وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با روزنامه الوفاق با اشاره به اینکه هیچ طرفی حق ندارد مرزها و راه‌های حمل‌ونقل بین کشورها را ببندد، گفت که ایران برای خروج نظامیان ترکیه از خاک سوریه در نشست چهارجانبه اخیر در مسکو، طرحی ارائه کرده است.
«حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان که اخیرا در چارچوب تقویت روابط با سوریه و لبنان و پیگیری توافق‌های صورت گرفته با دمشق در قبال تحرکات آمریکا در مرزهای شرقی سوریه و تهدیدهای رژیم موقت علیه فرماندهان مقاومت فلسطین و... به این کشورها سفر کرده است، در گفت‌وگوی اختصاصی با روزنامه الوفاق به بررسی آخرین تحولات در عرصه سیاست خارجی ایران در منطقه و جهان پرداخت.
جهان عرب جایگاه سوریه را درک کرد
وی در پاسخ به این سؤال که آیا سفر اخیرش به لبنان و سوریه با هدف تاکید بر ایستادن ایران در کنار متحدانش در سایه تحرکات مشکوک اخیر آمریکا در مرزهای سوریه و عراق است، گفت: درواقع ما امروز در سوریه با دو پدیده روبه‌رو هستیم؛ پدیده اول این است که جهان عرب رویکردی جدید در قبال دمشق اتخاذ کرده و به دنبال بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، بازگشایی سفارتخانه‌های خود در این کشور و انعقاد توافقات با دمشق در سطوح مختلف است. جهان عرب و رؤسای دولت‌های عربی و اسلامی در منطقه جایگاه سوریه را به‌خوبی درک می‌کنند، زیرا سوریه کشوری است که نمی‌توان آن را از معادلات منطقه‌ای حذف کرد.
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران افزود: اما از سوی دیگر، با وجود سرعت گرفتن این پدیده مثبت، فعالان بیگانه و دشمنان سوریه به‌ویژه آمریکا فشارهای خود علیه دولت و ملت سوریه را افزایش داده‌اند. من از مقامات سوری در جریان این سفر شنیدم که طرف‌های بیگانه و دستگاه‌های جاسوسی تلاش دارند که گروه‌های تروریستی را به منطقه شرق فرات و ادلب بازگردانند تا از این طریق به سوریه فشار وارد کنند.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران افزود: «قوانین تحمیل شده از سوی آمریکا علیه سوریه موسوم به قانون «سزار» یا «قیصر» در حقیقت در راستای افزایش تحریم‌هاست، لذا به نظر می‌رسد که همه این اقدامات، پاسخی از سوی دشمنان سوریه در قبال بازگشت روابط طبیعی دمشق با کشورهای عربی و دیگر کشورهای منطقه است.
پیشنهاد ایران برای امنیت مرزهای مشترک سوریه و ترکیه
امیرعبداللهیان در ادامه گفت که موضوع دیگری که درخصوص سوریه وجود دارد به امنیت مرزهای مشترک این کشور با ترکیه ربط دارد. مقامات سوری به اعلام کرده‌اند که برای محافظت از مرزهای مشترک کشور خود با ترکیه از داخل خاک سوریه آمادگی کامل دارند.
وی تصریح کرد که در آخرین نشست چهارجانبه میان وزرای خارجه ایران، سوریه، ترکیه و روسیه در مسکو، ما طرحی به نام جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد دادیم مبنی بر اینکه دمشق و آنکارا بر خروج نیروهای نظامی ترکیه از خاک سوریه توافق کنند، اما در نهایت این یک معادله، دارای دو طرف است و طرف دوم آن، ترکیه است که امنیت مرزهایش با سوریه برایش اهمیت دارد و نباید این مرزها از سوی برخی گروه‌ها که امنیت منطقه را به خطر می‌اندازند، تهدید شود. این امری صحیح است که ترکیه آن را مطرح کرد. بنابراین ما در جمهوری اسلامی ایران این پیشنهاد را دادیم که در این نشست چهارجانبه، ابتدا ترکیه متعهد شود که نیروهای نظامی‌اش را از خاک سوریه خارج کند و دوم اینکه سوریه متعهد شود که نیروهایش را در مرزها قرار دهد تا خاک ترکیه تهدید نشود و ایران و روسیه نیز طرف‌های ضامن در این توافق باشند.
