کامران پورعباس
۲۹ آبان ۹۵ و در آستانه اربعین حسینی بود که خبر درگذشت حاج حسن شایانفر گنجینه اسرار انقلاب و سردار گمنام عرصه جنگ نرم، همه ما را عزادار کرد.
به مناسب سالگرد رحلت این مجاهد فرهیخته و فرزانه، مروری می‌نماییم بر زندگینامه و خدمات انقلابی‌اش.
حاج حسن شایانفر متولد 1335 در تهران است. قبل از انقلاب در انتشارات کانون نشر و پژوهش‌های اسلامی فعالیت داشت که مرکز فعالیت‌های سیاسی‌اش هم بود.
***
مجمع هنرمندان و نویسندگان مسلمان
اوایل دهه 70، برخی چهره‌های فرهنگی از جمله حسین شریعتمداری، شهید آوینی، مجید مجیدی، سید مهدی شجاعی، مهدی نصیری، بهزاد بهزادپور، قادری، چینی‌فروشان، خانم ثقفی، سلیمی‌نمین و... در تشکیلاتی با عنوان «مجمع هنرمندان و نویسندگان مسلمان» به صورت هفتگی نشستی داشتند و مرحوم شایانفر در جمع یاد شده منشأ خدمات بسیاری بود. حضرت آقا برای تشکیل جلسات این جمع محلی را اختصاص دادند.
چگونه شایانفر گنجینه اسرار انقلاب شد؟
قاسم تبریزی، پژوهشگر تاریخ معاصر و همکار قدیمی مرحوم شایانفر، دلیل اِشراف اطلاعاتی اعلای گنجینه اسرار انقلاب را چنین می‌داند:
«در سپاه ما یک بخش اسناد داشتیم که مرکز آن در پایگاه خلیج در خیابان پاسداران بود. آقای شایانفر در دوره حضور در سپاه فرصت خوبی پیدا کرد که اسناد ساواک درباره احزاب، گروه‌ها و شخصیت‌ها و جریانات را بخواند و علاوه‌بر کار اجرایی که می‌کرد، سندخوانی نیز کردند.
در دفتر سیاسی سپاه، یک بخش تحلیل اوضاع سیاسی، نقشه‌های آمریکا و توطئه‌های حزب دموکرات، چریک‌های فدایی، سازمان پیکار، حزب رنجبران و اوضاع کردستان وجود داشت. یک بخش هم اخبار سرّی و خیلی محرمانه از اکناف کشور برای دفتر سیاسی می‌آمد. مثلاً پشت پرده مجاهدین خلق، حزب توده و جبهه ملی چه توطئه‌هایی را شروع کرده بودند که این موضوع از اواخر 1368 بود. در این دوره هم ایشان توانست آگاهی‌های خوبی پیدا کند.»
خدمات شگفت‌انگیز در سنگر کیهان
یار دیرینه و همیشگیِ حاج حسین شریعتمداری، در دهه 70 وارد سنگر کیهان شد.
حسین شریعتمداری ماجرای ورود و خدمات شگفتِ این یار صدیقش در کیهان را در یادداشتی چنین شرح می‌دهد:
«وقتی در دی ماه سال 1372 با حکم رهبر معظم انقلاب
به کیهان آمدم، از مرحوم شایانفر برای همکاری دعوت کردم و ایشان مسئولیت مشاور فرهنگی و مدیریت دفتر پژوهش‌های مؤسسه را بر عهده گرفت و قرار شد در دو جهت سلبی و ایجابی کار شود. یعنی مقابله با جریاناتی که در پوشش تاریخ‌نگاری و یا به بهانه خاطره‌گویی به تحریف تاریخ و معرفی واژگونه ارزش‌های اسلامی و انقلابی مشغول بودند و از دیگر سو، ارائه مستند برخی از واقعیت‌ها که می‌توانست برای نسل حاضر و نسل‌های بعدی راهگشا باشد.
