حمیدرضا اکبری: فیلترینگ خوب، فیلترینگ بد ۱۴۰۳/۱۰/۱۲
فیلترینگ خوب، فیلترینگ بد
۱۴۰۳/۱۰/۱۲
حمیدرضا اکبری
در حالی مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور و شورای عالی فضای مجازی، از رفع فیلترینگ و ایجاد حکمرانی در فضای مجازی سخن می‌گویند؛ که سکوهای مجازی آمریکایی از هیچ‌کدام از قوانین ایران تبعیت نکرده و مسئله حکمرانی در بستر سکوهای خارجی بیشتر شبیه یک تناقض است.
سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات پس از جلسه شورای عالی فضای مجازی از رای این شورا برای رفع محدودیت گوگل پلی و واتساپ، سخن گفت. همچنین در روزهای گذشته خبرهایی از سوی افراد مرتبط با دولت مبنی بر رفع محدودیت کامل تمامی سکوهای خارجی به صورت گام به گام مطرح می‌شود.
واقعیت امر این است که قدرت‌های جهانی خیلی وقت است که تعارف را کنار گذاشته و هر کدام مدیریت فضای اینترنت ملی‌شان را خود در اختیار دارند و هرگونه مداخله جریان‌ها و کشورهای رقیب در فضای مجازی و اینترنت کشورشان را بر نمی‌تابند. این کشورها با ایجاد برخی محدودیت‌ها مانع از اثرگذاری کشورهای دیگر بر افکار عمومی کشور خود می‌شوند. برای مثال مردم در چین تماماً از سکوهای داخلی خود استفاده می‌کنند و حتی موتور جست‌وجوگری مانند گوگل در چین وجود ندارد و از مدت‌ها قبل با ایجاد نسخه موتور جست‌وجوگر پیشرفته چینی در این زمینه نیز کاملاً بومی کار می‌کنند. در روسیه نیز وضع فضای مجازی و اینترنت به همین شکل است و از اینترنت و سکوهای بومی استفاده می‌شود.
آمریکا اما در میان سایر کشورها در رابطه با فضای مجازی و اینترنت عملکرد جالب توجه‌تری دارد. کشوری با شعارهای کاملا آزادمنشانه اما با فیلترینگ‌های گسترده. برای مثال چندی پیش دادگاه فدرال آمریکا قانونی را تأیید کرده است که طبق آن، شرکت چینی ByteDance باید تا اوایل سال آینده (سال پیش رو) مالکیت اپلیکیشن محبوب تیک‌تاک را در آمریکا واگذار کند و در غیر این صورت با ممنوعیت مواجه خواهد شد. این در حالی است که تیک تاک در کشور آمریکا نمایندگی رسمی دارد و فعالیت‌های آن در روال قانونی خود در حال انجام است. از خود فیلترینگ مهم‌تر نحوه فیلترینگ این نرم‌افزار است جایی که آمریکا ابتدا محدودیت را برای ارتش و دستگاههای امنیتی و مسئولین دولتی خود شروع کرد و استفاده از آن را برای آنها ممنوع اعلام و جرم‌انگاری کرد.
سپس با برگزاری جلسه‌ای شبیه محاکمه برای مدیرعامل تیک تاک در کنگره آمریکا، با سؤالات پی‌در‌پی از وی، طوری وانمود کردند که دولت چین از طریق الگوریتم‌ها و قابلیت‌های تیک‌تاک روی کاربران آمریکایی تأثیر می‌گذارد یا اطلاعات آنها را جمع‌آوری می‌کند. مقامات آمریکایی نگرانی‌های خود مبنی بر کنترل جمع‌آوری داده‌ها، تغییر الگوریتم‌ها و امکان مدیریت پیام‌رسانی در سطح گسترده را بیان کردند. مدیر آژانس امنیت ملی آمریکا نیز در این مورد ابراز نگرانی کرده است. در واقع آمریکایی‌ها سعی کردند در یک فرآیند کاملاً نرم ابتدا از مسئولین شروع و سپس با روند قانونی و عمومی و در ظاهر خیرخواهانه افکار عمومی خود را به دور از چند صدایی و سیاسی‌کاری اقناع کنند و یک فیلترینگ خوب را برای مردم خود به ارمغان بیاورند.
