لزوم رسانه‌ای‌سازی موفقیت‌ها و اقدامات دولت
۱۴۰۲/۰۶/۱۷
مهدی جبرائیلی تبریزی
در هزاره سوم میلادی که عصر ارتباطات است، رسانه‌ها اصلی‌ترین نقش را در بازتاب حقایق و ارتقای سطح آگاهی جوامع دارند. اهمیت این نقش زمانی جدی‌تر می‌شود که رشد تصاعدی رسانه‌ها در زمینه سرعت پیام‌رسانی و گستره ارتباطات را مد نظر قرار دهیم.
بنابراین جایگاه خطیر رسانه‌ها در جوامع بشری را باید به عنوان یک اصل مسلم پذیرفت. امروزه رسانه‌هاي جمعي نقشی مهم و کلیدی در پیشبرد اهداف و موفقیت دولت‌ها دارند. آگاه‌سازي جامعه از تحولات و رویدادهای جهان پیرامون و به‌ویژه بازتاب صحیح عملکرد دولت‌ها می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. این مهم با توجه به کارکردهای متنوع رسانه‌های جمعی، همچون آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی، ایجاد انسجام و تعلق اجتماعی، نظارت بر عملکرد ساختار قدرت و فراهم آوردن زمینه‌های مشارکت عمومی و نظارت همگانی در نظام اجتماعی و بر اساس ویژگی ذاتی رسانه‌ها یعنی «فراگیر» بودن آنها شکل می‌گیرد.
رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضای دولت به ضعف رسانه‌ای دولت اشاره و فرمودند: «عملکرد دو ساله این دولت، موجب تقدیر و تمجید است اما متأسفانه به علت نارسایی در زبان رسانه‌ای دولت، فعالیت‌های خوب آن، به‌اندازه لازم و شایسته به اذهان مردم منعکس نشده است».
به نظر می‌رسد دولت هنوز به قوام و ساختار مطلوب رسانه‌ای خود نرسیده است و سیستم رسانه‌ای دولت به دلایلی مانند حجم مشکلات و دغدغه دولت برای رفع آنها و اداره ارزان دولت از بایستگی لازم برخوردار نیست. اما باید توجه داشت انعکاس رسانه‌ای مداوم و واقعی عملکردها، خود جزیی از مؤلفه‌های موفقیت و کارایی دولت است و عدم انعکاس خدمات و اقدامات ساختاری دولت، به بروز بحران در بلندمدت می‌انجامد.
در این زمینه به چند نکته اشاره می‌شود:
1. به حکم عقل و شرع دفاع باید متناسب با تهاجم باشد. نمی‌توان در مقابل جنگ سخت و میلیتاریستی به پروپاگاندای رسانه‌ای اکتفا کرد. عکس این قضیه هم صادق است. بلکه باید متناسب با نوع جبهه و آوردگاه دشمن، جبهه‌گیری کرد. علی علیه‌السّلام فرمودند: «رُدُّوا الْحَجَرَ مِنْ حَیْثُ جَاءَ فَإِنَّ الشَّرَّ لَا یَدْفَعُهُ إِلَّا الشَّرُّ». سنگ را از همان جا که آمده بازگردانید، چراکه شر و بدى را جز با (همان) شر و بدى نمىتوان دفع کرد.(نهج‌البلاغه، ح 306).
امروزه دشمن به القای ناامیدی و شکست گفتمان انقلابی مشغول است و چه بسا برخی از اشخاص از فضای برساخته رسانه‌ای دشمن، متاثر می‌شوند. پس برای مقابله با او؛ باید با تبیین و رسانه‌ای موفقیت‌های دولت، نقشه دشمن را خنثی کرد.
2. قرآن به تجهیز مؤمنین در برابر دشمنان دستور می‌دهد: «وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ».(الأنفال/ ۶۰). اگر جنگ امروز، جنگ رسانه‌ای و شناختی است، پس واجب است که در برابر دشمن خود را تجهیز کنیم. تجهیز فقط داشتن امکانات نیست بلکه کاربست آن در زمان ضرورت و دفاع است. القای ناامیدی و ناکارآمدی نظام اسلامی را با گزارش رسانه‌ای خدمات نظام و دولت اسلامی وجوباً و باید خنثی کرد.
3. امیرالمومنین علیه‌السلام در نامه ۵۰ نهج‌البلاغه می‌فرماید: «اَلا وَ اِنَّ لَکُم عِندِی اَن لَا اَحتَجِبَنَّ دُونَکُم سِرّاً اِلّا فی حَرب». حقّ شما بر من[این است که] هیچ رازی را از شما پنهان ندارم، هیچ حرفی را از شما پنهان نکنم، مگر در جنگ.