مجموعه 60 جلدی کتاب‌های «نیمه پنهان» حاصل تلاش بی‌وقفه مرحوم شایان‌فر در این عرصه است که برخی از آنها تاکنون بارها تجدید چاپ شده و یکی از معتبرترین منابع مورد مراجعه پژوهشگران است.
فعالیت و تلاش مرحوم شایانفر منحصر به عرصه فرهنگی و سیاسی نبود. حمایت از محرومان و مقابله با مفاسد اقتصادی و سوء‌استفاده رانت‌خواران از جمله دغدغه‌های همیشگی ایشان بود.»
تنظیم و تدوینِ اطلاعات ناب کیهان حاج حسین شریعتمداری می‌افزاید:
«همین جا‌ اشاره به این نکته ضروری است که بارها شماری از مسئولان و یا افراد کنجکاو پرسیده‌اند که اطلاعات ناب کیهان چگونه به دست می‌آید و آیا کیهان با مراکز اطلاعاتی در ارتباط است؟
پاسخ اینجانب همیشه آن بوده و هست که نیروهای حزب‌الله و پا به رکاب انقلاب همه جا حضور دارند و هر گاه
از وقوع یک رخداد و یا اتخاذ یک تصمیم نابه‌جا برای اسلام و انقلاب احساس خطر می‌کنند، اطلاعات خود را در اختیار کیهان می‌گذارند. ما این اطلاعات به‌دست آمده را ارزیابی می‌کنیم و بعد از اطمینان از صحت آن، به یکی از دو روشی که ‌اشاره خواهم کرد، عمل می‌کنیم.
برخی از آن اطلاعات را برای مراجع ذیربط و یا مسئولان فلان سازمان یا وزارتخانه می‌فرستیم و در انتظار برخورد آنان می‌نشینیم. از این روی باید گفت که کیهان نه فقط با مراکز اطلاعاتی ارتباطی ندارد، بلکه این مراکز برخی از اطلاعات خود را نیز از کیهان می‌گیرند. اما روش دیگر هنگامی است که رسانه‌ای کردن موضوع را ضروری می‌دانیم... که بماند.
مرحوم شایانفر، یکی از برادرانی بود که با توجه به‌اشراف اطلاعاتی فراوان، در تنظیم و تدوین اطلاعات به‌دست آمده نقش برجسته‌ای داشت.»
جلوگیری از تضییع چند صد میلیاردیِ بیت‌المال
شریعتمداری در ادامه یک نمونه از غنای اطلاعاتی کیهان و تأثیر حیرت‌انگیز آن را با عنایت به نقش محوری شایانفر در این ماجرا، بازگو می‌نماید:
«چند سال قبل با خبر شدیم که یکی از عوامل رژیم طاغوت به دنبال بازپس‌گیری اموال مصادره شده‌ای است که در دوران منحوس پهلوی با زد و بند و غارت به‌دست آورده بود. اطلاعات و اسنادی که به دستمان رسیده بود را در اختیار مرحوم شایان‌فر قرار‌دادیم و بعد از تدوین آن طی گزارشی در کیهان به ماجرا پرداختیم. اموال مورد نظر صدها میلیارد تومان ارزش داشت
- 15 سال قبل- آیت‌الله شاهرودی رئیس‌وقت قوه قضائیه از اینجانب خواست که برای بررسی موضوع به ملاقات ایشان بروم که همراه آقای شایانفر نزد وی رفتیم. آیت‌الله شاهرودی بعد از شرح ماجرا تأکید کردند که این ماجرا نمی‌تواند صحت داشته باشد و توضیح دادند که بازگشت این اموال فقط با امضای من امکان‌پذیر است که چنین اتفاقی رخ نداده است. نامه امضا شده ایشان را در میان اسناد دیده بودم. به شایانفر نگاه کردم، یعنی نامه چه شد؟ و مرحوم شایانفر لبخندی زد و نامه را به دستم داد. آقای شاهرودی از وجود امضای خود پای نامه به شدت تعجب کرد... و خوشبختانه با برخورد قاطع ایشان پرواز چند صد میلیارد تومان از کیسه بیت‌المال ناکام ماند.»
