از مولای خود، شرط مزد نمی‌کند.
بنده حقیقی خداوند، مطیع محض خداوند است و به‌دنبال گرفتن مزد از خدا نیست، معلوم می‌شود دستور به عبادت از سوی خداوندی که غنی است و به چیزی احتیاج ندارد، هدف غایی نیست. این دستور برای این است که انسان بتواند بهره‌ای ببرد.
چشیدن مزه بندگی، بالاترین کمال
خداوند انسان را خلق کرده است تا به بالاترین خوبی‌ها و کمال‌ها برسد و چون انسان، موجودی مختار است باید با اختیارخویش راه صحیح را بپیماید. برای اینکه انسان راه درست را انتخاب کند، باید بشناسد و روشن است که برای شناختن راه صحیح نیز باید به سخن کسی گوش داد که بهتر از خودمان، ما را می‌شناسد.
بالاترین کمال‌ها و خوبی‌ها زمانی برای انسان حاصل می‌شود که مزه بندگی را بچشد و لذت آن را درک کند، لذا باید مطیع محض فرامین الهی باشیم و باور کنیم هرچه داریم از خداست. بنده، کسی است که حتی نفس کشیدن او نیز برای خدا باشد؛ اگر چنین شد انسان به مقامی می‌رسد که از همین نفس کشیدن برای خدا، چنان لذتی می‌برد که قابل وصف نیست. این لذت با بهترین لذت‌هایی که در تصور ما می‌گنجد، قابل مقایسه نخواهد بود.
کامل‌ترین مصداق بندگی این است که انسان در راه خدا از همه چیز خود (حتی جانش) بگذرد. در عالم کامل‌ترین مرتبه بندگی را سیدالشهدا(ع) نشان داد که نه تنها خودش، بلکه حتی شیرخواره‌اش را نیز با عشق در راه خدا فدا کرد.
شهادت؛ کامل‌ترین مصداق بندگی
خداوند می‌خواهد انسان را به بالاترین کمال ممکن برساند، تنها موجودی که می‌تواند با بندگی به چنین کمالی برسد، انسان است. شهادت کامل‌ترین مصداق بندگی است و رسیدن به این کمال جز با اختیار، امکان ندارد. حتی فرشتگان که کارشان عبادت و تسبیح خداوند است، نیز نمی‌توانند چنین مقامی را درک کنند، اما انسان می‌تواند به جایی برسد که فرشتگان خادم او باشند و به خدمت خود نیز افتخار کنند.
آیا همه شهدا در یک درجه و سطح هستند؟ بی‌شک، خداوند به عهدش عمل می‌کند و شهدایی که در راه خدا، جانشان را داده‌اند، در بهشت، جای خواهند گرفت؛ اما چنین نیست که همگان به یک صورت بهشت را درک کنند. درجات بهشت به قدری با هم تفاوت دارند که افرادی که درجات پایین‌تری از بهشت را دارند، حتی نمی‌توانند درک کنند که افراد بالاتر، چه لذتی را درک می‌کنند.
اختلاف درجات بهشت بر اساس تفاوت نیت‌ها
میزان اختلاف درجات بهشت نسبت به یکدیگر، شبیه به بی‌نهایت است، اجمالا باید گفت: این تفاوت در درجات، به تفاوت در نیت‌ها بازمی‌گردد؛ هرچه نیت خالص‌تر باشد، ارزش کار نیز بیشتر خواهد بود.
در روایتی آمده: کسانی که خدا را عبادت می‌کنند، چند دسته هستند؛ گروهی از ترس جهنم و گروهی به طمع بهشت عبادت می‌کنند، اما گروهی خداوند را از روی محبت و عشق عبادت می‌کنند.
شاید بتوانیم بگوییم از بهترین دعاها این است که از خدا بخواهیم ذره‌ای معرفت به ما بدهد تا بتوانیم درک کنیم عبادتی که به‌خاطر محبت و عشق انجام می‌شود، چگونه است و چه تفاوتی با عبادتی که برای بهشت و جهنم انجام می‌شود دارد؟ اگر چنین دعایی مستجاب شود، بالاترین سود را برده‌ایم.
تنها راه استجابت این دعا گدایی در خانه اهل‌بیت(ع) است، با گدایی از آنها بخواهیم یک جو معرفت به ما بدهند؛ البته لازمه چنین دعایی اگر صادقانه باشد، این است که در راه آنها، ذره‌ای گلایه و شکوه از سختی‌ها و مشکلات نداشته باشیم.
بعضی از بزرگان مراسم روضه هفتگی در خانه خود می‌گرفتند و مقید بودند که خودشان کفش کسانی که در روضه شرکت می‌کنند را جلوی پایشان جفت کنند. اگر انسان این معرفت و محبت را پیدا کند، سود بزرگی کرده است؛ از این‌رو تا می‌توانیم از خدا و اولیایش بخواهیم محبت و معرفت ما را زیاد کنند.
سخنرانی آیت‌الله مصباح یزدی (دام‌ظله) با حضور جمعی از طلاب، دانش‌پژوهان، اساتید و کارمندان مؤسسه آموزشی و پژوهشی
امام خمینی(ره) و خانواده‌های آنها؛ قم؛ 24 / 7 / 1397 .
