تقلای غرب برای شرطیسازی اقتصاد ایران با دروغ «توافق موقت»
۱۴۰۲/۰۳/۲۰
در روزهای اخیر، گمانهزنیها و خبرهای متعددی پیرامون توافق هستهای میان ایران و آمریکا از سوی محافل مختلف رسانهای منطقهای و بینالمللی مطرح شد. گمانهزنیهایی که سفر هیثم بن طارق، پادشاه عمان و بسته شدن دو پرونده پادمانی ادعایی آژانس بینالمللی انرژی هستهای و همچنین مبادله زندانیان میان ایران و اروپا به آن شدت بخشیده است.
در همین زمینه، روز پنجشنبه (۱۸ خردادماه) «میدل ایست آی» در گزارشی مدعی شد که ایران و ایالات متحده در حال نزدیک شدن به یک توافق موقت هستند که در برابر کاهش فعالیتهای غنیسازی ایران، گشایشی را در برخی از تحریمها فراهم میآورد.
این گزارش همچنین درباره نوع توافق میان ایران و آمریکا آورده است که «در چارچوب این توافق، ایران متعهد میشود که فعالیتهای غنیسازی اورانیوم ۶۰ درصد و بالاتر خود را متوقف کند و به همکاری با سازمان بینالمللی انرژی اتمی برای نظارت و تأیید برنامه هستهای خود ادامه دهد. در برابر این، به تهران اجازه داده میشود که روزانه تا یک میلیون بشکه نفت صادر کند و به درآمد آن و نیز دیگر منابع مسدودشدهاش در خارج از کشور دسترسی داشته باشد، مشروط بر آنکه این منابع انحصارا برای خرید مجموعهای از کالاهای اساسی شامل غذا و دارو هزینه شوند.»
روزنامه صهیونیستی هاآرتص نیز مدعی پیشرفت چشمگیر مذاکرات میان ایران و آمریکا شده و در همین زمینه نوشته است: «تماسهای بین ایالات متحده و ایران در تلاش برای دستیابی به توافق بر سر توافق هستهای در چند روز گذشته، پیشرفتهای زیادی داشته است.» این روزنامه همچنین به نقل از مقامات رژیم صهیونیستی نوشته است که «مذاکرات با سرعتی بیش از حد انتظار پیش میرود و این احتمال وجود دارد که دو طرف ظرف چند هفته به توافق برسند.»
رد توافق موقت از سوی ایران و آمریکا
اخبار مربوط به توافق قریبالوقوع هم توسط ایران و هم آمریکا رد شد. یک سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید روز پنجشنبه در واکنش به مقالهای در تارنمای میدل ایست آی به رسانهها گفت: «این گزارش نادرست و گمراهکننده است. هر گزارش درخصوص توافق موقت با ایران نادرست است.» ایران نیز نه مذاکرات، بلکه توافق موقت را رد کرد و نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد تاکید کرد که «هیچ توافق موقتی به جایگزینی برجام وجود ندارد و در دستور کار نیست.»
مقامات ایران همواره در اظهارات خود تاکید دارند که اگر طرف آمریکایی واقعبینانه عمل کند، امکان دستیابی به توافق وجود دارد. توافق مد نظر ایران، سندی است که تحریمها به صورت حداکثری رفع و منطقه هم از اجرای آن بهرهمند شود. بنابراین ایران به دنبال یک توافق جامع است و برای دستیابی به آن تا به امروز حسن نیت خود را نشان داده که حل و فصل فنی اختلافات ادعایی آژانس، نمونهای از آن است.
اما در مقابل، تناقض در رفتار و گفتار مقامات غربی در قبال مذاکرات و پروسه احیای توافق هستهای موج میزند. در حالی که آژانس به بررسی پرونده فعالیتهای هستهای ایران و میزان انطباق آن با قطعنامه ۲۲۳۱ پرداخت و در بیانیهای قابل قبول، از گامها، همکاری و حسن نیت ایران تمجید کرد؛ اما شاهد حملات تند تروئیکای اروپا در نقش «پلیس بد» به جمهوری اسلامی بودیم. در این میان ایالات متحده نیز سعی کرده است همان محورهای پوچ اروپاییها را با لحنی ملایمتر مطرح کند، که نشاندهنده آن است که نقشهای پلیس بد و خوب میان اروپاییها و آمریکا مجدداً تقسیم شده است.