نام‌آورِ گمنام
همچنین حسین شریعتمداری در گفت‌وگویی با رسانه‌ها در مورد عظمت شخصیت و بی‌نظیر بودنِ این نام‌آور گمنام خاطرنشان نمود:
حاج حسن شایانفر ما، نام‌آوری گمنام بود. او مصداق مردانی بود که خدای مهربان آنان را با صفت «رجال لا تلهیهم تجاره و لا بیع عن ذکرالله»، ستوده است....
سینه مرحوم حاج حسن ما گنجینه اسرار بود و گفتنی‌های ناشنیده‌ای داشت که در هنگامه تهاجم فرهنگی و جنگ نرم سره را از ناسره جدا می‌کرد.
با جرأت می‌گویم که در‌اشراف و احاطه به عرصه فرهنگی کشور و شناخت عناصر فعال در این عرصه
نه فقط کم‌نظیر که بی‌نظیر بود و همتایی نداشت.
حاج حسن دانسته‌هایش را فقط هنگامی بیرون می‌ریخت که یکی از ارزش‌های انقلاب را مورد هجوم می‌دید و یا تاریخ فرهنگی و سیاسی را در خطر تحریف احساس می‌کرد. به عنوان مثال وقتی سلطنت‌طلب‌ها به بهانه تاریخ‌نگاری در پی تطهیر رژیم خونریز و غارتگر پهلوی بر آمده بودند، چند جلد از کتاب‌های نیمه پنهان را به افشای مستند جنایات پهلوی اختصاص داد و یا افشای چهره منحوس فراماسون‌ها، حزب صهیونیستی بهاییت و هویت واقعیت مستند و پشت پرده دیگر جریاناتی که در مقابل اسلام و انقلاب ایستاده بودند....
شاید این نکته نیز گفتنی باشد حاج حسن ما در حالی که شرایط جسمانی‌اش نشان از بهبودی ایشان داشت، از رفتن خود خبر داد و در مقابل حیرت ما به اربعین حسینی علیه‌السلام نیز‌اشاره کرد!
نیمه پنهان، بزرگ‌ترین میراث و شاهکار شایانفر
همان‌گونه که گفته شد، حاج حسن شایانفر سلسله‌جنبان و ناظر کتاب‌های بسیار ارزشمند و فوق‌العاده مستند «نیمه پنهان» است که تاکنون بیش از شصت جلد آن به چاپ رسیده است. می‌توان بزرگ‌ترین میراث و شاهکار شایانفر را در مدیریت و نظارت مجموعه کتاب‌های «نیمه پنهان» دانست.
ابراهیم حاجی محمدزاده در مورد تلاشهای گسترده و طاقت‌فرسای شایانفر برای انتشار این کتابها خاطرنشان می‌نماید: شایانفر تخت بیماری خود را در ده سال اخیر عمرش به اتاق کارش در مؤسسه کیهان منتقل کرده بود و به همین دلیل بنده از نزدیک شاهد دردها، رنج‌ها و سختی‌های بیماری او بودم؛ اما شایانفر با وجود این موضوع، تلاش بسیار زیادی در انتشار شصت جلد کتاب نیمه پنهان و افشای هویت منافقانه کسانی که ادعایشان با واقعیت‌شان تطبیق ندارد، داشت.
در این مجموعه کتاب‌ها، موارد زیر بصورت مستند و عمیق ارائه گردیده است:
- جریان‌شناسی سیاسی و نقد ایدئولوژیک گروه‌های سیاسی معاصر و خاستگاه‌های فکری‌شان
- بازخوانی و معرفی پیشینه ‌اشخاص و جریان‌های ضدفرهنگی
- افشای ماهیت واقعی پرده‌نشینان و دستان پنهان و پیدای افراد پشت‌پرده جریان‌های معاند با انقلاب اسلامی
- شناخت حلقه‌های پنهان جریان‌های انحرافی سیاسی و فرهنگی و...
به‌عنوان نمونه، محتوای چند جلد از این کتابها را بررسی می‌نماییم.