و به مالک اشتر درباره شفافسازی در مسائل حکومتی و مدیریتی می‌نویسد: «َإِنْ ظَنَّتِ الرَّعِیَّةُ بِکَ حَیْفاً فَأَصْحِرْ لَهُمْ بِعُذْرِکَ وَاعْدِلْ عَنْکَ ظُنُونَهُمْ بِإِصْحَارِکَ، فَإِنَّ فِی ذَلِکَ رِیَاضَةً مِنْکَ لِنَفْسِکَ، وَ رِفْقاً بِرَعِیَّتِکَ، وَإِعْذَاراً تَبْلُغُ بِهِ حَاجَتَکَ مِنْ تَقْوِیمِهِمْ عَلَى الْحَقِّ.»؛ اگر مردم گمان کردند که تو با اعمالت نسبت به آنها ستمی روا داشته‌ای، پس عذر و دلیل خود را برای آنان اصحار (شفافسازی) کن. و به وسیله این اصحار(شفافسازی)، گمان‌های سوئی را که مردم نسبت به تو پیدا کرده‌اند برطرف کن؛ که همانا این کار، موجب عادت دادن نفس به اخلاق حسنه و مهربانى و نرمى نسبت به رعیت است؛ و این عذرخواهى و شفافسازی، تو را به خواسته‌ات در واداشتن رعیت به حق می‌رساند.
واژه اصحار یا صحراگونگی یعنی مانند صحرا که فضای باز است و همه چیز به صورت شفاف و بی‌کم و کاست در محضر مردم قرار گیرد. پس اولین فایده شفافسازی متوجه شخص حاکم می‌شود. البته حضرت تاکید هم می‌کنند برخی از موارد مانند اسرار جنگ(وبه طور کلی اطلاعاتی که موجب سوءاستفاده دشمن می‌شوند) را نمی‌توان به مردم گزارش داد.
4. دولت کنونی با شعار و شعائر دینی و انقلابی تشکیل یافته است. از این حیث ناکارآمدی دولت در رسانه‌های معاند ناکارآمدی نظام اسلامی نمایانده می‌شود. با توجه به مبانی فقهی حفظ نظام اسلامی و نظر فقهی حضرت امام(ره) مبنی بر اوجب واجبات بودن آن، دولت برای صیانت از جایگاه نظام باید اقدامات و موفقیت‌های خود را مستدل و مستند رسانه‌ای کند.
5. تبیین واقعیت‌ها و ظرفیت‌های کشور؛ یکی از راهبردهای دشمن در ناامید‌سازی جامعه ما، مقایسه ایران با برخی از کشورهای دیگراست. مثلا درآمدهای نفتی، یارانه‌های نقدی و.... دولت باید به این آمار‌سازی‌های بی‌منطق و بی‌اساس پاسخ مستند بدهد. مثلا میزان فروش نفت ما و مثلا یک کشور در حوزه خلیج‌فارس و نسبت آن با جمعیت کشور. همچنین میزان وصول و محل هزینه درآمدهای نفتی باید گزارش داده شود. تسویه بدهی‌های دولت قبل و اوراق قرضه نمونه‌ای از مواردی است که باید به مردم گفته شود. میراث دولت قبلی را باید به مثابه ویرانه‌ای دانست که دولت فعلی پس از آواربرداری و فونداسیون مناسب و محکم، باید به باز‌سازی دوباره آن بپردازد. این فرآیند ضمن هزینه‌بر بودن، نیاز به زمان دارد و این نکته مهم به تبیین رسانه‌ای نیاز دارد. تا دولت به ناکارآمدی و عقب‌نشینی از شعارهای خویش متهم نشود.
6. جریان و گفتمان مسبب وضعیت کنونی کشور با شانتاژ رسانه‌ای درصدد بازگشت به قدرت است. یکی از راهبردهای آن جریان، القای ناکارآمدی دولت در عرصه اقتصادی است. دولت فعلی باید با تشریح اتفاقات گذشته و اقدامات صورت گرفته کنونی در جبران آن خیانت‌ها و خسارت‌ها، از بازگشت غربگرایان به مسند حساس اجرائی جلوگیری کند. و از سوی دیگر ناکارآمدی نسخه وارداتی و ترجمه‌ای و استثماری و وابسته‌سازی نئولیبرالیستی را برملا سازد.
7. رسانه‌ها می‌توانند به انسجام و همدلی ملت- دولت کمک کنند. مردم به عنوان یکی از ارکان مهم حکومت در همگرایی با دولت در نیل به اهداف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نقش مهمی دارند. این مهم زمانی عملی خواهد شد که مردم به دولت مردمی باور داشته باشند. یعنی بدانند دولت در راستای رفاه و منافع ملی گام برمی‌دارد. تیم رسانه‌ای دولت با اطلاع‌رسانی عملکرد خویش می‌تواند از حمایت و همراهی مردمی برخوردار شود. با شفافیت و گزارش رسانه‌ای دقیق و صادقانه، مردم نسبت به آینده امیدوار می‌شوند و از طرف دیگر دولت را در نیل به اهداف خویش یاری می‌دهند.
8. با گزارش رسانه‌ای عملکرد دولتمردان به جامعه، برنامه‌ها و اقدامات توسط نخبگان نقد می‌شوند که به تقویت دولت منجر می‌شود.
نکته: غیر از دولت، انقلابی‌های رسانه‌ای و رسانه‌های انقلابی هم باید در تبیین مواضع و موفقیت‌های دولت جهادی وارد عمل شوند. براساس همان دو آیه مذکور و قواعد فقهی مبتنی بر آنها؛ جریان انقلابی باید در این عرصه وارد شود و حضور تبیین‌گرانه داشته باشد.