خداوند مالک انسان‌هاست و انسان، مالک هیچ چیزی جز افعال و کارهای خودش نیست، حتی این مالکیت نیز اعتباری است. اصطلاح برده و مولا که در گذشته وجود داشته است، نیز مؤید همین معناست؛ برده از خود هیچ چیز نداشته و تنها به‌خاطر کارهایش مورد توجه و خرید و فروش قرار می‌گرفته است و چون برده، مالک نیست، در مقابل اطاعت از مولای خود، شرط مزد نمی‌کند.
بنده حقیقی خداوند، مطیع محض خداوند است و به‌دنبال گرفتن مزد از خدا نیست، معلوم می‌شود دستور به عبادت از سوی خداوندی که غنی است و به چیزی احتیاج ندارد، هدف غایی نیست. این دستور برای این است که انسان بتواند بهره‌ای ببرد.
چشیدن مزه بندگی، بالاترین کمال
خداوند انسان را خلق کرده است تا به بالاترین خوبی‌ها و کمال‌ها برسد و چون انسان، موجودی مختار است باید با اختیارخویش راه صحیح را بپیماید. برای اینکه انسان راه درست را انتخاب کند، باید بشناسد و روشن است که برای شناختن راه صحیح نیز باید به سخن کسی گوش داد که بهتر از خودمان، ما را می‌شناسد.
بالاترین کمال‌ها و خوبی‌ها زمانی برای انسان حاصل می‌شود که مزه بندگی را بچشد و لذت آن را درک کند، لذا باید مطیع محض فرامین الهی باشیم و باور کنیم هرچه داریم از خداست. بنده، کسی است که حتی نفس کشیدن او نیز برای خدا باشد؛ اگر چنین شد انسان به مقامی می‌رسد که از همین نفس کشیدن برای خدا، چنان لذتی می‌برد که قابل وصف نیست. این لذت با بهترین لذت‌هایی که در تصور ما می‌گنجد، قابل مقایسه نخواهد بود.
کامل‌ترین مصداق بندگی این است که انسان در راه خدا از همه چیز خود (حتی جانش) بگذرد. در عالم کامل‌ترین مرتبه بندگی را سیدالشهدا(ع) نشان داد که نه تنها خودش، بلکه حتی شیرخواره‌اش را نیز با عشق در راه خدا فدا کرد.
شهادت؛ کامل‌ترین مصداق بندگی
خداوند می‌خواهد انسان را به بالاترین کمال ممکن برساند، تنها موجودی که می‌تواند با بندگی به چنین کمالی برسد، انسان است. شهادت کامل‌ترین مصداق بندگی است و رسیدن به این کمال جز با اختیار، امکان ندارد. حتی فرشتگان که کارشان عبادت و تسبیح خداوند است، نیز نمی‌توانند چنین مقامی را درک کنند، اما انسان می‌تواند به جایی برسد که فرشتگان خادم او باشند و به خدمت خود نیز افتخار کنند.
آیا همه شهدا در یک درجه و سطح هستند؟ بی‌شک، خداوند به عهدش عمل می‌کند و شهدایی که در راه خدا، جانشان را داده‌اند، در بهشت، جای خواهند گرفت؛ اما چنین نیست که همگان به یک صورت بهشت را درک کنند. درجات بهشت به قدری با هم تفاوت دارند که افرادی که درجات پایین‌تری از بهشت را دارند، حتی نمی‌توانند درک کنند که افراد بالاتر، چه لذتی را درک می‌کنند.
اختلاف درجات بهشت بر اساس تفاوت نیت‌ها
میزان اختلاف درجات بهشت نسبت به یکدیگر، شبیه به بی‌نهایت است، اجمالا باید گفت: این تفاوت در درجات، به تفاوت در نیت‌ها بازمی‌گردد؛ هرچه نیت خالص‌تر باشد، ارزش کار نیز بیشتر خواهد بود.
در روایتی آمده: کسانی که خدا را عبادت می‌کنند، چند دسته هستند؛ گروهی از ترس جهنم و گروهی به طمع بهشت عبادت می‌کنند، اما گروهی خداوند را از روی محبت و عشق عبادت می‌کنند.
شاید بتوانیم بگوییم از بهترین دعاها این است که از خدا بخواهیم ذره‌ای معرفت به ما بدهد تا بتوانیم درک کنیم عبادتی که به‌خاطر محبت و عشق انجام می‌شود، چگونه است و چه تفاوتی با عبادتی که برای بهشت و جهنم انجام می‌شود دارد؟ اگر چنین دعایی مستجاب شود، بالاترین سود را برده‌ایم.
تنها راه استجابت این دعا گدایی در خانه اهل‌بیت(ع) است، با گدایی از آنها بخواهیم یک جو معرفت به ما بدهند؛ البته لازمه چنین دعایی اگر صادقانه باشد، این است که در راه آنها، ذره‌ای گلایه و شکوه از سختی‌ها و مشکلات نداشته باشیم.
بعضی از بزرگان مراسم روضه هفتگی در خانه خود می‌گرفتند و مقید بودند که خودشان کفش کسانی که در روضه شرکت می‌کنند را جلوی پایشان جفت کنند. اگر انسان این معرفت و محبت را پیدا کند، سود بزرگی کرده است؛ از این‌رو تا می‌توانیم از خدا و اولیایش بخواهیم محبت و معرفت ما را زیاد کنند.
سخنرانی آیت‌الله مصباح یزدی (دام‌ظله) با حضور جمعی از طلاب، دانش‌پژوهان، اساتید و کارمندان مؤسسه آموزشی و پژوهشی
امام خمینی(ره) و خانواده‌های آنها؛ قم؛ 24 / 7 / 1397 .