کتاب «ارتش سری روشنفکران»، جلد چهل و پنجم از سری کتاب‌های نیمه پنهان است. این کتاب ضمن بازخوانی سیاست‌های سرمایه‌داری در دولت‌های سازندگی و اصلاحات، به نیمه پنهان زندگی و حرفه عوامل سرویس‌های جاسوسی غرب در حوزه علوم انسانی، مطبوعات، ترجمه، نشر و کتاب و... می‌پردازد. بخش «به روایت تصویر» شامل بیش از صد سند، تصویر و کلیشه مطبوعاتی است و برای اولین بار در آن نامه‌های دست‌نویس از احمد‌اشرف تحلیلگر CIA خطاب به عباس عبدی و نامه علیرضا نوری‌زاده خطاب به محمدعلی ابطحی به همراه دستخط‌ها و اسنادی مانند مکاتبات حاج حسین شریعتمداری با پروفسور حامد الگار استاد دانشگاه برکلی به چاپ رسیده است.
کتاب «شوالیه‌های ناتوی فرهنگی» که جلد سی‌ام از مجموعه کتاب‌های نیمه پنهان است، ریشه‌های کودتای موسوم به «انقلاب مخملی» را در ایران ارزیابی و تحلیل می‏کند و به تبیین نظری و عملی پروژه ناتوی فرهنگی می‌پردازد. در نگارش این اثر از 300 منبع تحقیقاتی و سند استفاده شده است. همچنین این کتاب حاوی هشتاد عکس و کلیشه سند است و بسیاری از این تصاویر و اسناد برای اولین بار منتشر می‌شود و گویای هویت پنهان کارگزاران کودتای مخملی در ایران است.
دوره سه جلدیِ ـ نقش رهبری در مدیریت بحرانها»، شرح بحران‌های امنیتی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کشور از خرداد سال 1368 تا تحولات پس از انتخابات سال 1376 و تشریح نقش رهبر معظم انقلاب اسلامی در مدیریت و دفع این بحرانهاست.
سرباز ولایت
حسین شریعتمداری در حاشیه مراسم تشییع پیکر مرحوم حسن شایانفر در جمع خبرنگاران گفت: حاج حسن شایانفر یک نام‌آور گمنام بود و بسیار ساده می‌زیست. وی با بیان اینکه نقش برجسته شایانفر همان دیدگاه‌هایی است که مقام معظم رهبری از آن به عنوان جهاد کبیر یاد می‌کنند، افزود: مرحوم شایانفر همواره در راستای منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی در صدد تبیین و روشنگری بود. مدیر مسئول روزنامه کیهان، تصریح کرد: مرحوم شایانفر ارادت بی‌حد و وصف ناشدنی
به حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری داشت و از صراط مستقیم انقلاب پا را فراتر نگذاشت.
ابراهیم حاجی محمدزاده مؤسس و اولین معاون سیاسی سپاه گفت: شایانفر یکی از صادق‌ترین انسان‌هایی بود که به خط امام، ولایت فقیه، حزب‌الله و آینده انقلاب اسلامی، ایمان و اعتقاد کامل داشت.... شایانفر همواره دفاع جانانه‌ای از امام خمینی و
مقام معظم رهبری داشت و معتقد بود که آینده روشنی برای انقلاب اسلامی متصور است.... شایانفر مقابل رهبری و امام امت خضوع کامل داشت و تلاش خاص و شبانه‌روزی را برای تبیین رهنمودهای امام و رهبری انجام می‌داد.
سجاد شایانفر فرزند مرحوم شایانفر هم درباره ویژگی‌های اخلاقی پدرش گفت: او اهل تعامل با هر تفکر، منش، رفتار و بینش سیاسی بود اما از طرفی به خاطر اعتقادات راسخی که به امام(ره) و مقام معظم رهبری
داشت از مواضع صریح خود کوتاه نمی‌آمد و روی آنها پافشاری می‌کرد.
سخنان حاج حسن شایانفر
حُسن ختام این مقاله، سخنان ارزشمند خود حاج حسن شایانفر است.
