ولید الخالدی
ترجمه امیرحسین بابالار

مسيل الجزل
(عرب الزّيناتي)
موقعيت:
PGR: 202207
فاصله تا بيسان: 6 كيلومتر 
متوسط ارتفاع: 250 متر پایین‌تر از سطح دریا 
تملك و کاربری زمين‌های روستا در سال 45 / 1944 (هكتار):
(به انضمام کفار روپین یا مساده) 
مالكيت           کاربری 
عرب: 6/97      زراعی: 7/352
يهودي: 2/222 درصد از كل: 60%
مشاع: 5/267 عمارت ساختماني: سندی در دست نیست(40 باب یهودی)  مجموع: 3/587   
جمعيت: 
سال 1931: 197 نفر(فهرست شده زير عنوان عرب مسيل الجزل) 
سال 45 / 1944: 100 نفر 
تعداد خانه‌ها (سال 1931): 47 باب 
مسيل الجزل پيش از 1948 
روستا در ناحيه‌اي هموار و مسطح قرار گرفته بود و به منطقه‌اي گسترده و باز رو به شرق كه در وراي آن درّۀ اردن قرار داشت مشرف بود. دو معبر بر روي رودخانۀ اردن، يكي معبر الطريخيم و ديگري معبر الصغير محل عبور و مرور روستا به درّۀ اردن در شرق را تشكيل مي‌دادند. دو جادۀ فرعی هم روستا را به شهر بيسان و جاده‌ای که بيسان را به شرق اردن وصل می‌کرد مرتبط می‌ساختند. 
بنای مسيل الجزل ابتدا توسط اعضای قبیلۀ بیابانگرد عرب الزيناتی نهاده شد. بعضی از خانه‌های آنها در میان چشمه‌های مختلفی که آب خود را از طریق آنها تأمین می‌کردند پراکنده بود؛ باقی خانه‌ها در امتداد جاده‌ای که روستا را به بيسان و سایر روستاها وصل می‌کرد مجتمع بودند. اکثر این خانه‌ها از خشت خام و حصیر ساخته شده بودند. اهالی روستا مسلمان بودند و از طریق کشت محصولاتی نظیر غلات و سبزیجات به امرار معاش می‌پرداختند. در سال 45/1944 جمعاً 2/70 هکتار از زمین‌های روستا به کشت غلات و حبوبات اختصاص می‌یافت؛ 2/25 هکتار نیز آبیاری شده و یا برای احداث باغات مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت. رو به جنوب روستا و در امتداد رود اردن نوار باریکی از زمین‌های لم یزرع به نام کتر کشیده شده بود که با درختان نخلی که در حاشیۀ آن روییده بودند مشخص بود. دست‌کم سه محوطۀ باستانی در کنار مسيل الجزل وجود داشت: تلّ قطاف (202207)، خربة الحج محمود (202207) و تلّ شيخ داود (203207). در این محوطه‌ها قطعات سفال، ادوات آتش‌زنه، و شالوده‌های ساختمانی به دست آمده است. در سال 1929 هم در همان نزدیکی بقایای مسجدی کوچک در تپۀ تلّ شيخ محمّد القابو (201206) پیدا شد.  
اشغال روستا و اخراج ساکنین آن
گرچه اطلاعات قابل ملاحظه‌ای دربارۀ اشغال مسيل الجزل در دسترس نیست، اما به طور منطقی می‌توان فرض کرد که مسيل الجزل هم همزمان با سایر روستاهایی که در نزدیکی بيسان و درکنار رودخانۀ اردن قرار داشتند تصرّف شده باشد. بیشتر این مناطق در پایان ماه می ‌1948 مورد تهاجم تیپ گولانی قرار گرفتند. روستائیان هم احتمالاً مثل سایر مردم منطقه به طرف شرق اردن اخراج شدند. [see M:105-7; S:1504-5]
آبادي‌هاي اسرائيلي در زمين‌هاي روستا
صهیونیست‌ها در سال 1938 آبادی کفار روپین (202207) را در شمال روستا و در جایی که به شکل سنّتی متعلق به روستا بود احداث کردند. 
