دیروز و در دومین روز گروگانگیری خونین قطار در بلوچستانِ پاکستان، طبق خبر برخی از منابع، 27 مهاجم توسط ارتش این کشور کُشته و 190 گروگان آزاد شدند.
جنبش آزادیبخش بلوچستان پاکستان یکی از گروههای جداییطلب در ایالت بلوچستان پاکستان است که با هدف دستیابی به استقلال از دولت مرکزی اسلامآباد فعالیت میکند. این جنبش که ریشههای آن به دهههای گذشته بازمیگردد، ادعا دارد که مردم بلوچ در پاکستان با تبعیض، سرکوب و استثمار منابع طبیعی مواجه هستند. اعضای این جنبش بارها به حملات مسلحانه علیه نیروهای امنیتی، مقامات دولتی و پروژههای چینی مرتبط با کریدور اقتصادی چین- پاکستان (CPEC) متهم شدهاند. جنبش آزادیبخش بلوچستان از سوی پاکستان، انگلیس، و آمریکا بهعنوان یک گروه تروریستی شناخته شده است. این گروه که یکی از فعالترین سازمانهای جداییطلب در بلوچستان پاکستان است، در چندین حمله مسلحانه، بمبگذاری و حملات انتحاری علیه نیروهای امنیتی، مقامات دولتی و اتباع خارجی، بهویژه شهروندان چینی که در پروژههای اقتصادی پاکستان فعالیت دارند، دست داشته است. از سوی دیگر، دولت پاکستان نیز به بهانه مقابله با جداییطلبان، به سرکوب گسترده، ربایش فعالان بلوچ، ناپدیدسازی اجباری، و اعدامهای فراقانونی متوسل شده است. گزارشهای حقوق بشری نشان میدهند که طی سالهای اخیر، صدها تن از مردم بلوچ، از جمله دانشجویان، فعالان مدنی و روزنامهنگاران، بدون محاکمه قانونی بازداشت یا ناپدید شدهاند. این شرایط باعث شده است که بلوچستان به یکی از ناآرامترین مناطق پاکستان تبدیل شود و درگیریهای مسلحانه میان نیروهای امنیتی و گروههای جداییطلب همچنان ادامه داشته باشد.
برای بیش از ۲۴ساعت، ارتش پاکستان درگیر رویارویی مرگباری با شبهنظامیان مسلحی بوده که با ربودن یک قطار و گروگانگیری مسافران، بحران امنیتی جدیدی را در این کشور رقم زدهاند. این حمله که نشاندهنده افزایش چشمگیر فعالیتهای شورشیان در بلوچستان است که توسط گروه جداییطلب ارتش آزادیبخش بلوچستان (BLA) انجام شده است. قطار «جافر اکسپرس» که با ۴۵۰ مسافر از کویته، مرکز بلوچستان، به پیشاور در شمال پاکستان در حرکت بود، هنگام عبور از یک تونل با آتش سنگین شبهنظامیان روبهرو شد. در واقع، ستیزهجویان جداییطلب ریلهای راهآهن را منفجر کردند و سپس به سمت قطار آتش گشودند، طی این حمله راننده قطار مجروح شد و تبادل آتش بین نیروهای امنیتی قطار و افراد مسلح صورت گرفت. ارتش پاکستان بلافاصله عملیات گستردهای را برای مقابله با مهاجمان آغاز کرد که به گفته منابع امنیتی، از زنان و کودکان بهعنوان سپر انسانی استفاده میکردند. آنطور که «سیانان» نوشته است، تا صبح چهارشنبه (22 اسفند)، ۱۵۵ گروگان آزاد و ۲۷ شبهنظامی کشته شدند. ویدئوهای منتشرشده چهرههای رنگپریده و هراسان اما آسوده گروگانهای آزادشده را در آغوش خانوادههایشان نشان میداد. هنوز به طور دقیق مشخص نیست چه تعداد مسافر همچنان در اسارت باقی ماندهاند. البته «الجزیره» به نقل از منبع خود تصریح کرد: «از ۴۵۰ گروگان موجود در این قطار تاکنون ۱۹۰ نفر از جمله زنان و کودکان آزاد شدهاند و ۳۰ تروریست نیز کشته شدند.» به گفته منابع محلی، عملیات ارتش پاکستان برای آزادی بقیه گروگانها همچنان ادامه دارد. به نوشته رسانههای محلی پاکستان، مهاجمان قطار به منطقهای دورافتاده در نزدیکی مرزهای افغانستان و ایران سوق دادند. جنبش آزادیبخش بلوچستان مسئولیت این عملیات را بر عهده گرفته و خواستار آزادی زندانیان سیاسی، فعالان و مفقودین بلوچ شده که ادعا میکند توسط ارتش پاکستان ربوده شدهاند.