اسفند ماه 1394 خبرنگاران خبرگزاری فارس، مهمان حاج حسن در ساختمان کیهان بودند و مدیر دفتر پژوهش‌های کیهان علی‌رغم کسالتی که داشت با روی باز با آنها صحبت کرد و اولین و آخرین مصاحبه خود را با رسانه‌ها انجام داد.
این مصاحبه مفصل و طولانی و مستند، روایت دقیق و موشکافانه شایانفر از تهاجم فرهنگی و استحاله و نفوذ است. مصاحبه‌ای که افشاگری بی‌نظیری است همراه با ذکر اسامی، جریانات و مصادیق مختلف از جریان نفوذ در برهه‌های مختلف قبل و بعد از انقلاب. به علاقه‌مندان توصیه می‌شود متن کامل مصاحبه را در فضای مجازی مطالعه نمایند.
ما گزیده بسیار کوتاهی از آن را نقل می‌نماییم.
اهمیت بحث «نفوذ»
حاج حسن شایانفر در مورد اهمیت بحث «نفوذ» که مقام معظم رهبری مدت‌هاست بر آن تأکید می‌نمایند و عملکرد مؤسسه کیهان در مبارزه با نفوذ بر اساس دیدگاههای رهبری، گفت:
«با نگاهی به گذشته و توجه به مصادیق و نمونه‌های نفوذ -به خصوص نفوذ امنیتی و سازماندهی‌شده- متوجه این واقعیت می‌شویم که نفوذ یک شبه صورت نمی‌گیرد. شاید فردی بتواند با جلب اعتماد، خودش را وارد مجموعه‌ای کند، اما به این سادگی در جایگاه تصمیم‌گیری قرار نمی‌گیرد.
زمانی که کتاب «معماران تباهی: سیمای کارگزاران کلوپ‌های روتاری درایران» منتشر شده بود،
مقام معظم رهبری به آقای حسین شریعتمداری نکته‌ای به این مضمون فرموده بودند: «که آیا می‌توان پای دولت‌های استعماری را که 100 تا 150  سال در این مملکت فعالیت داشته‌اند، با رفتن پهلوی‌ها از این سرزمین قطع شده فرض کرد؟»
معظم‌له در ادامه این موضوع فرمودند: «در زمان شاه مدتی به یکی از استان‌های کشور تبعید شده بودم؛ در آنجا با کسانی آشنا شدم که هنوز بعد از گذشت5 دهه با هم تماس و روابط دوستانه داریم، حال چطور می‌شود انگلیسی که 150 سال در این کشور حضور داشته یک‌شبه از ایران برود؟»
لذا دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان اقدام به انتشار آثاری در مورد شرق‌شناسان جاسوس کرد که نمونه و مصداق مشخص این موارد، خانم «آنه لمبتون»[جاسوس کهنه‌کار سرویس اطلاعاتی انگلستان (MI6)] است که کتابی با عنوان «رد پای روباه» روایت مستندی از زندگی او منتشر شد.... نمونه دیگر «ریچارد فرای»[مستشرق آمریکایی مرتبط با سازمان جاسوسی سیا] در کتاب «هویت» است، که ابتدا برنامه تلویزیونی آن پخش شد و در فرازی از آن کتاب نیز به عملکرد او ‌اشاره می‌شود.»
ابعاد نفوذ در ادوار مختلف پس از جنگ
این سرباز پیشتاز در مبارزه با نفوذ در مورد ابعاد نفوذ در ادوار مختلف پس از جنگ تحمیلی چنین افشاگری نموده است:
«بدترین نوع نفوذ، نفوذ بر باورهاست که این کار پس از جنگ صورت گرفت و غفلت باعث شد که جریانات نفوذی به ترتیب به صحنه سیاسی آمدند....