روستا در حال حاضر
بخشی از زمین‌های روستا با انبارها و حوضچه‌های پرورش ماهی متعلق به کیبوتص کفار روپین پوشانده شده است. مسیل روستای فلسطینی از میان کیبوتص مزبور عبور می‌کند. 
یبلی
موقعيت:
PGR: 194220
فاصله تا بيسان: 9 كيلومتر 
متوسط ارتفاع: 25 متر 
تملك و کاربری زمين‌های روستا در سال 45 / 1944 (هكتار): 
مالكيت               کاربری 
عرب: 1/205         زراعی: 5/412
يهودي: 8/175 درصد از كل: 80%
مشاع: 6/135 عمارت ساختماني : 2/2 (2/1 عرب و 1 يهودي)
مجموع: 5/516
جمعيت: 
سال 1931: 88 نفر 
سال 45 / 1944: 210 نفر 
تعداد خانه‌ها (سال 1931): 23 باب 
يبلي پيش از 1948
روستا بر روي قسمت جنوبي آبراه طبيعي و كم‌عمقي كه در مسيل وادی الطيبة واقع شده بود قرار داشت. پایين تپه روبه شمال در بين مسيل و خود روستا چشمۀ عين يبلي كه منبع اصلي تأمين آب شيرين روستا بود قرار داشت. بخش عمده‌اي از مناطق شمال و شمال غرب محوطۀ روستا را زمين‌هاي باتلاقي فراگرفته بود. يك جادۀ فرعي كه از ميان روستاهاي مختلفي عبور مي‌كرد، يبلي را به جادۀ منتهی به بيسان وصل مي‌كرد، و مسیرهاي خاكي(مالرو) آن را به ساير روستاهاي منطقه مرتبط مي‌ساختند. صليبيان اين روستا را با نام هوبيليث مي‌شناختند. در دوران قیمومت، خانه‌هاي روستا، كه در فهرست اعلام جغرافيايي فلسطين در طبقۀ مزارع قرار مي‌گرفت، در امتداد جاده‌ها مخصوصاً جاده‌اي كه به طرف چشمۀ عين يبلي مي‌رفت ساخته مي‌شدند. اهالي روستا مسلمان بودند و اکثراً به كشاورزي اشتغال داشتند و به كشت غلات، سبزيجات و ساير محصولات مي‌پرداختند. در سال 45/1944 جمعاً 5/2 هكتار از زمين‌هاي روستا به توليد موز و مركبات و 1/197 هكتار نيز به كشت غلات و حبوبات اختصاص می‌يافت؛ 7/3 هكتار از اراضي هم آبياري شده و يا براي احداث باغات مورد بهره‌برداري قرار مي‌گرفت. در دل خرابه‌اي موسوم به امّ السعود (196219) در 5/1 كيلومتري جنوب شرق روستا بقاياي حصاركشي‌هاي سنگي پراز پستي و بلندي و آثاري از ديوارها به دست آمده است. 
اشغال روستا و اخراج ساکنین آن
سندی در دست نیست.
آبادي‌هاي اسرائيلي در زمين‌هاي روستا
هيچ آبادي اسرائيلي‌ای بر روي زمين‌هاي روستا احداث نشده است. صهيونيست‌ها در سال 1937، آبادي بِني بريت را در 2 كيلومتري غرب محل استقرار روستا و بر روي زميني كه به طور سنّتي به روستای همچنان پابرجاي الطيبة تعلق داشت احداث كردند. نام آبادي مزبور در سال 1952 به مولدت (191221) تغيير يافت. [P:33]
روستا در حال حاضر
محوطۀ روستا و بخشي از زمين‌هاي آن با سيم‌های خاردار محصور شده و به عنوان چراگاه گاوهاي اسرائيلي‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. تعدادي نخل بلند خرما‌، چند درخت بادام و كاكتوس‌ها در نزديكي نهر روستا به چشم مي‌خورند.