موضع ثابت ایران در قبال تلاش‌های آمریکا برای قطع راه‌های ارتباطی در منطقه
امیرعبداللهیان در پاسخ به این سؤال آیا آمریکا در تلاش است تا روابط ایران را با سوریه و عراق به منظور تاثیر بر آنها و بر اقتصاد کشورهای عضو محور مقاومت از طریق ایجاد موانع بر سر راه ترانزیت و همچنین حمایت از گروهک‌های تروریستی، قطع کند، گفت: برخی رسانه‌ها این مسئله را مطرح کردند و گزارش دادند که آمریکا در حال تشدید نظامی اسست تا گذرگاه بوکمال را ببندد اما با تحقیقاتی که انجام دادیم مشخص شد که آمریکا درواقع عملیاتی انجام نداده است تا بتوانیم این امر را تایید کنیم. وی اذعان داشت که در جریان سفرش به دمشق و بیروت بر این امر تاکید کرده که هیچ طرفی نمی‌تواند مرزها و خطوط ارتباطی میان کشورها را ببندد، این مسئله درخصوص گذرگاه زنگزور نیز صدق می‌کند.
وزیر امور خارجه در ادامه با تایید تلاش برخی طرف‌ها در منطقه قفقاز برای بستن مسیر تاریخی و قدیمی میان ایران و ارمنستان تاکید کرد که تهران تحت هیچ شرایطی اجازه انجام چنین کاری را نخواهد داد و این امر درخصوص سوریه و عراق نیز صدق می‌کند.
امیرعبداللهیان با تاکید بر اینکه بر اساس اطلاعات موجود، هنوز آمریکایی اقدامی برای بستن مرزهای بوکمال انجام نداده‌اند، تاکید کرد که آمریکا چنین هدفی دارد و در صورتی که فرصتی پیش بیاید، دست به چنین کاری خواهد زد.
موضع ثابت ایران در حمایت از مقاومت
حسین امیرعبداللهیان در پاسخ به سؤالی در خصوص سفرش به لبنان و دیدار با دبیرکل حزب‌الله لبنان و رهبران گروه‌های فلسطینی تایید کرد که این دیدارها در راستای حمایت از مقاومت صورت گرفته زیرا یکی اصول ثابت در سیاست جمهوری اسلامی ایران دفاع از مظلومان و مستضعفین و محافظت از ثبات و امنیت منطقه است و ایران همواره بر این مسئله تاکید دارد.
وی با تاکید بر حمایت همیشگی ایران از مقاومت به اتهاماتی که به تهران در خصوص دخالت در جنگ اوکراین نیز اشاره کرد و گفت که در آخرین تماسش با جوزپ بورل با قاطعیت در قبال این اتهامات ایستاده و خطاب به او که از استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین سخن گفته، تصریح کرده است: لطفا این اظهارات را تکرار نکنید زیرا کاملا بی‌اساس است و موضع ما درباره اوکراین کاملا روشن و شفاف است، ما در سیاست خارجی خود با هیچ طرفی تعارف نداریم و اعلام کردیم که هیچ‌گونه پهپادی برای استفاده در جنگ اوکراین به روسیه ندادیم. اما در خصوص مسئله مقاومت فلسطین و لبنان علی‌رغم تمام عواقب و پیامدهایی که برای ما به همراه دارد به صراحت اعلام کردیم و اعلام می‌کنیم که در کنار مقاومت هستیم.
