آیا نذر برای غیر خدا مشکلی دارد؟ 

۱۴۰۰/۰۳/۲۱

سؤال: شیعیان، بلکه گروهی از مسلمانان، برای اولیای الهی نذر می‌کنند و می‌گویند: این گوسفند نذر پیامبر (ص) و یا حسین بن علی (ع) است، در حالی که نذر برای غیر خدا جایز نیست.

در پاسخ باید گفت که : نذر برای غیر خدا دو صورت دارد:

1. نذر کردن برای بندگان خدا به نیّت تقرّب و جلب رضایت آنان (بدون توجه به خشنودی و یا خرسندی خدا).

روشن است چنین رفتاری، نوعی شرک و به منزله بت پرستی است.

2. نذر عملی خداپسندانه به خاطر تقرب به خدا و جلب رضایت او و هدیه ثواب آن به یکی از اولیای الهی تا از این رهگذر خشنودی خدا به دست آید.

بی‌شک، نذر کردن با چنین قصد و نیت پاک، کاری پسندیده و درخور ستایش است.

آنچه موجب سؤال می‌شود، و احیاناً افراد را به اشتباه می‌اندازد، تشابه و یکسان بودن دو تعبیر در مقام نذر است.

به حکم این که (نذر) یک امر عبادی است، باید برای تقرب به خدا صورت پذیرد و (ناذر) بگوید: یعنی برای کسب رضا و تقرب به خدا تعهد می‌کنم: اگر حاجت من برآورده شد، این گوسفند را برای پیامبر ذبح کنم.

صیغه صحیح نذر این است که گفته شد، ولی غالباً مردم به خاطر ناآگاهی، یا خلاصه گویی می‌گویند: هذا للنبیّ، یا نذرتُ هذا للنبیّ.

در هر حال مورد سؤال این است که چگونه برای پیامبر نذر می‌کنند و می‌گویند: للنبی، در حالی که نذر باید برای خدا باشد.

پاسخ سؤال این است که (لام) در جمله (للّه علیّ) برای تقرب است چنان که قرآن می‌فرماید:

(أَنْ تَقُومُوا للّه مَثْنی وَفُرادی). (1)

(دو نفر دو نفر یا به تنهایی برای خدا قیام کنید).

در حالی که (لام) در (للنبی) لام (انتفاع) است چنان که در برخی آیات می‌خوانیم:

(إِنّما الصَدقات لِلْفُقراء والمَساکین). (2)

(زکات برای تهی‌دستان و مستمندان است).

از اینجا روشن می‌شود عمل موحدان با عمل مشرکان، تفاوت جوهری دارد؛ آنان قربانی‌های خود را به نام بت‌ها و برای تقرب به آنان ذبح می‌کردند و قرآن در این مورد می‌فرماید:

(وَمَا ذُبِحَ عَلَی النُّصُبِ ذلِکَ فِسْقٌ). (3)

(و آنچه برای بت‌ها ذبح می‌شود ... این کار خروج از دین است).

در حالی که موحدان برای خدا نذر می‌کنند و نام او را به زبان می‌آورند، اما ثواب کار نیک خود را به اولیا هدیه می‌کنند و از این طریق به درگاه الهی تقرب می‌جویند.

مردی به حضور پیامبر (ص) رسید و عرض کرد: ای پیامبر خدا، مادرم از دنیا رفته است و می‌دانم اگر او زنده بود، صدقه می‌داد، اگر از طرف او صدقه بدهم او سودی می‌برد؟

رسول گرامی (ص) فرمود: آری.

آنگاه گفت: کدام یک از صدقه‌ها سود بیشتری دارد؟

فرمود: آب

در این هنگام، سؤال کننده چاهی کند و پس از آماده شدن گفت: (هذه لأُمّ سعد)، (ثواب کندن این چاه برای مادر سعد باشد).

لام در (لأُمّ سعد) همان لام (للنبی (ص)) است. (4) که به اصطلاح (لام) انتفاع است نه لام تقرّب. ولی روح نذر این است که برای تقرّب به درگاه الهی متعهد شدم حیوانی را ذبح کنم و ثواب آن را به پیامبر اهدا کنم تا از این طریق، به درگاه خداوندی تقرب بجویم شاید خدا بیمارم را شفا دهد.

 

پی نوشت:

1- سبأ/ 46.

2- توبه/ 60.

3- مائده/ 3.

4- فرقان القرآن، ص 133.

.................................

(کتاب راهنمای حقیقت - آیت الله جعفر سبحانی)