گفتنی است، از اردیبهشت ۱۴۰۰ (می ۲۰۲۱)، همزمان با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، خشونت در مناطق مرزی پاکستان بهشدت افزایش یافته است. تحلیلگران معتقدند که با تسلط طالبان، گروههای افراطی و شورشی مانند تحریک طالبان پاکستان (TTP) و دیگر سازمانهای شبهنظامی، فضای امنتری برای فعالیتهای خود پیدا کردهاند و حملاتشان علیه نیروهای امنیتی و غیرنظامیان شدت گرفته است. طبق گزارش اندیشکده پاکستانی مرکز تحقیقات و مطالعات امنیتی، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۶۰۰ نفر در حملات تروریستی و درگیریهای مسلحانه در پاکستان کشته شدهاند که این آمار، سال ۲۰۲۴ را به مرگبارترین سال در یک دهه اخیر تبدیل کرده است. بسیاری از این حملات در مناطق مرزی ایالت خیبرپختونخوا و بلوچستان رخ دادهاند، جایی که نیروهای امنیتی پاکستان درگیر مقابله با شورشیان بلوچ و شبهنظامیان افراطی هستند. در کنار این بحران امنیتی، دولت پاکستان طالبان را به عدم برخورد جدی با گروههای تروریستی متهم کرده است، درحالیکه طالبان هرگونه حمایت از این گروهها را رد میکند. افزایش خشونتها باعث نگرانی گسترده در میان مردم، دولت و جامعه بینالمللی شده و فشارها بر اسلامآباد برای یافتن راهحلی پایدار جهت مقابله با ناامنی در حال افزایش است.
واکنشها
«آصف علی زرداری»، رئیسجمهور، و «شهباز شریف»، نخستوزیر پاکستان، با صدور بیانیههایی ضمن محکومیت حادثه تروریستی حمله به قطار در بلوچستان تأکید کردند که نیروهای مسلح در مقابله با تروریسم مصمم هستند و پاسخ کوبنده به مسببان این حمله داده خواهد شد. «سید محسن نقوی»، وزیر کشور پاکستان، نیز با تروریستی خواندن اقدام شورشیان تجزیهطلب بلوچ، تأکید کرد که با نیروهای ضد امنیت و تهدید جان مردم هرگز مماشات نخواهد شد و عملیات برای آزادی مسافران و نابودی گروگانگیرها تا آخرین نفس ادامه خواهد یافت. همچنین، «عمر ایوب خان»، رئیس اپوزیسیون در مجلس پاکستان، از آنچه وی عملکرد ضعیف دستگاههای اطلاعاتی خواند، انتقاد کرد و خواستار پاسخگویی دولت و رؤسای سازمانهای مجری قانون این کشور به چرایی افزایش حملات تروریستی و بینتیجه بودن اقدامات نظامی شد. «سردار لطیف»، نماینده مجلس از حزب جنبش عدالت پاکستان (پیتیآی)، نیز طی گفتوگویی با خبرنگاران در اسلامآباد استعفای وزیر دفاع، وزیر کشور و سروزیر ایالت بلوچستان را مطالبه کرد.
* در ساعات پایانی دیروز خبر رسید که این عملیات پایان یافت. در نهایت هم گروگانگیرها و هم باقیمانده گروگانها در عملیات ارتش کشته شدند.