پیشنهاد سطان عمان در خصوص توافق هسته‌ای
امیرعبداللهیان در پایان در پاسخ به درخواست خبرنگار الوفاق برای ارائه جزئیات بیشتر درباره پیشنهاد سلطان عمان در خصوص مذاکرات هسته‌ای گفت: سلطان عمان ایده‌هایی درباره نحوه بازگشت تمام طرف‌ها به تعهدات خود در توافق هسته‌ای مطرح کرد و ما نیز در نشست‌های دیپلماتیک به این ایده‌ها اهمیت دادیم و اگر به نقطه‌ای رسیدیم که بتوانیم از طریق آن به نتیجه برسیم، به شما اطلاع خواهیم داد.
گفت‌وگوی وزرای خارجه ایران و جمهوری آذربایجان درباره منطقه
خبرگزاری «ترند» جمهوری آذربایجان از گفت‌وگوی تلفنی «جیحون بایراموف» وزیر خارجه این کشور با «حسین امیرعبداللهیان» همتای ایرانی وی خبر داد. طبق این گزارش، وزرای خارجه دو کشور درباره مسائل دوجانبه و همچنین وضعیت کنونی منطقه گفت‌وگو کردند.
در این تماس تلفنی، دو طرف درباره توافقات و نتایج نشست‌های اخیر بین رؤسای مشترک کمیسیون دولتی همکاری‌های اقتصادی، تجاری و بشردوستانه جمهوری آذربایجان و ایران و اقدامات بیشتر که قرار است انجام شود، گفت‌وگو کردند.
به نوشته ترند، در این گفت‌وگو، تاثیر مثبت نشست‌ها در سطوح عالی و تماس‌های بین بخشی بر توسعه روابط جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران مورد توجه و تقدیر قرار گرفت. طبق این گزارش، «همچنین وزرای خارجه اقدامات لازم برای عادیسازی کامل روابط دو کشور را مورد بحث و بررسی قرار دادند». دو طرف همچنین درباره سایر موضوعات مورد علاقه دو کشور تبادل‌نظر کردند.
به گزارش رسانه دولتی جمهوری آذربایجان، جیحون بایراموف در این تماس گفت «به‌رغم پیشنهادات و ابتکارات صلح که باکو با هدف عادیسازی روابط در منطقه ارائه کرده، تحرکات نظامی- سیاسی رهبری ارمنستان علیه تمامیت ارضی و حاکمیت (جمهوری) آذربایجان به این تلاش‌ها آسیب زده است».
قره‌باغ در سطح جهانی به عنوان بخشی از جمهوری آذربایجان شناخته می‌شود اما از زمان جنگی که مصادف با فروپاشی اتحاد شوروی در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی شد، به دست جمعیت ۱۲۰ هزار نفری قوم ارمنی کنترل می‌شود. جمهوری آذربایجان بخش‌های بزرگی از منطقه قره‌باغ کوهستانی را در جنگ ۲۰۲۰ پس گرفت و قره‌باغ را تقریباً به طور کامل محاصره کرد. از دسامبر ۲۰۲۲- در نُه ماه گذشته - غیرنظامیان جمهوری آذربایجان شروع به مسدود کردن آخرین راه ارتباطی قره‌باغ به ارمنستان کردند که باعث کمبود شدید مواد غذایی، سوخت و دارو شده است.
به گزارش فارس، با موافقت مشروط مسئولان ارمنی قره‌باغ کوهستانی، کمک‌های روسیه سه‌شنبه از طریق جاده آغدام در جمهوری آذربایجان به قره‌باغ کوهستانی رسید. روسیه این اقدام را «اولین گام» برای بازگرداندن کمک‌های امدادی به منطقه مسدود شده توسط جمهوری آذربایجان توصیف کرد و گفت مسکو انتظار دارد کمک‌های بشردوستانه بدون هیچ مانعی از هر دو جهت (ارمنستان و جمهوری آذربایجان) به طور منظم به منطقه سرازیر
شود.