از سوی دیگر شاهدیم که نمایندگان مجلس آمریکا در اقدامی که ظاهراً بر خلاف سیاستهای تبلیغی مقامات کاخ سفید در رسیدن به توافق است، از اروپاییها خواستند تا مکانیزم ماشه را در برجام فعال کنند! باید توجه داشت زمانی که ترامپ به خوبی میدانست با خروج آمریکا، امکان استفاده از مکانیزم ماشه را در برجام از دست داده است؛ اما مدام با داستانسرایی، استفاده از آنرا مطرح میکرد و اکنون نیز برخی نمایندگان مجلس این کشور بدون در نظر گرفتن امکان مقابله ایران، صرفاً با یک نبرد تبلیغاتی میخواهند از نمایشی دیگر پردهبرداری کنند. امروز نیز «شمشیر داموکلس» مکانیسم ماشه آنجا خاصیت خود را از دست میدهد که آژانس هرگز حاضر نخواهد بود امتیازهایی که ایران پیشاپیش به آن داده است را از دست بدهد؛ چرا که قطعاً اولین گزینه ایران در اقدام متقابل، خروج از ان پی تی است.
«توافقنمایی» با ترفند «بازی سرزنش»
در واقع غربیها با ارائه یک بازی ترکیبی جدید، یعنی «تهدید» و «شایعهپراکنی» توسط انواع کانالهای ماهوارهای فارسیزبان، به دنبال بازی تکراری جنگ روانی هستند که نتیجه آن، شرطی کردن بازار و اقتصاد ایران است؛ زیرا آنها اراده سیاسی لازم برای نهایی کردن مذاکرات را ندارند و به دنبال اتخاذ امتیاز بیشتر در برابر امتیاز کمتر هستند. بهخصوص آنکه جمهوری اسلامی توانسته روزهای پر از حادثه پاییز سال قبل را مدیریت کند و با کارآمدتر کردن حکمرانی خود و پیشبینیهای لازم، اجازه شکل گرفتن یک جنگ ترکیبی دیگر را در بستر جامعه خود ندهد.
آنچه این روزها شاهد هستیم «توافقنمایی» با ترفند «بازی سرزنش»، توسط غربیها است تا بیثباتی اقتصادی در ایران ایجاد کنند. همه داستان تبلیغات رسانهای غرب بر سر ماجرای برنامه هستهای ایران که در چند روز اخیر مطرح شده، فقط یک نمایش تکراری است، تا اقتصاد ایران که به سمت شرایط با ثبات در حرکت است را پرتلاطم کنند و در اثر شرایط ایجاد شده، ایران را به گرفتن امتیاز کم راضی کنند.
با این وجود غرب به خوبی میداند تنها گزینهاش در برابر ایران، مذاکره است. همچنان که بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در سفر اخیر خود به عربستان، به این موضوع معترف و مدعی شد: «آمریکا همچنان بر این باور است که دیپلماسی، به همراه فشار اقتصادی، بازدارندگی و همکاری قوی دفاعی، بهترین راه برای مهار اقدامات خطرناک ایران است.» به هر حال در شرایطی که ایران با گذر زمان، هر چه بیشتر بر اوضاع داخلی خود مسلط شده و با گسترش روابط سیاسی خود با کشورهای غرب آسیا، حضور مؤثر و نقشآفرینی در ائتلافهای منطقهای و فرامنطقهای نظیر پیمان شانگهای و بریکس، همچنین گسترش دامنه نفوذ خود به حیاط خلوت واشنگتن در آمریکای لاتین و نیز گامهای مؤثر اقتصادی برای مهار تحریمها، در کنار توسعه روزافزون برنامه هستهای صلحآمیز خود، غربیها را در شرایط سختی قرار داده است تا آنها در عمل و در شرایطی که درگیر جنگ اوکراین، گسترش نفوذ چین و نیز نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هستند، میان توافقنمایی و توافق واقعی یکی را انتخاب کنند.
مانع اصلی در احیای برجام را غرب ایجاد کرده است
مصطفی خوشچشم، کارشناس مسائل بینالملل طی گفتوگویی درخصوص مواضع تند اخیر اروپاییها در قبال برنامه هستهای ایران، گفت: غربیها درخصوص احیای توافق برجام، مانع اصلی را خود ایجاد کردهاند. آنها میخواهند بخش عمدهای از تحریمها باقی بماند، موضوعی که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
وی افزود: از سویی با شکست دور دوم جنگ ترکیبی در پاییز و اوایل زمستان سال گذشته که با هدف عقب ماندن ایران از مواضع خود همراه بود، آنها به دنبال آن هستند تا بازی سرزنش را با مقصر نشان دادن ایران برای عدم انجام توافق، نشان دهند. بیانیههای سه کشور اروپایی در همین راستا قابل ارزیابی است.
این کارشناس مسائل بینالمللی با اشاره به توان کشورمان در مقابله با جنگهای ترکیبی غرب، تصریح کرد: ایران توانست جلوی موج سوم جنگ ترکیبی آمریکا را پیشدستانه بگیرد و با موفقیت، اقداماتی در این خصوص انجام دهد. از طرفی سازمان انرژی هستهای کشورمان، مجموعه اقداماتی را برای جلوگیری از تنشافزایی طرف غربی انجام داده است، موضوعی که در دو نشست آخر آژانس بینالمللی انرژی اتمی نتیجه بخش بوده است.