افراط و تفریط و گام برداشتن تدریجی در مسیر توسعه اقتصادی و سیاسی لیبرال غربی در دولت‌های‌هاشمی و خاتمی سبب تشدید نفوذ شد؛ البته عده‌ای که در دوره خاتمی دست‌اندرکار توسعه سیاسی و فرهنگی شدند، نفوذی نبودند، بلکه تجدیدنظرطلب‌هایی بودند که از هویت انقلابی خود عدول کرده بودند؛ اما همین دو بستر، کار را برای نفوذ تسهیل می‌کرد؛ اول توسعه سیاسی و اقتصادی بر مبنای لیبرالیسم غربی که در بلندمدت فرهنگ را نیز دگرگون می‌کند و دوم تهی شدن یا عدول از هویت انقلابی. لذا طبیعی بود که این جریان در آن 16 سال سرعت بیشتری بیابد و ریشه بدواند.... من معتقدم در همان دوره آقای احمدی‌نژاد هم خطاهای فاحشی به ویژه پس از فعل و انفعالاتی در سال‌های پایانی صدارتش که در حوزه مدیریتی آقای مشایی اتفاق افتاد، جریانی بالا آمد که‌اشتباهات دولت قبل (اصلاحات) را تکرار کرد و دودش هم به چشم خودش رفت.»
شعار عبور از روحانی را هم خواهیم شنید
شایانفر در یک پیش‌بینی شگفت در اوایل دولت روحانی ابراز داشت:
«حرف این است که ضعف مدیریت و عدم پایمردی و ایستادگی در پایه و اصول انقلاب در عمل سبب احیای جریان و فرهنگ غربی و شبه روشنفکری و میدان‌داری آنان شد و باعث شد ماجراها به ناکجا آباد ختم شود و قربانیانشان هم خودشان باشند. به طور مثال شما ببینید در انتهای دوره ریاست‌جمهوری آقای‌هاشمی، وی با چه هجمه‌ای از سوی جریان مدعی اصلاحات رو‌به‌رو شد؟ تعابیر عالیجناب سرخپوش و... در رسانه‌های آن زمان موجود است. خاتمی با چه شعاری از سوی حامیان خود رو‌به‌رو شد؟ آنها شعار «عبور از خاتمی» را سر دادند و به نظر می‌رسد شعار «عبور از روحانی» را نیز از زبان همین جریان‌ها و طرفداران فعلی‌اش خواهید شنید. چرا که این جریان به این افراد به مثابه پلی نگاه می‌کند که تسهیل‌کننده گذار از مرحله‌ای به مرحله دیگر است.»
و ما دیدیم که چگونه این پیش‌بینی دقیق و زیرکانه چند سال بعد به واقعیت پیوست.
هرجا به اصول انقلاب پایبند بودیم نتیجه گرفتیم
حاج حسن شایانفر، پایبندی به اصول انقلاب را علاج دفع نفوذ می‌داند:
«همواره غرب در ایران با هدف براندازی بین بد و بدتر به حمایت از بد می‌پرداخت. بحث اصلی این است آنجایی که ما اصول و محکمات انقلاب اسلامی را پی گرفتیم و ایستادگی کردیم، نتیجه گرفتیم.... این نفوذی که امروز می‌بینیم، همان‌طور که عرض کردم یک شبه اتفاق نیفتاده است، در گذر زمان به ویژه پس از سال‌های دفاع مقدس اتفاق افتاده. به مرحله‌ای رسیده که خواب را از چشم رهبر فرزانه انقلاب ربوده. امیدواریم مسئولین به خود بیایند و در مقابله با جریان نفوذ، آن را مهار کنند....
ما باید بیدار شویم و نگذاریم جریان انقلاب به حاشیه رود. عبرت‌های عاشورایی که مقام معظم رهبری
به آن‌اشاره می‌کنند برای همین است. رهبری هشدار دادند که انقلاب اسلامی دچار نفوذ و استحاله‌ای که همه انقلاب‌ها دچار آن شدند، نشود. الحمدلله به واسطه دین‌داری و حضور مؤمنانه مردم در صحنه که در هیچ انقلابی به این ابعاد نبوده و نیست، این خطر تا حدودی مهار می‌شود.»