واکنش کنعانی به بیانیه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران شنبه شب ۲۵ شهریور ماه در واکنش به بیانیه رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر اقدام جمهوری اسلامی ایران در لغو انتصاب چند بازرس با تجربه آژانس گفت: متأسفانه سه کشور اروپایی و آمریکا به رغم تعامل مثبت، سازنده و مستمر جمهوری اسلامی با آژانس، با زیاده‌خواهی و با هدف تخریب فضای همکاری ایران و آژانس، از فضای شورای حکام برای مقاصد سیاسی خود سوءاستفاده کردند.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز شنبه در بیانیه‌ای مدعی شد که ایران مجوز فعالیت تعدادی از بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را لغو کرده است.
بنابر اطلاع خبرگزاری فارس تعداد بازرسانی که گروسی به آنها اشاره کرده هشت نفر هستند و دارای ملیت‌های فرانسوی و آلمانی می‌باشند. براساس تصمیم ایران این هشت نفر که دارای روادید چند بار سفر به ایران بودند و هر لحظه می‌توانستند برای انجام بازرسی‌های معمول آژانس به ایران بیایند، از این پس لغو انتصاب De-designation شده و دیگر نمی‌توانند به ایران سفر و اقدام به بازرسی کنند. در واقع به نوعی مجوز فعالیت آنها لغو شده است.
کنعانی افزود: ایران پیش‌تر نسبت به عواقب این‌گونه سوءاستفاده‌های سیاسی از جمله تلاش برای سیاسی کردن فضای آژانس هشدار لازم را داده بود.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی تأکید کرد: اقدام اخیر ایران براساس حقوق حاکمیتی مصرح در ماده ۹ موافقتنامه جامع پادمان بین ایران و آژانس (INFCIRC 214) صورت گرفته است و جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد که کشورهای غربی از سیاست سوءاستفاده از سازمان‌های بین‌المللی از جمله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خودداری کرده و اجازه دهند که این سازمان‌ها فعالیت‌های حرفه‌ای و بی‌طرفانه خود را به دور از فشارهای سیاسی انجام دهند.
کنعانی گفت: البته جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر ضرورت بی‌طرفی آژانس، به همکاری‌های مثبت خود در چارچوب توافقات انجام شده، ادامه خواهد داد.
ادعاهای واهی بی‌پاسخ نماند
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سه کشور اروپایی به همراه آمریکا بدون توجه به همکاری‌های پادمانی ایران همچنان تلاش دارند تا با بیانیه خوانی سیاسی و قرائتی خلاف واقع از رفت و آمدهای دیپلماتیک و فنی، جمهوری اسلامی ایران را متهم به عدم همکاری کنند تا شاید بتوانند با این اقدامات بر فضای داخلی ایران تاثیر بگذارند.
با وجود همکاری‌های قانونی، پادمانی و سازنده ایران و آژانس، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست خبری و همچنین گزارش خود در نشست فصلی این نهاد که هفته گذشته برگزار شد به تکرار ادعاهای بی‌پایه و اساس پرداخت اما واقعیت میدانی گویای آن است که آژانس هیچ‌گاه اسناد معتبری درخصوص مواد هسته‌ای اعلام نشده و فعالیت‌های مرتبط با هسته‌ای را در اختیار ایران نگذاشته و همواره به توضیحات ایران بی‌توجهی کرده است.
علی رغم نداشتن تعهدات، ایران به‌صورت داوطلبانه به آژانس اجازه دسترسی داده و اطلاعات و توضیحاتی را درخصوص این دو مکان ادعایی ارائه داده است. با این حال، آژانس اسناد غیرمعتبری که شجاعت ارائه آن به ایران را هم ندارد مبنای بیانیه‌خوانی سیاسی خود قرار داده و توضیحات معتبر ایران را مورد توجه قرار نداده است. آژانس با وجود این کارشکنی‌ها انتظار دارد، دولت جمهوری اسلامی ایران برخلاف قانون اقدام راهبری مجلس شورای اسلامی، داده‌های دوربین‌ها را در اختیار آژانس قرار داده و حتی دوربین‌های جدیدی نیز در مکان دیگری نصب کند!