خوشچشم با اشاره به ادامه تقابل مذاکراتی ایران و غرب، بیان کرد: فعلاً هیچگونه توافق موقتی در چشمانداز نیست، ولی آمریکاییها سعی میکنند با راهزنیهای دریایی و اعلام تحریمهای تکراری و جوسازی رسانهای، سعی بر افزایش فشار بر ایران کنند. در مقابل جمهوری اسلامی هم با در اختیار داشتن مؤلفههای قدرتمند خود از جمله توقیف کشتیهای متخلف و رونمایی از تجهیزات موشکی، ابزارهای چانهزنی و فشارش را در مذاکرات نشان دهد.
به گزارش مهر، این کارشناس مسائل بینالمللی درخصوص چرایی مواضع نرمتر آمریکاییها نسبت به اروپاییها در مورد ایران، متذکر شد: هرچند در مجموع اختلافی بین آمریکا و اروپا در مذاکرات با ایران وجود ندارد، به دلیل مشکلات درونی و بیرونی آمریکا و نیز تمایل آنها برای تبادل زندانیان با ایران که موضوعی جدا از برجام است، آمریکاییها ملاحظاتی را در نظر گرفتهاند و نقش پلیس بد را به اروپاییها واگذار کردهاند.
بحث ما در ۱+۵ دقیقاً سیاسی- امنیتی است
حسن بهشتیپور، کارشناس مسائل بینالملل نیز طی گفتوگویی بیان کرد: روندی که ایران با آژانس دارد، یک روند فنی و حقوقی است؛ یعنی باید ایران به سؤالات آژانس پاسخ بدهد. آژانس یک سازمان بینالمللی است که بر فعالیتهای صلحآمیز هستهای کشورهای مختلف از جمله ایران نظارت دارد و سؤالات آژانس در چارچوب ان پی تی و پادمان هستهای است؛ اما در بحث مربوط به ۱+۵ دقیقاً مسئله سیاسی- امنیتی است و آنجا قدرتهای زورگو آمدهاند و از ۱۳۸۱ تا الان پرونده سازی هستهای علیه ایران داشتهاند و به بهانههای مختلف آن را ادامه دادهاند.
وی با اشاره به بیانیه اخیر آژانس درخصوص برنامه هستهای ایران، تاکید کرد: آژانس در گزارش اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به شورای حکام اعلام کرد که موضوع ۸۴ درصد عملاً یک سوءتفاهم بوده است و ایران ۸۴ درصد را غنی نکرده و محصول ایران از سانتریفیوژها، اورانیوم ۸۴ درصد نبوده، بلکه همان ۶۰ درصد بوده است؛ منتهی در حین فعالیت غنیسازی، گاهی ذرات غنی شدهتر از آنچه که طراحی شده، بهوجود میآید که در نهایت خروجی، همان اورانیوم ۶۰ درصد خواهد بود.
به گزارش مهر، بهشتیپور با اشاره به بیانیههای اخیر غربیها در مورد کشورمان خاطرنشان ساخت: این سیاست غرب است که میخواهد از ابزار آژانس برای فشار به ایران استفاده کند و حالا که موضوعات ما در آژانس در حال حل شدن است، میگویند این پاسخ کافی نبوده است! از این رو باید از سه کشور اتحادیه اروپا و همچنین خود آمریکا پرسید که شما چهکاره هستید و از چه جایگاهی میگویید که پاسخهای ایران کافی نبوده است؟ آنها نشان میدهند که اگر گزارش آژانس در راستای منافعشان ارائه شود، آن زمان فقط خوب است. البته لازم است ایران همچنان با آژانس همکاری و تعامل داشته باشد.
دولت آمریکا حتی در مورد مبادله زندانیان نیز جدی نیست
مجتبی توانگر نماینده مجلس شورای اسلامی نیز وجود توافق قریبالوقوع را رد کرد و هدف از فضاسازیهای رسانهای را تاثیرگذاری بر اقتصاد ایران دانست.
توانگر روز شنبه در صفحه توئیتر خود نوشت: «با وجود انجام مذاکراتی در نیویورک توافق قریبالوقوعی به دلیل کارشکنی آمریکا وجود ندارد. آمریکا در تلاش برای امتیازگیری هستهای از ایران در ازای آزادسازی داراییهای بلوکه شده است که این امر خلاف قانون و مغایر منافع ایران است.»
این نماینده مجلس در ادامه با اشاره به اینکه دولت آمریکا درصدد کشاندن ایران به مذاکرات مستقیم رسمی است، نوشت: «دولت آمریکا حتی در زمینه مبادله زندانیان نیز جدی نبوده و آن را به غنیسازی مرتبط میکند. هدف از فضاسازیهای رسانهای در مقطع فعلی شرطیسازی فضای اقتصادی و وارد کردن شوک به بازار است.»