حال شرایط ایران با آمریکا را در زمینه حکمرانی فضای مجازی مقایسه کنید. نرم‌افزارهای آمریکایی اینستاگرام و واتساپ شرکت متا برخلاف قوانین بین‌المللی نمایندگی رسمی در ایران ندارند و از قوانین ایران نیز تبعیت نمی‌کند. اینستاگرام و واتساپ، در فتنه زن زندگی آزادی، با ایجاد یک جنگ تمام عیار شناختی نقش کلیدی داشتند. به گونه‌ای که طبق بیانیه وزارت اطلاعات ایران، شرکت متا در اینستاگرام از طریق الگوریتم‌های هوش مصنوعی محتوای ضد حکومت را وایرال و محتواهای طرفدار حکومت را فیلتر می‌کرد. پس از این ماجرا شورای عالی فضای مجازی تصمیم به محدودیت برای این دو نرم‌افزار گرفت و به شرکت متا فرصت داد تا در ایران همچون سایر کشورهای جهان نمایندگی رسمی تشکیل دهد. اما متا حاضر به این کار نشد و محدودیت این سکوها ادامه یافت. با این حال، ایران با ایجاد جنجال از سوی رسانه‌های خارجی و برخی از عمله‌های داخلی این جریان، با اتهام منع آزادی رو‌به‌رو است.
ظاهرا طبق استاندارد دوگانه این جماعت، دو فیلترینگ وجود دارد؛ فیلترینگ خوب در آمریکا و فیلترینگ بد در ایران.
پس از شهادت حاج قاسم سلیمانی توسط دولت آمریکا موجی از احساسات در فضای اینستاگرام شکل گرفت اما بعد از چند روز اینستاگرام آمریکایی تقریباً تمام پست‌های مرتبط را با مخاطب بالا، حذف و اکثر صفحات را فیلتر کرد. همچنین در زمان شهادت رهبر بزرگ حزب‌الله لبنان سید حسن نصرالله نیز این اتفاق تکرار شد و این موضوع تقریباً تبدیل به امر عادی در اینستاگرام شده است و در موضوعات مشابه تمامی هشتگ‌های مربوطه را فیلتر می‌کند. اینستاگرام همچنین صفحه رهبر انقلاب را به بهانه رعایت نکردن قوانین آمریکا با بیش از پنج میلیون دنبال‌کننده فیلتر کرد.
طنز تلخ حکمرانی در فضای مجازی ایران آنجاست که رئیس‌جمهور و سایر اعضای شورای عالی فضای مجازی، هم از لزوم حکمرانی در فضای مجازی صحبت می‌کنند و هم به دنبال رفع فیلترینگ همه نرم‌افزارهای قانون‌گریز هستند. حال جای سؤال از تمامی این افراد است که چگونه در فضائی که تحت کنترل شما نیست و بر خلاف تمام اصول و عقاید شما حرکت می‌کند می‌توان حکمرانی کرد؟
اخیرا ستار بهشتی وزیر ارتباطات دولت چهاردهم فیلترینگ را عامل مهاجرت نخبگان دانست و درآمد حاصل از فروش فیلترشکن را بین سه تا بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان دانست. هرچند ایشان آماری از ادعای خود مبنی بر مهاجرت به خاطر فیلترینگ را ارائه نکرد اما در حال حاضر سکوهای مجازی در ظاهر مسدود هستند اما دسترسی به آنها بسیار راحت است و بعید به نظر می‌رسد چنین عاملی تاثیری در مهاجرت داشته باشد.
پزشکیان نیز در زمان انتخابات از مافیای فروش فیلترشکن و تراکنش مالی بالای آنها سخن راند اما جالب است که ظاهرا نه جناب رئیس‌جمهور و نه وزیر محترمشان، در رابطه با موضوع اینترنت ملی دغدغه و برنامه‌ای ندارند. اگر این دولت واقعا دغدغه مافیای فیلترشکن را دارد؛ باید به جای پاک کردن صورت مسئله به فکر حل ریشه‌ای آن باشد و با ایجاد اینترنت ملی، هم بساط مافیای فیلترشکن را جمع کند و هم دغدغه رهبری در زمینه حکمرانی در فضای مجازی را مرتفع کند.
تاریخ خبر: ۱٤۰۳/۱۰/۱۳، ۰۷:۰٤:۱۹ بازدیدها: 32