سه کشور اروپایی عضو برجام نیز، با صدور بیانیه‌ای مشترک در نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بدون اشاره به اینکه کدام طرف مقصر وضع موجود در اجرای توافقات سال ۹۴ است و باید گام‌های لازم را برای ازسرگیری اجرای آن بردارد، مدعی شدند ایران بیش از چهار سال است که تعهدات برجامی خود را نقض کرده است.
جمهوری اسلامی ایران در روزهای گذشته به اطلاع طرف‌های غربی رسانده است که نسبت به صدور هرگونه بیانیه علیه کشورمان و همچنین اتهام زنی به ایران علی‌رغم اقداماتی که مبتنی بر حسن نیت در تعامل با آژانس صورت گرفته، واکنش قاطعانه نشان خواهد داد.
انتظار برای عقب‌نشینی غرب
تجربه نشان داده است اقدامات متقابل و قاطعانه تهران، در برابر سیاسی‌کاری و اقدامات مخرب غرب در سوءاستفاده از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند به تغییر رفتار آنها منجر شود.
نمونه این دیپلماسی فعالانه را می‌توان در کشیده شدن ترمز قطعنامه‌های شورای حکام مشاهده کرد. روند مخرب استفاده سیاسی از آژانس که از اسفند سال ۱۳۹۹ با صدور قطعنامه ضدایرانی توسط شورای حکام رقم خورده بود تا آبان سال ۱۴۰۱ ادامه داشت.
ایران در جریان آخرین قطعنامه نشست شورای حکام که در آبان سال ۱۴۰۱ منتشر شد، رسما اعلام کرد در پاسخ به این اقدام ضدایرانی، غنی‌سازی ۶۰ درصد را برای اولین‌بار در سایت راهبردی فردو آغاز کرده است. تعویض ماشین‌های سانتریفیوژ نسل اول با ماشین‌های پیشرفته، آغاز تجهیز سالنی جدید و اقدامات فنی و مهم دیگر از جمله واکنش‌هایی بود که نگرانی طرف غربی از تبعات تصمیم خود را به‌وجود آورد. از همین رو برای کشورهای اروپایی و آمریکا محرز شد که ادامه این رویه مخرب در صدور قطعنامه ضدایرانی و تصاعد تنش با تهران می‌تواند پاسخ قاطعانه دیگری را در پی داشته باشد.
روند واکنش‌های قاطعانه دستگاه‌های تصمیم‌گیر دولتی باعث شد از اسفند سال گذشته تاکنون و با وجود برگزاری سه نشست فصلی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هیچ قطعنامه ضدایرانی توسط شورای حکام منتشر نکند.
دولت سیزدهم اکنون با هوشیاری کامل اجازه جایگزین شدن بیانیه ضدایرانی با قطعنامه شورای حکام را نخواهد داد و اعلام کرده است که بیانیه خوانی سیاسی علی رغم همکاری‌های موجود را نمی‌پذیرد. ایران مصمم است که طرف مقابل را همچون مسئله قطعنامه‌های شورای حکام مجبور به عقب‌نشینی کند.
به گزارش ایرنا، این رویه نشان می‌دهد آژانس و کشورهای اروپایی باید از این تاریخ به بعد، منتظر پاسخ و واکنش قاطعانه ایران به بیانیه‌های خود در حاشیه نشست‌های آژانس و سوءاستفاده سیاسی از این نهاد فنی باشند؛ چرا که تکرار رویه مخرب غرب می‌تواند اقدامات مبتنی بر حسن نیت ایران را تحت‌الشعاع قرار دهد.